Odżywianie się
Protisty są autotrofami lub heterotrofami, względnie miksotrofami, czyli organizmami odżywiającymi się zarówno w sposób autotroficzny, jak i heterotroficzny. Heterotrofy prowadzą saprofityczny, drapieżny lub pasożytniczy tryb życia. Większe cząstki są trawione przy udziale enzymów w wodniczkach trawiennych. Autotrofy odżywiają się na drodze fotosyntezy. Głównym barwnikiem fotosyntetycznym jest u nich chlorofil a. Ponadto posiadają inne odmiany chlorofilu /b, c lub d/ oraz karotenoidy i fikobiliny. Barwniki zlokalizowane są w chloroplastach, często o różnorodnych kształtach. Produktami zapasowymi u protistów jest skrobia, glikogen, tłuszcze, a także spotykany tylko u nich paramylon i laminaryna.
Oddychanie
Większość protistów oddycha w sposób tlenowy, przy czym wymiana gazowa zachodzi całą powierzchnią ciała. Beztlenowo oddychają formy pasożytnicze.
Wydalanie i osmoregulacja
Produkty przemiany materii usuwane są bezpośrednio przez powłoki ciała lub przez wodniczki tętniące, które u protistów słodkowodnych uczestniczą także w osmoregulacji. U organizmów morskich i pasożytniczych zwykle nie ma wodniczek tętniących, gdyż do ich izotonicznych w stosunku do otoczenia komórek nie wpływa woda.
Ruch
Wiele jednokomórkowych i kolonijnych protistów może się poruszać. Ruch, który odbywa się za pomocą nibynóżek, nazywany jest pseudopodialnym /ameboidalny/, za pomocą wici lub rzęsek undulipodialnym.
Wrażliwość na bodźce
Protisty odbierają bodźce ze środowiska. W przypadku bodźców świetlnych ich odbiór odbywa się za pośrednictwem plamki ocznej zawierającej barwnik światłoczuły. Pod wpływem bodźca jednokomórkowe protisty mogą się aktywnie przemieszczać. Taki ukierowany ruch, stanowiący reakcję na bodziec określany jest mianem taksji.
Rozmnażanie się i rozwój
Protisty rozmnażają się w sposób bezpłciowy i płciowy. Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się wegetatywnie lub poprzez zarodniki. Rozmnażanie wegetatywne u protistów zachodzi przez podział komórki, rozpad kolonii, fragmentację plechy. Zarodniki powstają w zarodniach /sporangiach/, będących u protistów pojedynczymi komórkami. Rozmnażanie płciowe polega na wytworzeniu gamet. Powstają one w jednokomórkowych gametangiach. Gamety są haploidalne. W wyniku ich połączenia, czyli zapłodnienia tworzy się diploidalna zygota. Ze względu na zróżnicowanie wielkości gamet wyróżnia się trzy typy zapłodnienia: izogamię, anizogamię i oogamię.
Izogamia polega na połączeniu się opatrzonych w wici gamet, zróżnicowanych płciowo /genetycznie/, ale o identycznej budowie morfologicznej. Anizogamia zachodzi, gdy łączące się uwicione gamety są zróżnicowane, zarówno genetycznie, jak i morfologicznie, na większą makrogametę i mniejszą mikrogametę. Oogamia występuje, jeśli łączą się ze sobą gamety wyraźnie zróżnicowane morfologicznie, z których jedna, zwana komórką jajową, jest duża, nieruchliwa i zawiera dużo substancji odżywczych, natomiast druga, zwana plemnikiem, jest znacznie mniejsza i zaopatrzona w wić.
W cyklu życiowym protistów zapłodnienie może następować bezpośrednio po mejozie lub może być odsunięte w czasie. Stąd wyróżnia się mejozę pregamiczną i postamiczną. U protistów jednokomórkowych niezapłodniona gameta lub zygota mogą, na drodze mitozy, rozmnażać się, wytwarzając wiele organizmów potomnych, odpowiednio haploidalnych i diploidalnych. U protistów wielokomórkowych efektem podziałów mitotycznych gamety lub zygoty jest powstanie organizmu wielokomórkowego: haploidalnego albo diploidalnego. Kolejne i regularne następowanie po sobie w rozwoju form haploidalnych i diploidalnych określane jest mianem przemiany pokoleń. U protistów występują dwa typy przemiany pokoleń: izomorficzna i heteromorficzna.