Żytnia Skała
pomnik przyrody ustanowiony 1970
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Lokalizacja

Bębło, gmina Wielka Wieś

Położenie na mapie gminy Wielka Wieś
Mapa konturowa gminy Wielka Wieś, u góry znajduje się punkt z opisem „Żytnia Skała”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Żytnia Skała”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Żytnia Skała”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Żytnia Skała”
Ziemia50°11′10″N 19°48′04″E/50,186111 19,801111

Żytnia Skała – ostaniec na wierzchowinie Wyżyny Olkuskiej w miejscowości Bębło w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Wielka Wieś. Skała położona jest na łąkach po południowej stronie drogi krajowej nr 94 i jest z niej widoczna[1]. Znajduje się w granicach Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Z drogi asfaltowej przez Bębło prowadzi do niej pomiędzy domami nieznakowana droga szutrowa[2].

Ostaniec ten objęty jest ochroną w formie dwóch pomników przyrody ustanowionych w 1970 roku[3][4][5].

U południowych podnóży Żytniej Skały zamontowano tablicę informacyjną Małopolskiego Szlaku Geoturystycznego. Podaje ona, że skała zbudowana jest z wapieni pochodzących z okresu późnej jury. Wówczas teren ten był dnem morza, na którym osadzały się wapienne szkielety żyjących w nim zwierząt. Skała jest intruzją twardych wapieni skalistych, które na dnie morza nie uległy erozji i utworzyły wyniosłości. Spowodowana tym wzmożona cyrkulacja wody na ich zboczach przyczyniła się do lepszego dostarczania składników pokarmowych i bujnego rozwoju gąbek krzemionkowych i sinic. Tworzyły on budowle podobne do raf koralowych[6].

Południowe stoki Żytniej Skały są zwietrzałe i podsypane rumoszem skalnym, północne podcięte są pionową ścianą. W Żytniej Skale są dwie jaskinie i 6 schronisk: Jaskinia pod Agrestem, Jaskinia w Żytniej Skale Górna, Schronisko Dolne w Żytniej Skale, Schronisko Małe w Żytniej Skale, Schronisko nad Dolnym w Żytniej Skale, Schronisko Przechodnie w Żytniej Skale, Schronisko Wysokie w Żytniej Skale, Schronisko za Stodołą w Żytniej Skale[7]. Archeolodzy w namuliskach trzech schronisk znaleźli szczątki plejstoceńskich zwierząt i niewielką liczbę krzemiennych narzędzi z górnego paleolitu. Schroniska te były więc zamieszkiwane przez ludzi w okresie paleolitu, ale także później – znaleziono bowiem fragmenty ceramiki tzw. lendzielskiej i promienistej, pochodzące z wczesnego średniowiecza. W archeologii schroniska te znane są pod nazwą Jaskinia Żytnia[2].

Wierzchołek Żytniej Skały stanowi dobry punkt widokowy. Po przeciwnej stronie drogi nr 94 widoczne są z niego m.in. Duże Skałki z nieczynnym kamieniołomem i piecem do wypalania wapieni[2].

Wspinacze skałkowi Żytnią Skałę nazywają Żytnimi Skałami. Na jej północnej ścianie o wysokości 10–14 m są 34 drogi wspinaczkowe o zróżnicowanym stopniu trudności (V+ – VI.4 w skali trudności Kurtyki). Niemal wszystkie mają zamontowaną asekurację (3-6 ringów i stanowiska zjazdowe)[8].

Galeria

Przypisy

  1. ↑ Ojcowski Park Narodowy. Mapa 1:20 000. Kraków: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/2006. ISBN 83-87873-42-X.
  2. 1 2 3 Józef Partyka: Ojcowski Park Narodowy: przewodnik turystyczny. Warszawa: Sport i Turystyka Muza SA, 2006. ISBN 83-7319-963-2.
  3. ↑ Rejestr pomników przyrody. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie, 2018-08-01. [dostęp 2018-09-18].
  4. ↑ Pomnik przyrody Żytnia. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-09-18].
  5. ↑ Pomnik przyrody Żytnia. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-09-18].
  6. ↑ Na podstawie tablicy Małopolskiego szlaku Geoturystycznego zamontowanej przy Żytniej Skale.
  7. ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny [dostęp 2019-04-11].
  8. ↑ Portal wspinaczkowy. Topo. Żytnie skały. [dostęp 2018-05-01].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.