Wyróżniamy trzy strony czasownika:
• czynną – podmiot jest wykonawcą czynności, dopełnienie oznacza jej przedmiot, a orzeczenie stanowi osobowa forma czasownika np.:
naklejam, piekę, wycieracie, lecą, kłamiesz;
Sprzątaczka odkurzała dywan.
Rycerze stoczyli honorową walkę.
Sadzę w ogrodzie małe rośliny.
Umyjesz swój rower.
• bierną – tu podmiot jest przedmiotem czynności, a nie wykonawcą, stronę bierną tworzymy dzięki osobowej formie czasownika być, zostać i imiesłowowi przymiotnikowemu biernemu:
jestem + uratowana
został + oszukany
są + umyte
Dywan został odkurzony przez sprzątaczkę.
Honorowa walka została stoczona przez rycerzy.
Małe rośliny są sadzone w ogrodzie przeze mnie.
Twój rower zostanie umyty przez ciebie.
• zwrotną – podmiot jest nie tylko sprawcą czynności, ale i jej przedmiotem, tu oprócz formy osobowej musi pojawić się zaimek zwrotny się;
rozbieram + się
Powinieneś liczyć się z konsekwencjami swoich działań.
Na podwórku kłóciły się dwie sąsiadki.
Elegancka kobieta przegląda się w lustrze.
Nie pomyl się w tych rachunkach.
Zdarza się, że czasownik posiada formy wszystkich trzech stron, np.:
widzieć, być widzianym, widzieć się;
Tomek widzi przez okno swojego brata.
Poszukiwany przez policję mężczyzna był widziany w okolicach Krakowa.
Nie widzę się w tej roli.
uczyć, być uczonym, uczyć się;
Dziadek nauczył psa aportować i dawać łapę.
Dawniej młodzież była uczona szacunku dla starszych osób.
W wolnych chwilach uczę się włoskiego.
Czasowniki, które mają formy zarówno strony czynnej, jaki biernej, to czasowniki przechodnie. Jeśli nie da się utworzyć strony biernej czasownika, oznacza to, że jest to czasownik nieprzechodni.
W języku polskim strony biernej używa się jednak stosunkowo rzadko. Natomiast w języku angielskim jest ona powszechnie stosowana.
Umiejętność rozpoznawania czasowników przechodnich i nieprzechodnich może się okazać bardzo przydatna w nauce języków obcych! Np. w języku francuskim czy włoskim, w czasach złożonych połączenia ze słówkami posiłkowymi być i mieć zależą od tego, czy czasownik jest przechodni czy nie.
| przechodnie | nieprzechodnie | |
| myć | jest myty | mówić |
| ubierać | jest ubierany | myśleć |
| czesać | jest czesany | jechać |
| lubić | jest lubiany | kłamać |
| kochać | jest kochany | górować |