profil

Porządek wersalski w Europie

poleca 63% 27 głosów

Po zakończeniu I wojny światowej wśród przywódców państw, które odniosły zwycięstwo w tym konflikcie, przeważała opinia o konieczności ustalenia nowego porządku politycznego w Europie. Miał on brać pod uwagę fakt rozpadu Austro-Węgier, powstania szeregu nowych państw, zmian ustrojowych w Niemczech itp.

Zadanie to podjęto na konferencji odbywającej się w Paryżu od 18 I 1919 roku. Skupiała ona przedstawicieli 27 państw, zwycięzców w I wojnie światowej. Różne znaczenie międzynarodowe tych krajów i niejednakowy udział w pokonaniu państw centralnych powodowały, że na decyzje podejmowane w Paryżu największy wpływ mieli przedstawiciele tylko pięciu krajów: USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch i Japonii. Tworzyli oni tzw. Radę Najwyższą, zwaną także Radą Dziesięciu, ponieważ zasiadało w niej tylu właśnie polityków, po dwóch z wymienionych wyżej państw (szefowie rządów i ministrowie spraw zagranicznych). Rozbieżności między poszczególnymi delegacjami, m.in. czasowe wycofanie się Włoch z obrad konferencji, powodowało, że ostatecznie głos decydujący miało trzech dyplomatów: prezydent USA Woodrow Wilson, premier rządu brytyjskiego Lloyd George i premier Francji Georges Clemenceau. Uzgodnili oni szczegóły układów pokojowych z państwami należącymi lub popierającymi Trójprzymierze w czasie I wojny światowej, mimo iż w trakcie obrad ujawniły się daleko idące różnice interesów, szczególnie dzielące Anglię i Francję. Pierwsze z tych państw stało na stanowisku zachowania w Europie równowagi sił, zatem przeciwne było osłabianiu ekonomicznemu i militarnemu Niemiec, zgoła inaczej niż Francja, dążąca do jak największego upokorzenia swego wschodniego sąsiada. Traktaty pokojowe uzgodnione wówczas stworzyły obowiązujący przez najbliższe 20 lat w Europie układ polityczno-państwowy, określany mianem systemu wersalskiego, gdyż jego najistotniejszą częścią był traktat pokojowy z Niemcami, zawarty w Wersalu 28 VI 1919 roku. Do najważniejszych jego postanowień należało:
– odebranie Niemcom Alzacji i Lotaryngii i przekazanie ich Francji,
– oddanie Zagłębia Saary pod zarząd Ligi Narodów na 15 lat,
– przekazanie Belgii Eupen – Malmédy i Morasnet,
– okupacja Nadrenii przez wojska sojusznicze,
– oddanie Wielkopolski i części Górnego Śląska Polsce,
– pozostawienie jedynie 100-tysięcznej ochotniczej armii niemieckiej pozbawionej lotnictwa, czołgów, łodzi podwodnych itp.,
– zabór niemieckich posiadłości kolonialnych,
– konieczność spłacania odszkodowań wojennych w ratach do 1951 roku.

Traktat pokojowy z Austrią zawarto w Saint Germain 10 IX 1919 roku. Przewidywał on, że Austria:
– uzna niepodległość państw powstałych z terytorium dawnego cesarstwa (Węgier, Polski, Czechosłowacji, Jugosławii, inaczej zwanej Monarchią SHS),
– przekaże Włochom tereny południowego Tyrolu,
– ograniczy armię do 30 tys. bez marynarki wojennej,
– zapłaci odszkodowania wojenne.

Odpowiednie traktaty pokojowe zawarto w tym czasie również z Bułgarią w Neuilly – 27 XI 1919 roku, z Węgrami w Trianon – 4 VI 1920 roku i z Turcją w Sèvres – 10 VIII 1920 roku.

Pojęcia

demilitaryzacja – pozbawienie państwa lub części jego terytorium siły zbrojnej, zazwyczaj w wyniku decyzji układu pokojowego. Ma to gwarantować bezpieczeństwo jego sąsiadom. Taką decyzję w stosunku do części Niemiec – Nadrenii – powzięto w Wersalu

Literatura

H. Batowski: Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. Wrocław 1965.

Daty

18 I 1919 roku - rozpoczęcie konferencji paryskiej
28 VI 1919 roku - traktat wersalski
10 IX 1919 roku - układ pokojowy z Austrią w Saint Germain

Oś czasu

1914 - tworzenie struktur Polskiej Organizacji Wojskowej
1920 - statut organiczny województwa śląskiego (nadanie autonomii)
1927 - otwarcie radiowej rozgłośni regionalnej w Katowicach
1933 - otwarcie magistrali węglowej łączącej Gdynię ze Śląskiem
1943 - rozkaz dowódcy AK o przystąpieniu do realizacji planu „Burza”

Podoba się? Tak Nie