Antygona - charakterystyka bohaterów

ANTYGONA była córką Edypa i Jokasty i siostrą Ismeny, Etoklesa i Polinejkesa. Odważyła się wbrew zakazowi królewskiemu pochować ciało zmarłego brata, którego ogłoszono zdrajcą ojczyzny. Skazana za ten czyn na śmierć nie uznaje zarzucanej jej winy, ale odważnie broni słuszności własnych przekonań. Dumna, niezłomna i silna, zgadza się z wyrokiem Kreona.

Nie boi się śmierci, niestraszny jej wyrok władcy:

Wiem, że mam umrzeć. Bo jakżeż inaczej?
I bez rozkazu twego! A że trochę
Wcześniej śmierć przyjdzie, to tylko zysk dla mnie

Oświadcza władcy, że świadomie wybiera śmierć, woli ją od pozostawienia zwłok bez pochówku. Odrzuca ofiarowaną jej pomoc, nawet od własnej siostry Ismeny. Łamiąc prawa ludzkie, postąpiła zgodnie z prawami boskimi, które nakazują godne pogrzebanie ciał zmarłych. Antygona wyraźnie opowiada się za wyższością boskich praw, mówi:

współkochać przyszłam, nie współnienawidzieć

Pogodzona z wyrokiem idzie posłusznie do lochu, gdzie popełnia samobójstwo.

Tragizm bohaterki wynikał z wyroków przeznaczenia, bo cały jej ród był przeklęty. Antygona wierzyła, że nakazy moralne i religijne są silniejszym spoiwem społeczeństwa niż wola władcy i narzucane przez niego prawa. Bohaterka była piękną i odważną kobietą, która potrafiła sprzeciwić się nakazowi panującego władcy. Zrobiła to z miłości do brata i obowiązku wypełnienia religijnych nakazów, według których zmarłemu należał się godny pogrzeb. Była pewna swoich decyzji, sama mówiła, że gdyby miała zachować się tak, jak postąpiła drugi raz, to bez wahania zrobiłaby to. W stosunku do swojej siostry zachowuje się agresywnie, zarzuca jej tchórzostwo i znieważenie praw boskich. Uważa, że Ismena zasłania się tylko słabością kobiecą, a w rzeczywistości kieruje się egoizmem. Jej pewność siebie, porywczość wyraźnie kontrastują z łagodnością Ismeny

Była postacią tragiczną. Każda jej decyzja z góry była skazana na zagładę. Każdy dokonany przez nią wybór musiał zakończyć się śmiercią: z ręki bogów lub Kreona. Znalazłszy się w takiej sytuacji, nie umiała dostrzec z niej wyjścia, dlatego popełniła samobójstwo, będące jedynym rozwiązaniem.

KREON - król Teb, brat Jokasty, wuj Antygony. Jego siostra była żoną Edypa.
Wydając zakaz pochowania Polinejkesa, kieruje się przede wszystkim dobrem państwa. Dąży do przestrzegania prawa, nie chce dla nikogo robić wyjątku. Jest doświadczonym władcą, który chce zapewnić pokój, ale z drugiej strony jest władcą absolutnym, który państwo traktuje jak swoją własność. Podejrzliwy, nie słucha niczyich rad, pogardza ludem, ustala własne prawa. Zabronił pochowania Polinejkesa, którego ogłosił zdrajcą. Wobec tego, że Antygona wbrew królewskiemu zakazowi pochowała brata, Kreon stanął przed trudnym wyborem między głosem swego sumienia, a decyzją konieczną dla utrzymania autorytetu władzy. Każąc Antygonę śmiercią, udowodnił, że jest konsekwentnym władcą, ale naraził się bogom i pogwałcił prawa religijne nakazujące pochowanie zmarłych. Kreon był władcą despotycznym i ślepo zapatrzonym w siebie. Przekonany o swoich racjach, nie ulegał sugestiom poddanych, a nawet rodziny. Uważał, że jako władca jest nieomylny, a podwładni powinni jedynie być mu posłuszni i wypełniać jego rozkazy. Był bezwzględny wobec wykroczeń, a jego wyrok na Antygonę był wprost okrutny:

I żywcem wrzuć do skalistej jamy. Jadła dam tylko tyle, co konieczne. By miasto całkiem od skazy uchronić... Wywieźć ją każę w bezludne pustkowie

