Artysta - opracowanie

Elementy świata przedstawionego

Czas akcji
Czas akcji nie jest jasno określony. Może to być czas baśniowy. Utwór zaczyna się od przeczytania przez koguta ogłoszenia, a kończy, gdy bohaterowie wracają z cyrku.

Miejsce akcji
Miejsce akcji nie jest jasno określone. Wiemy, że toczy się w podróży i na świeżym powietrzu, gdzie był rozbijany namiot cyrkowy.

Bohaterowie
Bohaterem głównym jest kogut, który chce zostać artystą. Kogut ma cechy ludzkie. Potrafi mówić i czytać. Bohaterami pobocznymi są: lis, który towarzyszy kogutowi i narratorowi, dyrektor cyrku, do którego kogut chce się zatrudnić, narrator – nie wiadomo kim jest, towarzyszy lisowi i kogutowi.

Narrator
Nie wiadomo, kto dokładnie jest narratorem. Jest on jednak uczestnikiem wydarzeń. Relacjonuje to, czego był obserwatorem i przytacza swoje własne wypowiedzi. Nie ocenia i nie komentuje. Stara się być w tym wszystkim obiektywny.

Problematyka utworu

Geneza utworu
Utwór został opublikowany w Tygodniku Powszechnym w 1983 roku.

Znaczenie tytułu
Artysta to ktoś, kto potrafi wcielić się kogoś innego. Jak podaje Słownik języka polskiego: „człowiek uzdolniony, tworzący dzieła (np. malarz), kreujący jakąś rolę (aktor) lub wykonawca utworu muzycznego (np. piosenkarz); ekspresywnie (pozytywnie lub negatywnie) o człowieku sprytnym i nietuzinkowym, mającym dziwne pomysły (czasem kaprysy)”.
W tym utworze słowo artysta zostało użyte w sposób negatywny. Kogut ma dziwny pomysł – chce udawać kogoś, kim nie jest i nie ma nawet ku temu predyspozycji. Ma jednak chorobliwą ambicję.

Wątek główny
Kogut chce zostać artystą cyrkowym i snuje wielkie plany. Gdy spotyka dyrektora cyrku, przedstawia się jako lew („ewentualnie tygrys”). Pomimo tego, że jest artystą z ambicją, nie zostaje przyjęty do pracy, gdyż właśnie przez ambicję nie chce być tym, czym jest, czyli ptakiem.
Ambicja to cecha, która pomaga osiągnąć zamierzone cele. Postrzegana jest najczęściej jako coś pozytywnego. Kogut jednak cierpi na chorą ambicję. Chce być lwem lub tygrysem, choć nie ma ku temu warunków – nie potrafi ryczeć jak lew. Nie chce być ptakiem, gdyż uważa, że to coś gorszego. Właśnie ta chora ambicja prowadzi go do frustracji, nie osiąga zamierzonego celu, nie zostaje zatrudniony w cyrku, tylko dlatego, że chce być artystą z ambicją. Cyrk wcale nie szukał artystów – szukał zwierząt. Gdyby kogut pozwolił sobie na bycie sobą, spełniłby swoje marzenie.

Wątki poboczne
Prawdomówność i szczerość. W tym utworze nikt nie jest szczery. Kogut sam przed sobą udaje, że jest kimś innym. Towarzysze koguta – lis i narrator słuchają koguta i choć lis powątpiewa w możliwość zrobienia kariery przez koguta, a narrator nie rozumie, dlaczego kogut miałby udawać tygrysa – nikt nie mówi mu tego wprost. Nawet dyrektor cyrku przyjmuje, że kogut jest lwem.

Gatunek literacki
Jest to opowiadanie. Zawiera dialogi. Ma narratora. Bohaterami są zwierzęta, co nawiązuje do bajki. Kończy się morałem, choć nie jest on jasno sformułowany, to odbiorca sam może go wyczytać.
W tym utworze istotna jest też symbolika. Kogut uosabia pychę, próżność i chorą ambicję. Lis, jak zwykle, spryt, inteligencję i przebiegłość.

Plan ramowy
1. Zainteresowanie koguta ogłoszeniem w gazecie.
2. Dalekie plany bohatera.
3. Spotkanie z dyrektorem cyrku.
4. Przedstawienie się koguta jako lew lub tygrys.
5. Ryk koguta.
6. Rozczarowanie brakiem zatrudnienia.
7. Przeżywanie skutków wybujałej ambicji.