Związki wyrazowe
- Połączenia wyrazów, gdzie jeden wyraz jest nadrzędny względem drugiego nazywamy związkami wyrazowymi.
- Inaczej nazywane są związkami składniowymi.
Rodzaje związków wyrazowych
Związek zgody
1. W związkach zgody wyraz podrzędny dostosowuje swoją formę gramatyczną do wyrazu nadrzędnego, tj. mają tę samą liczbę, rodzaj i przypadek
2. Istnieje między przydawką wyrażoną:
- przymiotnikiem, np: przytulny pokój
- zaimkiem przymiotnym, np: ziemia niczyja, moja przyjaciółka
- liczebnikiem, np: trzynasty posterunek
- imiesłowem przymiotnikowym, np: bujany konik, uciekający złodziej a rzeczownikiem.
Związek rządu
1. Wyraz nadrzędny narzuca podrzędnemu formę fleksyjną, np: Marta przyglądała się (komu?) siostrze.
2. Może zachodzić między orzeczeniem a dopełnieniem, np: On napisał list.
3. Zachodzi również kiedy przydawka jest również wyrażona rzeczownikiem, np: Ubrania (kogo?) brata wiszą na wieszaku.
4. Związek rządu rozpoznajemy zadając pytanie jednego z przypadków pomiędzy wyrazem nadrzędnym a podrzędnym. Przypadek wyrazu podrzędnego jest zawsze stały (nawet jeżeli zmienia się przypadek wyrazu nadrzędnego), np:
Na wakacje jedziemy autem (kogo?) brata.
Auto (kogo?) brata jest ekonomiczne podczas jazdy na długich trasach.
Nie podam ci numeru rejestracyjnego auta (kogo?) brata.
Związek przynależności
1. Związek tworzy okolicznik (wyraz podrzędny) z orzeczeniem (wyraz nadrzędny)
2. Wyraz podrzędny jest zazwyczaj nieodmienny - jest to przysłówek lub wyrażenie przyimkowe, np: czytam szybko, spaceruję po plaży,
3. Związek przynależności może zachodzić również pomiędzy przysłówkiem a przymiotnikiem, np: bardzo piękny lub między dwoma przysłówkami, np: niezbyt starannie
Uwaga!
1. W zdaniu najważniejszym związkiem składniowym są podmiot i orzeczenie.
2. Tworzą razem związek główny zdania, zawsze to też jest związek zgody.
3. Związek rządu i przynależności to związki poboczne.
