II wojna światowa

Anders Władysław- generał i polityk, szef sztabu powstania wielkopolskiego, od 1941 dowódca Armii Polskiej w ZSRR, dowódca 2 korpusu polski.
Bach-Zelewski Erich von dem- dowódca wojsk niemieckich w powstaniu warszawskim.
Badoglio Pietro- premier nowego rządu we Włoszech (po wsadzeniu Mussoliniego do więzienia.
Bierut Bolesław- komunista, w latach 20 członek KPP, prezydent KRN, od 1947 prezydent państwa, odpowiedzialny za wprowadzanie, realizacje i zbrodnie reżimu komunistycznego.
Charles de Gaulle- generał francuski, premier i prezydent Francji. Po kapitulacji Francji utworzył Komitet Wolnej Francji na emigracji.
Churchil Winston- wybitny brytyjski mąż stanu, premier podczas II wojny światowej, podpisał Kartę Atlantycką
Dobrzański Henryk mjr (Hubal)- dowódca oddziału walczącego w partyzantce.
Fieldorf Emil- pseud. Nil, generał Wojska Polskiego w szeregach AK. Działacz Podziemnego Państwa podziemnego, dowódca Kedywu
Gomułka Władysław- pseud. Wiesław, komunista, sekretarz generalny PPR
Goring Herman- jeden z przywódców III Rzeszy, współorganizator gestapo i obozów koncentracyjnych.
Grzybowski Wacław- ambasador Rzeczypospolitej w Moskwie
Hans Frank- generalny gubernator
Draża Michajowić- dowódca oddziałów wiernych królowi w Jugosławii na emigracji w
W. Brytanii
Josip Broz-Tito- dowódca wojsk partyzanckich w Jugosławii
Kamiński Franciszek- dowódca batalionów chłopskich
Komorowski Tadeusz- pseud. Bór generał Wojska Polskiego, zastępca komendanta głównego AK, a później komendant główny, podjął decyzje o realizacji planu „Burza”
Mikołajczyk Stanisław- działacz ludowy i premier, członek SL
Nowotko Marceli- polityk, staną na czele PPR (polskiej partii robotniczej), ale został zastrzelony
Osóbka-Morawski Edward- przewodniczący PKWN
Fiedrich von Paulus- dowódca wojsk w kotle Stalingradzkim, za wytrwanie pod Stalingradem miał otrzymać dywizje i sprzęt wojskowy, natomiast otrzymał tylko buławe feldmarszałka.
Petain Philippe- marszałek francuski, szef rządu Vichy. W 1940 podpisał z Niemcami i Włochami akt kapitulacji, na południu Francji utworzył zależny od III Rzeszy państwo Vichy.
Quisling Vidkun- po klęsce wojsk alianckich w Norwegii założył pracujący z Niemcami rząd, jego nazwisko w Europie jest symbolem zdrady i kolaboracji z Niemcami.
Raczkiewicz Władysław- prezydent Polski, został wyznaczony przez Mościckiego, na premiera wyznaczył W. Sikorskiego
Rola-Żymierski Michał- dowódca Armii Ludowej, był legionistą.
Erwin Rommel- generał, dowódca Africa Corps, po kapitulacji w Afryce został mianowany dowódcą wojsk niemieckich we Francji.
F.D.Roosevelt- prezydent USA czterokrotny ,wprowadził nową politykę ekonomiczną (Nowy Ład), 14 sierpnia 1941 podpisał kartę Atlantycką
Rowecki Stefan- pseud. Grot, generał Wojska Polskiego w szeregach AK, od 1940 komendant ZWZ, a potem AK.
Sikorski Władysław- generał wojska polskiego, wybitny polityk, po kampanii wrześniowej został mianowany premierem polskiego rządu we Francji i Anglii, doprowadził do układu z ZRSS.
Sosnkowski Kazimierz- generał, szef sztabu, po śmierci Sikorskiego został mianowany Wodzem Naczelnym.
