żyć

Inherited from Proto-Slavic *žìti. First attested in the second half of the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ʒʲɨt͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ʒʲɨt͡ɕ/

żyć impf

1. to live (to be alive)
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 75:

     Vstawyamy, aby oczecz zywącz (pater vivens) mogl dzeczem swogim... vstawycz pewne opyekadlnyky

     [Ustawiamy, aby ociec żywąc (pater vivens) mogł dzieciem swojim... ustawić pewne opiekadlniki]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 11:

     Chvalyą czyebye, gospodnye, yzesz thy czlovyeka raczyl stvorzycz na *twą *svyatą oblycze y dalesz yemv dvch zyvyączy (spiraculum vivificum)

     [Chwalę ciebie, Gospodnie, iżeś ty człowieka raczył stworzyć na twe święte oblicze i dałeś jemu duch żywiący (spiraculum vivificum)]

   • 1981-2001 [1448], Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy polskie w łacińskich kazaniach średniowiecznych, volume IV, page 68:

     Mi domine, Ihu Xpe, vita, zyvocze zywączy, et dulcedo summa!

     [Mi domine, Ihu Xpe, vita, żywocie żywący, et dulcedo summa!]

2. to lead a particular kind of life [+ podle (genitive)]/[+ podług (genitive) = according to whom/what], [+instrumental = by means of what], [+ w (locative) = in what], [+ z (instrumental) = with whom]
   • 1950 [1436], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 468:

     Eze Stanislaw nye cradnye w ksanszey zemi ani slodzeysky sziwe

     [Eże Stanisław nie kradnie w księżej ziemi ani złodziejski żywie]

   • 1878-1889 [End of the 15th century], Archiwum Komisji Historycznej‎, volume VI, page 445:

     Dlusznyczy yeszmy duszy, nye czalu, abychom nye *podly czala zyly. Owszem *badziczely podluk czyala zyly, szemrzeczye ut secundum carnem vivamus. Si... secundum carnem vixeritis, moriemini (Rom 8, 12–13)

     [Dłużnicy jesmy duszy, nie ciału, abychom nie podle ciała żyli. Owszem będzi[e]cieli podług ciała żyli, zemrzecie ut secundum carnem vivamus. Si... secundum carnem vixeritis, moriemini (Rom 8, 12–13)]

   • 1888 [1403], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎, Greater Poland, page 110:

     Eze Gnewek ne zywe *chozbø any vzitka ma

     [Eże Gniewek nie żywie chąźbą ani użytka ma]

   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎, page 56:

     Odzyersy my yedynaczka thwego zbawyenye... a dobrze zycz w szwyanthym zakonye

     [Odzierży mi jedynaczka twego zbawienie... a dobrze żyć w świętym zakonie]

   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎, Krakow, Brodnia, page 21a:

     Boze,... slutuy se miloscziwie nad duszami rodziczow naszich... a nas sz nimi w wieczney swiątosczi (pro swiatlosczi) weszelu (in aeternae claritatis gaudio) zrzandzi zicz

     [Boże,... slutuj sie miłościwie nad duszami rodzicow naszych... a nas z nimi w wiecznej swiat[ł]ości weselu (in aeternae claritatis gaudio) zrzędzi żyć]

   • 1959 [1391], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 281, Poznań:

     Iako Zagarza zemskego sbega ne choual ani s nim zil

     [Jako Zagarza ziemskiego zbiega nie chował ani s nim żył]

   • 1950 [1453], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 975:

     Yaco ya nye cradna in terra domini ducis any zlodzyesky zlodzyemy zywą

     [Jako ja nie kradnę in terra domini ducis ani złodziejski z złodziejmi żywę]

3. to stay somewhere for a while, to dwell
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 68, 3:

     Kthory czlowyek szyedzy w prawie myeszczkyem... y tam bytem zyl albo zywye (possessionatus est vel mansionem agens), ten moze szwey zenye dacz wyano

     [Ktory człowiek siedzi w prawie miesckiem... i tam bytem żył albo żywie (possessionatus est vel mansionem agens), ten może swej żenie dać wiano]

4. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. to feast
      • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole‎, Łęczyca, Poznań, line 79:

        Czczy *szensko twarz..., czczi yø, yszby zyla s tobø

        [Czci żeńską twarz..., czci ją, iżby żyła z tobą]

5. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   • 1922 [End of the 14th century], Jan Łoś, editor, Początki piśmiennictwa polskiego. (Przegląd zabytków językowych)‎, page 233:

     [Ko]nec duszny any dusza szywe duchow[...]

     [[Ko]niec duszny ani dusza żywie duchow[...]]

• Masurian: zÿcz
• Polish: żyć
• Silesian: żyć

• Boryś, Wiesław (2005) “żyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “żyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• IPA^(key): /ʐɨt͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈʐɨt͡ɕ/

• Audio 1

  (file)

• Audio 2

  (file)

• Rhymes: -ɨt͡ɕ
• Syllabification: żyć
• Homophones: rzyć, żydź

Inherited from Old Polish żyć. The original stem was żyw-, which can be attested in derived terms such as przeżywać, but changed to żyj- shortly after the Middle Polish era due to analogy with other verbs having a -y- in the stem such as myć.

żyć impf

1. (intransitive) to live (to be alive)

   Ten gatunek nie żyje długo. ― This species doesn't live long.

2. (intransitive) to live (to pass life in a specified manner) [+ bez (genitive) = without what], [+ w (locative) = in what state]

   Synonyms: bytować, egzystować

   Całe życie żyła w nędzy. ― She lived her whole life in poverty.

3. (intransitive) to live (to make a living doing something; to maintain or support one's existence; to provide for oneself; to subsist) [+ z (genitive) = from/off of what], [+ o (locative) = on what]

   Synonym: utrzymywać się

   Utraciwszy źródło utrzymania musiał żyć o chlebie i wodzie. ― Having lost his source of income, he had to live on bread and water.

4. (intransitive) to live with (to be with someone in some conditions) [+ z (instrumental) = with whom], [+ w (locative) = in what condition]

   Wszyscy tutaj żyją ze sobą w zgodzie. ― Everyone here lives in harmony with each other.

5. (intransitive) to live (to inhabit, to reside)

   Synonym: bytować

   Tutejsi bezdomni żyją w kanałach. ― The local homeless live in the sewers.

6. (intransitive) to live (to endure in memory; to escape oblivion)

   Zmarły tragicznie przyjaciel żył w ich pamięci. ― Their tragically deceased friend lived in their memory.

7. (intransitive) to live, to breathe (to entirely focus on) [+instrumental = what], [+ dla (genitive) = for whom]

   On żyje piłką nożną. ― Football is his life./He breathes football.

8. (intransitive) to have regular sexual relations with someone [+ z (instrumental) = with whom]
9. (intransitive) to live (to make the most of life)

   Pragnę wreszcie zacząć żyć! ― I want to start living at last.

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), żyć is one of the most used words in Polish, appearing 26 times in scientific texts, 6 times in news, 15 times in essays, 52 times in fiction, and 97 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 196 times, making it the 281st most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

See the etymology of the corresponding lemma form.

żyć n

1. genitive plural of życie

• żyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• żyć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “żyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ŻYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 18.11.2019
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “żyć”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “żyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “żyć”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 8, Warsaw, page 731
• żyć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Inherited from Old Polish żyć.

• IPA^(key): /ˈʐɪt͡ɕ/
• Rhymes: -ʐɪt͡ɕ
• Syllabification: żyć

żyć impf

1. (intransitive) to live (to be alive)

• zyc in dykcjonorz.eu
• żyć in silling.org