Józef Pohorski
Józef Pudełko
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 marca 1907
Sanok

Data i miejsce śmierci

26 lutego 1998
Kraków

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Sanoku

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Narodowość

polska

Partia

PPS, SL, PZPR

Rodzice

Wojciech, Zofia

Małżeństwo

Janina Siekierzyńska

Krewni i powinowaci

Maria, Jan, Elżbieta, Karol (rodzeństwo)

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej
Złota Odznaka Honorowa TPPR Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”

Józef Antoni Pohorski, pierwotnie Pudełko (ur. 7 marca 1907 w Sanoku, zm. 26 lutego 1998 w Krakowie) – polski harcerz, nauczyciel, dyrektor szkolny, działacz polityczny w okresie PRL.

Życiorys

Urodził się jako Józef Antoni Pudełko 7 marca 1907 w Sanoku[1][2][3]. Wywodził się z rodziny pochodzenia chłopskiego[4]. Był synem Wojciecha Pudełki (1873-1944, do 1914 kancelista Namiestnictwa c. k. powiatu sanockiego[5], po wybuchu I wojny światowej od 7 listopada 1914 przebywał w Czechowej w Czechach wraz z dziewięcioma bliskimi osobami[6], w II Rzeczypospolitej urzędnik-sekretarz[7] starostwa powiatu sanockiego[2][8][9][10][11]) i Zofii z domu Steliga (1873-1962)[12][13][14]. Jego rodzeństwem byli: Maria (1901-1926, po mężu Stramik[15][16][17]), Anna (1903-1981, nauczycielka[18][19]), Jan (1905-1988, sędzia, polityk, poseł na Sejm PRL), Elżbieta Zofia (1911-2001, nauczycielka[2][17]), Karol (1913-1996[2][20], żołnierz[21]). Na przełomie lat 20./30. rodzina Pudełków zmieniła nazwisko na Pohorscy[2].

W Sanoku ukończył szkołę powszechną[22]. W 1923, wspólnie z trzema innymi harcerzami i uczniami Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (Fritz Hotze, Tadeusz Riedrich, Zygmunt Żyłka-Żebracki), postawił na cmentarzu przy ulicy Rymanowskiej Krzyż Powstańców dla upamiętnienia polskich zrywów niepodległościowych, umieszczając na nim tabliczkę z napisem: Bohaterom z 1831/63 Harcerze 1923[23][24]. W 1927 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Juliusz Kaczorowski, Marian Musiał)[1][25][22]. W 1932[4] lub w 1933[14][22] ukończył studia z tytułem magistra filozofii w zakresie filologii polskiej na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie[uwaga 1][14]. Podczas studiów w 1927 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej[22][26].

Po zakończeniu studiów w 1933 został nauczycielem w Szkole Handlowej w Sanoku, zaś w 1934 został przeniesiony do pracy w 7-klasowej szkoły w Małorycie[22][27]. W 1935 trafił do 1-klasowej szkoły w Charsach, skąd ponownie został skierowany do Małoryty[uwaga 2][22]. W 1937 uzyskał dyplom i uprawnienia nauczyciela szkół średnich, po czym podjął pracę w gimnazjum w Bielsku Podlaskim i był tam zatrudniony do końca istnienia II Rzeczypospolitej w 1939[22]. Podczas wakacji w Sanoku w 1939 zastał go wybuch II wojny światowej[4]. Według jednej swojej relacji pozostał już tam w całym okresie okupacji niemieckiej[4], a według innej swojej wersji przybył do Sanoka w 1940[22]. Działał w ramach zorganizowanego tam tajnego nauczania od 3 marca 1940 do 31 sierpnia 1944, ucząc języka polskiego[22][28].

Po nadejściu frontu wschodniego (wrzesień 1944) współorganizował odbudowę przedwojennego Gimnazjum Męskiego im. Królowej Zofii w Sanoku, gdzie został nauczycielem[29][4]. W latach 1947–1953 sprawował stanowisko dyrektora tej szkoły, wówczas funkcjonującej pod nazwą I Państwowa Szkoła Męska Stopnia Podstawowego i Licealnego[30][26][31][32][33]. W ramach tamtejszej szkoły tzw. „jedenastolatki” w roku szkolnym 1947/1948 był inicjatorem i organizatorem Wieczorowego Liceum dla Dorosłych i był dyrektorem tej placówki do przejścia na emeryturę w 1972[22][26][34]. Następnie, do 1974 prowadził jeszcze zajęcia w I Liceum Ogólnokształcącym im. Komisji Edukacji Narodowej w Sanoku, kontynuującym tradycje macierzystego gimnazjum[22]. Ponadto od 1958 do 1960 wykładał na uniwersytecie ludowym we Wzdowie[26].

