Ajax (Q148)
Ilustracja
„Ajax”, ok. 1930 r.
Klasa

okręt podwodny

Typ

Redoutable

Projekt

M6

Historia
Stocznia

Arsenal de Brest, Brest

Położenie stępki

1927

Wodowanie

28 maja 1930

 Marine nationale
Wejście do służby

luty 1934

Zatopiony

24 września 1940

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


1570 ton
2084 t

Długość

92,3 m

Szerokość

8,2 m

Zanurzenie

4,7 m

Zanurzenie testowe

80 m

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 6000 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


17 węzłów
10 w.

Zasięg

powierzchnia: 10 000 Mm przy 10 w.
zanurzenie: 100 Mm przy 5 w.

Uzbrojenie
1 działo kal. 100 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm, 13 torped
Wyrzutnie torpedowe

7 × 550 mm
2 × 550/400 mm

Załoga

61

Ajax (Q148) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z 31 jednostek typu Redoutable. Okręt został zwodowany 28 maja 1930 roku w stoczni Arsenal de Brest w Breście, a do służby w Marine nationale wszedł w lutym 1934 roku. Jednostka pełniła służbę na Atlantyku, a od zawarcia zawieszenia broni między Francją a Niemcami znajdowała się pod kontrolą rządu Vichy. 24 września 1940 roku „Ajax” został zatopiony nieopodal Dakaru przez Brytyjczyków podczas operacji Menace.

Projekt i budowa

„Ajax” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1926 roku[1][2]. Projekt (o sygnaturze M6[3]) był ulepszeniem pierwszych powojennych francuskich oceanicznych okrętów podwodnych – typu Requin[1]. Poprawie uległa krytykowana w poprzednim typie zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni oraz manewrowość[1][4]. Posiadał duży zasięg i silne uzbrojenie; wadą była ciasnota wnętrza, która powodowała trudności w dostępie do zapasów prowiantu i amunicji[4]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert[4].

„Ajax” zbudowany został w stoczni Arsenal de Brest[5][2]. Stępkę okrętu położono w 1927 roku[2], został zwodowany 28 maja 1930 roku[5][6], a do służby w Marine nationale przyjęto go w lutym 1934 roku[3][2]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q148[3].

Dane taktyczno–techniczne

„Ajax” był dużym, oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[1][4]. Długość całkowita wynosiła 92,3 metra (92 metry między pionami), szerokość 8,2 metra i zanurzenie 4,7 metra[5][7]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 1384 tony (normalna 1570 ton), a w zanurzeniu 2084 tony[5][6][uwaga 1]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Schneider o łącznej mocy 6000 KM[5][8][uwaga 2]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 2000 KM[4][5][uwaga 3]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 17 węzłów na powierzchni i 10 węzłów w zanurzeniu[5][9][uwaga 4]. Zasięg wynosił 10 000 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (lub 4000 Mm przy prędkości 17 węzłów) oraz 100 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą[1][2]. Zbiorniki paliwa mieściły 95 ton oleju napędowego[3][5]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś czas zanurzenia 45-50 sekund[1][4]. Autonomiczność okrętu wynosiła 30 dób[3][10].

Okręt wyposażony był w siedem wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery na dziobie i jeden potrójny zewnętrzny aparat torpedowy. Prócz tego za kioskiem znajdował się jeden podwójny dwukalibrowy (550 lub 400 mm) aparat torpedowy[3][4]. Na pokładzie było miejsce na 13 torped, w tym 11 kalibru 550 mm i dwie kalibru 400 mm[3][4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kalibru 100 mm L/45 M1925 oraz zdwojone stanowisko wielkokalibrowych karabinów maszynowych Hotchkiss kalibru 13,2 mm L/76[3][4].

Załoga okrętu składała się z 4 oficerów oraz 57 podoficerów i marynarzy[5][2][uwaga 5].

Służba

Tonący „Ajax”, 24 września 1940 r.

W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Atlantyku w składzie 6. dywizjonu 4. eskadry okrętów podwodnych w Breście, znajdując się w remoncie planowanym do stycznia 1940 roku[11]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kmdr ppor. T.F. Guimont[11]. Na przełomie października i listopada 1939 roku „Ajaxowi” i „Le Centaure” nie udało się zatrzymać niemieckiego statku „Togo” (5042 GRT), który wypłynął z Duali i 23 listopada osiągnął Hamburg[12]. W połowie marca 1940 roku „Ajax” (wraz z bliźniaczymi jednostkami „Archimède”, „Sidi Ferruch” i „Bévéziers”) dotarł do Halifaxu, by uczestniczyć w eskorcie konwojów atlantyckich[13]. 24 kwietnia na okręcie, płynącym w eskorcie konwoju HX-38, uległ uszkodzeniu kompresor powietrza i jednostka musiała opuścić konwój[14]. Od 8 do 20 maja jednostka eskortowała konwój HX-41 z Halifaxu do Liverpoolu[15]. W czerwcu 1940 roku okręt znajdował się w Breście, gdzie był remontowany, a jego dowódcą był nadal kmdr ppor. T.F. Guimont[16]. 18 czerwca, wobec zbliżania się wojsk niemieckich do portu w Breście, „Ajax” ewakuował się do Casablanki (razem z okrętami podwodnymi „Casabianca”, „Sfax”, „Poncelet”, „Persée”, „Circé”, „Thétis”, „Calypso”, „Méduse”, „La Sibylle”, „Amazone”, „Antiope”, „Orphée” i „Amphitrite”)[17].

Po zawarciu zawieszenia broni między Francją a Niemcami okręt znalazł się pod kontrolą rządu Vichy[18]. 3 września jednostka opuściła Casablankę i dotarła do Libreville[18]. W momencie rozpoczęcia operacji Menace „Ajax” przebywał w Dakarze i wziął udział w obronie portu przed atakiem aliantów[19]. 23 września 1940 roku okręt uszedł atakowi brytyjskich niszczycieli HMSS „Inglefield” i „Foresight” (które zatopiły wcześniej tego dnia bliźniaczego „Persée”)[19][20]. Następnego dnia, 24 września o 7:00 płynąca na głębokości peryskopowej jednostka została zauważona i ciężko uszkodzona przez samoloty operujące z pokładu lotniskowca HMS „Ark Royal”[19]. Zmuszony do wynurzenia okręt opuściła przed zatonięciem cała, licząca 5 oficerów i 56 marynarzy załoga, która została podjęta przez niszczyciel HMS „Fortune”, a następnie przekazana na pancernik HMS „Barham”[19][uwaga 6].

Uwagi

  1. ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje wyporność 1644/2080 ton, zaś Lipiński 1999 ↓, s. 539 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 – 1384/2080 ton.
  2. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 187 podaje, że okręt posiadał cztery silniki Diesla, zaś według Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 okręt posiadał dodatkowo pomocniczy silnik Diesla o mocy 750 KM.
  3. ↑ Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 75 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
  4. ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 18 węzłów, zaś według Lipiński 1999 ↓, s. 539 okręt osiągał na powierzchni 19,5 węzła.
  5. ↑ Parkes 1934 ↓, s. 199 i McMurtrie 1941 ↓, s. 192 podają, że załoga okrętu liczyła 67 osób.
  6. ↑ Lipiński 1999 ↓, s. 539, Labayle-Couhat 1971 ↓, s. 76, Gogin 2018 ↓ i Perepeczko 2014 ↓, s. 332 podają, że okręt został zatopiony przez niszczyciel HMS „Fortune”, zaś Fontenoy 2007 ↓, s. 187 twierdzi, że dokonał tego niszczyciel HMS „Foxhound”.

Przypisy

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.