Są to zwierzęta morskie o wtórnej symetrii pięciopromienistej. Są organizmami wtóroustymi.
Posiadają wapienny szkielet pochodzenia mezodermalnego, zbudowany z wielu płytek tworzących pancerz. Płytki mogą być czasem zaopatrzone w kolce.
Charakterystyczny dla szkarłupni jest układ wodny, czyli ambulakralny, zbudowany z kanałów rozgałęziających się po całym ciele, w których krąży woda morska. Wypustkami kanałów są nóżki ambulakralne służące do poruszania się, zdobywania pokarmu oraz oddychania. Wymiana gazowa odbywa się też poprzez wyrostki skórne. Nie mają układu wydalniczego. Układ krwionośny jest otwarty, o bardzo uproszczonej budowie. Układ nerwowy silnie zdecentralizowany charakteryzuje się brakiem mózgu i wyspecjalizowanych narządów zmysłów.
Są rozdzielnopłciowe, o rozwoju złożonym. Larwa jest dwubocznie symetryczna, wolnopływająca. Szkarłupnie zasiedlają zwykle dno, prowadząc osiadły tryb życia, niektóre pełzają lub pływają. Odżywiają się planktonem i martwymi szczątkami organicznymi. Niektóre są drapieżnikami.
Przedstawiciele szkarłupni (wg Hampel-Zawitkowska, 1976)
Wśród szkarłupni wyróżnia się pięć gromad.