| Okres |
Etap |
Charakterystyka |
| VII 1789-IX 1791 |
rewolucja ludowa |
– VII-VIII 1789 – powstanie chłopskie
– VIII 1789 – Zgromadzenie Narodowe znosi przywileje stanowe (m.in. poddaństwo i pańszczyznę)
– VIII 1789 – ogłoszenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela |
| IX 1791-IX 1792 |
monarchia |
– 3 IX 1791 – uchwalenie konstytucji – ustanowienie monarchii konstytucyjnej
– 1792 – początek wojny z Austrią
– IX 1792 – aresztowanie króla i wprowadzenie republiki |
| IX 1792-VI 1793 |
rządy Konwentu |
– 1793 – ścięcie Ludwika XVI
– początek powstania antyrewolucyjnego w Wandei
– VI 1793 – przejęcie całej władzy przez jakobinów |
| VI 1793 VII 1794 |
dyktatura jakobinów |
– VI 1793 – uchwalenie nowej (jakobińskiej) konstytucji
– wprowadzenie terroru jakobińskiego
– VII 1794 – przewrót 9 thermidora – obalenie rządów jakobinów |
| VIII 1795-XI 1799 |
rządy Dyrektoriatu |
– VIII 1795 – uchwalenie nowej (burżuazyjnej) konstytucji
– 1797 – traktat pokojowy z Austrią w Campo Formio
– XI 1799 – przewrót 18 brumaire’a – rządy obejmuje Napoleon Bonaparte jako pierwszy konsul |
Znaczenie rewolucji francuskiej:
– wprowadzenie rządów republikańskich,
– zniesienie przywilejów stanowych,
– ostateczna likwidacja pozostałości feudalizmu,
– wprowadzenie zasad swobody działalności gospodarczej,
– zorganizowanie narodowych sił zbrojnych,
– rozdział Kościoła od państwa.
Od lewej: Georges Danton i Maksymilian Robespierre
Od lewej: Dekret zawierający Deklarację Praw Człowieka i Obywatela z 1795 r. i godło Republiki oraz jej dewiza: „Wolność, Równość, Braterstwo albo śmierć”
Warto pamiętać
Jakobini wprowadzili w państwie dyktaturę rewolucyjną. W czerwcu 1794 roku wprowadzili ustawy pozwalające na rozszerzenie terroru wobec przeciwników rewolucji. Okres następujący po wprowadzeniu tych ustaw nazywany jest Wielkim Terrorem. Według szacunków w całej Francji aresztowano wtedy od 100 do 300 tys. obywateli, z czego uśmiercono około 35-40 tys. W czasie Wielkiego Terroru zginął m.in. chemik Antoine Laurent de Lavoisier. Do jego największych odkryć należą: wyjaśnienie istoty spalania i oddychania oraz udowodnienie, iż woda składa się z tlenu i wodoru. Kiedy w 1794 roku Trybunał Rewolucyjny skazał go na śmierć, A.L. Lavoisier prosił o odroczenie wykonania wyroku o 2 tygodnie w celu dokończenia ważnego doświadczenia. Przewodniczący trybunału, Coffinhal, odrzucił prośbę uczonego kwitując ją słowami: Republika nie potrzebuje uczonych!
Pojęcia
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela – dokument uchwalony przez Zgromadzenie Narodowe 26 VIII 1789 roku jako wstępny akt konstytucji, który uznawał prawo każdego człowieka do wolności, własności oraz sprzeciwu wobec niesprawiedliwości i ucisku. Za główne prawa człowieka uznawała: wolność religijną, równość wobec prawa, wolność słowa i prasy, odpowiedzialność urzędników przed społeczeństwem
monarchia konstytucyjna – forma rządów, w której władza króla zostaje ograniczona na rzecz organu przedstawicielskiego (parlamentu, rady) na mocy postanowień konstytucji
jakobini – członkowie rewolucyjnego klubu politycznego, którego siedzibą był klasztor jakobinów w Paryżu. Pełna nazwa tego klubu brzmiała: Towarzystwo Przyjaciół Konstytucji. Najradykalniejsza grupa jakobinów z Robespierre’em na czele w czerwcu 1793 roku przejęła władzę, wprowadzając dyktaturę rewolucyjną
Dyrektoriat – nazwa rządu Francji w latach 1795-1799, składającego się z 5 dyrektorów
Literatura
W. Markov, A. Soboul: Wielka Rewolucja Francuzów 1789. Wrocław 1984.
A. Mathiez: Rewolucja francuska. Wrocław 1956.
J. Baszkiewicz: Maksymilian Robespierre. Wrocław 1989.
J. Baszkiewicz: Danton. Warszawa 1990.
Oś czasu
1772 - pierwszy rozbiór Polski
1830 - powstanie listopadowe