W okresie bezpośrednio po wojnie współorganizował ruch harcerski w Sanoku, w tym wśród uczniów szkoły[35][26] jako harcmistrz był opiekunem całości zorganizowanego w 1945 w Sanoku harcerstwa[36], wszedł w skład komendy hufca[36], następnie pełnił stanowisko komendanta Hufca w Sanoku od 12 września 1946[37], następnie hufcowy[4] (wraz z nim m.in. hufcowy Franciszek Moszoro, przyboczny, hm Czesław Borczyk, sekretarz i drużynowy Leszek Kril-Nartowski), drużynowy drużyny instruktorskiej[38]. Po latach był autorem artykułu pt. Z dziejów harcerstwa sanockiego gimnazjum i liceum, opublikowanym w Tomie VI „Rocznika Sanockiego”[39].

Podczas konferencji partyjnej w dniach 1–2 czerwca 1947 w Rzeszowie został wybrany członkiem Rady Wojewódzkiej PPS[40]. W 1948 został zastępcą przewodniczącego PPS w Sanoku[41]. Był radnym Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku[22] od 1945 do 1952[26]. W strukturze MRN w 1950 był przewodniczącym Komisji Lokalowej[42], zasiadał w Komisji i Oświaty i Kultury MRN[43]. Wielokrotnie był członkiem Komitetu Powiatowego PZPR w Sanoku[26]. Od 1957 do 1960 był członkiem Komitetu Wojewódzkiego w Rzeszowie[26]. Wstąpił do PZPR, był delegatem na VI Zjazd PZPR w 1971[22]. Był członkiem Prezydium Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu[26].

Był członkiem ZNP od 1938, delegatem na Krajowy Zjazd ZNP w 1957[22][26]. Od 1963 do 1971 był przewodniczącym zarządu powiatowego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej[26][22]. Należał do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Sanoku[14]. W 1967 został członkiem Okręgowej Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich[26][22]. Pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Kwartalnej do Badania Wyników Nauczania w Kuratorium w Rzeszowie[22]. Od 1950 był ławnikiem Sądu Okręgowego w Jaśle ds. przestępstw szczegolnie niebezpiecznych[26][22], w 1982 jako emeryt został wybrany ławnikiem sądowym w Sanoku[44].

W Sanoku zamieszkiwał przy ulicy Jarosława Dąbrowskiego 6[3][45]. Jego żoną była Janina Stanisława z domu Siekierzyńska (1904-1992, siostra Karola Siekierzyńskiego)[46][47]. Józef Pohorski zmarł 26 lutego 1998 w Krakowie[45][uwaga 3]. Oboje zostali pochowani na Cmentarzu Centralnym w Sanoku[45][48].

Grobowiec Janiny i Józefa Pohorskich w Sanoku

Po latach negatywnie o Józefie Pohorskim wyraził się w swoich wspomnieniach Józef Stachowicz (także profesor sanockiego gimnazjum)[49], według którego Pohorski, jako działacz Stronnictwa Ludowego do 1947, po wpływie ze strony UB miał przystąpić do PZPR i w tym roku zostać dyrektorem sanockiego gimnazjum, oraz w tym czasie miał negatywnie wypowiadać się o Stachowiczu przed władzami partyjnymi, a ponadto przed sowieckim funkcjonariuszem UB określił Stachowicza i Zofię Skołozdro jako „największych reakcjonistów”[50].

Odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ Ukończenie studiów na UJK zrelacjonował sam Józef Pohorski w 1980. Piszący o nim Roman Bańkowski wskazał Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie: Wspomnienia z ławy szkolnej. Józef Pohorski. W: Roman Bańkowski: Wspomnienia. Rzeszów: Związek Literatów Polskich Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 14. ISBN 83-914224-5-3.
  2. ↑ Po latach Józef Pohorski dwie pierwsze relegacje tłumaczył niechęcią władz piłsudczykowskich wobec jego osoby o poglądach socjalistycznych.
  3. ↑ Data dzienna śmierci 26 lutego 1998 została wpisana w księdze cmentarnej i wskazana na inskrypcji nagrobnej. W informacji prasowej podano dzień 25 lutego 1998, zob. Józef Pohorski. Nekrolog. „Tygodnik Sanocki”. Nr 10 (330), s. 2, 6 marca 1998.

