Alkohol etylowy, (zwany też alkoholem) to związek organiczny o wzorze . W różnym stężeniu wchodzi w skład napojów alkoholowych (piwo, wino, wódka i inne). Tradycyjnie do celów spożywczych otrzymywany na drodze fermentacji alkoholowej:
Surowcami do wyrobu etanolu najczęściej są ziemniaki, zboża, a także trzcina i buraki cukrowe.
Wypicie niewielkiej ilości alkoholu powoduje opóźnienie reakcji na bodźce zewnętrzne i osłabienie dokładności procesów myślowych, większe dawki mogą powodować stan pobudzenia, odprężenia, zwiększonej pewności siebie, rozszerzenie źrenic, przyspieszone bicie serca, w przypadku dalszego picia kolejno apatię, otępienie, utratę koordynacji ruchów, zaburzenia mowy, chodu, widzenia, słuchu, pamięci, logicznego myślenia, a wreszcie zatrucie organizmu i utratę świadomości.
Dawka śmiertelna to ok. 200 - 400 g czystego etanolu w krótkim czasie.
Po spożyciu etanolu, niewielka część zostaje wydalona z organizmu w niezmienionej formie wraz z potem, moczem i wydychanym powietrzem, reszta jest metabolizowana głównie przez komórki wątroby. Głównym metabolitem etanolu jest aldehyd octowy, który następnie ulega przemianie do kwasu octowego, a ten do wody i dwutlenku węgla.
Aldehyd octowy ma działanie toksyczne - powoduje m.in. nudności, wymioty, uczucie duszności czy zaburzenia pracy serca. Jest odpowiedzialny za rozszerzenie naczyń krwionośnych i spadek ciśnienia tętniczego, a pośrednio także za obniżenie temperatury ciała. Przy długotrwałym piciu uszkadza wątrobę.
Kobiety pijące w ciąży narażają płód na uszkodzenie, a także ryzykują powstanie tzw. alkoholowego zespołu płodowego (FAS), który może być przyczyną małej masy urodzeniowej dziecka, wodogłowia czy późniejszych zaburzeń w rozwoju.
Długotrwałe nadużywanie alkoholu może mieć dosyć poważne konsekwencje zdrowotne, prowadzi m.in. do chorób układu pokarmowego, układu krążenia, uszkodzenia układu nerwowego, zaburzeń psychicznych, impotencji oraz zależności psychofizycznej.
Szybko rozwijająca się tolerancja na etanol, może łatwo prowadzić do uzależnienia. Nagłe zaprzestanie picia lub drastyczne zmniejszenie ilości spożywanego etanolu u alkoholików wywołuje tzw. zespół abstynencyjny objawiający się zwiększoną pobudliwością, lękiem, drżeniem mięśniowym, nasileniem odruchów, zwiększeniem temperatury ciała, nudnościami, wymiotami, obfitym poceniem, przyspieszeniem akcji serca. W ciężkich przypadkach pojawiają się silne zaburzenia psychiczne (delirium tremens) charakteryzujące się lękiem, halucynacjami, podnieceniem; około jedna trzecia jest śmiertelna.
Alkoholizm jest chorobą nieuleczalną - nie istnieje możliwość powrócenia do picia kontrolowanego, nawet po wielu latach abstynencji, próby takie kończą się ponownym popadnięciem w nałóg.