Gąska pieprzna
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

gąskowate

Rodzaj

gąska

Gatunek

gąska pieprzna

Nazwa systematyczna
Tricholoma virgatum (Fr.) P. Kumm.
Führ. Pilzk. (Zwickau): 134 (1871)

Gąska pieprzna (Tricholoma virgatum (Fr.) P. Kumm.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1818 r. Elias Fries nadając mu nazwę Tricholoma virgatum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Paul Kummer, przenosząc go do rodzaju Tricholoma[1].

Niektóre synonimy naukowe[2]:

  • Agaricus fumosus subsp. virgatus (Fr.) Pers. 1828
  • Agaricus virgatus Fr. 1818
  • Gyrophila virgata (Fr.) Quél. 1886

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. Wcześniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten miał nazwę bedłka podzielonka lub gąska rózgowata[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 3–7 cm, srebrzystoszary do popielatoszarego, z ciemniejszymi, wrośniętymi, promienistymi prążkami, o cienkim miąższu, z charakterystycznie spiczastym szczytem. Skórka sucha, gładka i naga, lecz również pękająca w promienistowłókienkowate łuski[4].

Blaszki

Jasnoszare, później ciemniejące, ścieśnione[4]. Przy trzonie wycięte ząbkiem i nieco schodzące na trzon[5].

Trzon

Wysokość 6–12 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty i nieco rozszerzający się ku dołowi, czasami niekształtny. Powierzchnia o barwie od białej do szarej, czasami występują ciemne plamy. Pod kapeluszem pokryty jest delikatnymi płatkami[6].

Miąższ

Białawy, niezmieniający barwy. Zapach od obojętnego do ziemistego. Smak gorzki i prawie natychmiast piekąco ostry[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki, jajowate, gładkie, nieamyloidalne, bezbarwne, o średnicy 6–8,5 × 5-6,5 µm. Pleurocystyd brak, cheilocystydy o maczugowatym kształcie, wydłużone i rozmiarach 40 × 15 µm[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej[5] oraz w Europie. W Polsce jest pospolita, występuje pojedynczo lub gromadnie[7].

Rośnie na ziemi w lasach iglastych i mieszanych, szczególnie w górskich świerczynach. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[6].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb trujący, powoduje zaburzenia żołądkowe i jelitowe, połączone z mdłościami i wymiotami. Objawy występują po 1/2–3 godzinach. Przebieg zatrucia łagodniejszy niż po gąsce tygrysiej (Tricholoma pardinum)[4].

Gatunki podobne

Jest kilka gatunków gąsek o podobnym, szarym ubarwieniu, żadna z nich jednak nie posiada tak ostrego czubka kapelusza. Jest to cecha, po której najłatwiej odróżnić od nich gąskę pieprzną. Ponadto inne, podobne gąski różnią się też nieco innymi cechami:

  • gąska ziemistoblaszkowa (Tricholoma terreum) ma kapelusz włóknisty i łagodny smak[6],
  • gąska czarnołuskowa (Tricholoma atrosquamosa) ma siwoczarne łuski na kapeluszu. Jest rzadka,
  • gąska ostra (Tricholoma sciodes) kapelusz jedwabiście błyszczący, w smaku również jest ostra, ale dopiero po dłuższym czasie. Jest rzadka[6],
  • gąska niekształtna (Tricholoma portentosum) ma trzon i blaszki żółtawe, smak łagodny, orzechowy[6].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2012-01-02].
  3. 1 2 Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 4 Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 92. ISBN 83-7404-513-2.
  5. 1 2 3 MushroomExpert. [dostęp 2014-02-03]. (ang.).
  6. 1 2 3 4 5 Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  7. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.