Przypisy

  1. 1 2 XXXX. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1926/1927. Sanok: 1927, s. 12, 22.
  2. 1 2 3 4 5 Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 389 (poz. 181), 390 (poz. 193), 391 (poz. 195, 200).
  3. 1 2 3 4 5 6 7 ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 136, 140.
  4. 1 2 3 4 5 6 ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 140.
  5. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 50.
  6. ↑ Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 142.
  7. ↑ Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1921/22 (zespół 7, sygn. 82). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 288.
  8. ↑ Informator Powszechny Rzeczypospolitej Polskiej z Kalendarzem P. P. na Rok 1925. Warszawa: 1925, s. 360.
  9. ↑ Księga zmarłych i pochowanych w Sanoku na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej i Matejki od 1895 do 1952 r. Sanok. s. poz. 3418.
  10. ↑ Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. Tom K, s. 212, poz. 69.
  11. ↑ Wojciech Pohorski. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2020-05-19].
  12. ↑ Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 36 (poz. 68).
  13. ↑ Zofia Pohorska. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2020-05-19].
  14. 1 2 3 4 ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 136.
  15. ↑ Księga małżeństw (1912–1924). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 115 (poz. 50).
  16. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 311 (poz. 120).
  17. 1 2 Elżbieta Pohorska. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2020-05-19].
  18. ↑ Księga Zmarłych 1975–1995 Sanok. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 60 (poz. 14).
  19. ↑ Anna Pohorska. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-11-24].
  20. ↑ Karol Pohorski. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2020-05-19].
  21. ↑ Andrzej Brygidyn. Wierność do końca – dewizą żołnierzy Września (I). „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 11 (245), s. 3, 1–10 września 1982.
  22. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Kaganek 1980 ↓, s. 4.
  23. ↑ Józef Pohorski. Historia Krzyża Powstańców na sanockim cmentarzu. „Tygodnik Sanocki”. Nr 50 (162), s. 7, 16 grudnia 1994.
  24. ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 72. ISBN 978-83-935385-7-7.
  25. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2018-09-25].
  26. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 138.
  27. ↑ ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 138, 140.
  28. ↑ ZBoWiD. Odzn. ↓, s. 137, 139, 140.
  29. ↑ Z dziejów 1988 ↓, s. 229.
  30. ↑ Z dziejów 1988 ↓, s. 231.
  31. ↑ Dyrektorzy szkoły od 1880. g2.sanok.pl. [dostęp 2014-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2014)].
  32. ↑ Krystyna Chowaniec, Oświata i szkolnictwo. Szkoły ponapodstawowe, W latach powojennych w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 876.
  33. ↑ Janusz Kamecki: Świat leżał u naszych stóp. matura1952.pl. [dostęp 2014-07-21].
  34. ↑ Krystyna Chowaniec, Oświata i szkolnictwo. Oświata dorosłych, W latach powojennych w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 895.
  35. ↑ Andrzej Brygidyn, W latach powojennych. Życie polityczne. Kształtowanie się lokalnych struktur polityczno-administracyjnych w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 767.
  36. 1 2 Z dziejów 1988 ↓, s. 230.
  37. ↑ Alicja Wolwowicz: Zarys dziejów sanockiego harcerstwa. W: 95 lat sanockiego harcerstwa 1911–2006. Sanok: 2006, s. 13.
  38. ↑ Alicja Wolwowicz: Zarys dziejów sanockiego harcerstwa. W: 95 lat sanockiego harcerstwa 1911–2006. Sanok: 2006, s. 15.
  39. ↑ Z dziejów 1988 ↓, s. 229–233.
  40. ↑ II. PPR na czele mas w walce o utrwalenie władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. Jednolitofrontowe tendencje w PPS. W: Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 102–103.
  41. ↑ Stanisław Dobrowolski. Kształtowanie się władzy w Sanoku w latach 1944–1950. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 129, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
  42. ↑ Władysław Stachowicz. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 135, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
  43. ↑ Krystyna Chowaniec, Oświata i szkolnictwo. Szkoły podstawowe, W latach powojennych w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 866.
  44. ↑ Władysław Stachowicz. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 282, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
  45. 1 2 3 Księga cmentarna nr 1. Matejki Rymanowska od 1973 do 2004 (stare cmentarze), Sanok, (poz. 2274).
  46. ↑ Księga Zmarłych 1975–1995 Sanok. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 174 (poz. 105).
  47. ↑ Janina Pohorska. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-10-18].
  48. ↑ Józef Pohorski. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-10-18].
  49. ↑ Józef Stachowicz: Miniony czas. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994, s. 219. ISBN 83-901827-1-8.
  50. ↑ Józef Stachowicz: Miniony czas. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994, s. 234–235. ISBN 83-901827-1-8.
  51. ↑ M.P. z 1952 r. nr 78, poz. 1243.
  52. ↑ 1880 W stulecie sanockiego Gimnazjum 1980. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 16 (181), s. 4, 1–10 czerwca 1980.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.