Prawa ludzkie przedkładał nad boskie, a w jego rządach nie było miejsca na religię i tradycję. Był zaślepiony swoją osobą. Uważał, że postąpił dobrze, zostawiając ciało Polinejkesa - zdrajcy na pożarcie przez kruki. Dopiero samobójstwo jego syna i żony sprawiło, że król przeanalizował swoje postępowanie i zrozumiał, jakie błędy popełnił. Troszczył się o swój lud i autorytet. Nie pozwolił Antygonie go podważyć. Kreon, mimo wszystko bardzo kochał swoją rodzinę:

Ach widzę nędzy nową mękę! Jakoż mnie jeszcze boleść czeka?! Na zwłokach syna trzymam rękę. A tam naprzeciw martwe leży. Ach, ach mój synu ciało twej macierzy?

Kreon to bohater tragiczny - wierząc w swe racje, narażając się bogom, tłumiąc uczucia, doprowadza do śmierci wszystkich najbliższych mu osób. Fatum nie oszczędziło tego dumnego, gardzącego ludem despoty. Gdy zmienił swoją decyzję o wyroku na Antygonie, było już za późno, aby uniknąć nieubłaganie zbliżającej się katastrofy.

ISMENA - siostra Antygony, córka Edypa i Jokasty. Kochała siostrę, ale bała się ryzyka. Gdy Antygona została skazana na śmierć, Ismena próbowała wziąć część winy na siebie, wpłynąć na zmianę decyzji Kreona, ale brakowało jej odwagi i zdecydowania siostry. W tragedii została ukazana jako przeciwieństwo Antygony. Jest kobietą słabą, uległą, nie potrafi sprzeciwić się woli mężczyzn. W swoim działaniu kieruje się rozsądkiem, wie, że kobieta nie może stawić czoła światu mężczyzn. Jednak nieobce są jej uczucia, martwi się o siostrę, solidaryzuje się z nią, deklarując milczenie na temat planowanego pochówku brata, jednak przeraża ją determinacja Antygony:

Krew twą rozgrzewa to, co winno mrozić

Świadoma popełnianego grzechu zaniechania, Ismena woli prosić bogów o przebaczenie niż walczyć z prawem władcy.

HAJMON - syn Kreona, następca tronu Teb. Miał zostać mężem Antygony, chociaż ojciec twierdził, że nie jest ona najlepszą kandydatką na żonę. Pojawia się zaledwie w jednej scenie, gdy prowadzi dyskusję z ojcem.
Kochał swego ojca, a nawet był mu uległy:

Ojcze, twój jestem. Gdy mądra twa rada,
Ty mną kierujesz, ja rady twej słucham.

Jednak, gdy Antygona wbrew woli Kreona pochowała zwłoki brata, Hajmon wstawił się za dziewczyną, prosząc o jej ułaskawienie. Po śmierci Antygony popełnił samobójstwo.

TEREZJASZ - tebański wróżbita, postać mitologiczna.

Był to ślepy starzec z długą, białą brodą. Najpierw był kobietą i pod wpływem czarów stał się mężczyzną

Utracił wzrok w młodości, ponieważ odważył się podglądać nagą Atenę w kąpieli. Potrafił przepowiadać przyszłość i rozumiał mowę ptaków. To on powiedział Edypowi o klątwie rzuconej na jego ród. Dzięki jego przepowiedni, o śmierci najbliższych Kreona, władca decyduje się uwolnić Antygonę. Niestety jest już za późno.

EURYDYKA - żona Kreona i matka Hajmona. Po śmierci drugiego syna z rozpaczy popełnia samobójstwo, przebijając się sztyletem.

CHÓR - składa się ze starców tebańskich, którzy śpiewają pieśni, stają po stronie Kreona. Ich reprezentantem jest przodownik chóru, który rozmawia z innymi bohaterami tragedii, głównie z Kreonem. Ponadto informuje o przebiegu wydarzeń, ocenia postępowanie bohaterów, bierze udział w akcji. Chór zachowuje w zasadzie neutralność aż do końcowych scen tragedii. Jego wypowiedzi dotyczą prawd uniwersalnych, mówią o potędze człowieka i jego cierpieniach wynikających ze zmiennej woli bogów. Potęgą, która równa ludzi i bogów, jest miłość.

POSŁANIEC - przynosi wiadomość o śmierci Antygony, Hajmona i Eurydyki.

STRAŻNIK - to on czuwał przy zwłokach Polinejkesa i złapał Antygonę, gdy próbowała dokonać pochówku brata.