Starzyński Stefan- prezydent Warszawy
Sucharski mjr- obrońca Westerplatte, dowodził tam armią.
Wasilewska Wanda- przywódczyni ZPP (zw. Patriotów polskich)
Yamamoto Isoroku- dowódca floty japońskiej, która atakowała Midway.

Africa Corps- specjalnie wyszkolona i przygotowana do walk na pustyni oddziały Niemców
aleja Szucha- na tej ulicy miało swoją siedzibę gestapo, tam przechowywano aresztowanych Polaków i ich torturowano
Blitzkrieg- wojna błyskawiczna, plan Niemców żeby się rozprawić z innymi krajami szybko, nie tracąc dużo żołnierzy.
Burza- kryptonim akcji wojskowo- politycznej, przeprowadzonej w 1944r. W ramach tej akcji oddziały polskie wyzwoliły szereg miejscowości oraz zostało przeprowadzone powstanie warszawskie.
Dachau- obóz koncentracyjny dla duchownych
Getto- specjalne dzielnice w miastach gdzie musieli mieszkać Żydzi
Gestapo- tajna policja hitlerowska
GUŁAG- Główny Zarząd Obozów Pracy Przymusowej
gruba czwórka- to 4 partie, Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Pracy, Stronnictwo Pracy, WRN ( wolność, równość,niepodległość)
Holocaust- termin określający całkowitą zagłade i eksterminacje Żydów
inwazja- zbrojne wtargnięcie na terytorium obcego kraju.
Katyń- IV-VI.1940. NKWD wymordowało 14600 oficerów polskich strzałem w tył głowy.
Kurtuazja- uprzejmość podyktowana grzecznością
Linia Maginota- francuska linia umocnień wojskowych o długości ok. 450 km, zbudowana z inicjatywy ministra wojny A.Maginota.
Linia Curzona- linia oddzielająca granicę między Polską a ZSRR
Linia Gustawa-umocniona strefa obronna na płw. Apenińskim, jej kluczową pozycją było Monte Cassino.
Linia Gotów- system niemieckich umocnień we Włoszech.
łagier- obóz pracy przymusowej w ZSRR
Monte Cassino- miejsce gdzie oddziały niemieckie ustawiły swoje pozycje obronne (linia Gustawa), żadne wojska nie mogły zdobyć tego punktu dopiero wojska polskie(2 korpus Polski), 1943r.
Operacja Overlord- lądowanie wojsk alianckich w Normandii w 1943r.(6.6)
Operacja białoruska- radziecka ofensywa, rozpoczęta w czerwcu 1944
Operacja berlińska- zdobycie Berlina przez Rosjan w kwietniu 1945r.
ostateczne rozwiązanie- plan Hitlera polegający na całkowitej likwidacji Żydów na obszarach pod kontrolą Niemców
NKWD- (ludowy komisariat do spraw wewn.) policja polityczna radziecka
Palmir- miejsce w puszczy Kampinoskiej gdzie dokonywano masowych egzekucji
Pawiak- więzienie gdzie przetrzymywano torturowanych wcześniej więźniów
Rejencja- jednostka administracyjna
Sachsenhausen- obóz koncentracyjny gdzie wysyłano profesorów wyższych uczelni
Schlezwig-Holstein- czołg, który
Szare Szeregi- kryptonim Związku Harcerstwa Polskiego podczas II wojny
wilcze stada- konwój statków, transportowce i niszczyciele albo krążowniki, tworzone w celu ochrony transportowców przez wrogiem.
GL (gwardia ludowa)
Kedyw (kierownictwo dywersji)
KOP (korpus ochrony pogranicza)
KRN (krajowa rada narodowa)
KWC (kierownictwo walki czynnej)
PKWN (Polski Komotet Wyzwolenia Polski)
PPR (Polska partia robotnicza)
SZP (służba zwycięstwu Polski)
ZPP (Zw. Patriotów polskich)
ZWZ (związek walki zbrojnej)
Żegota (rada pomocy żydom)
ŻOB (Zydowska organizacja bojowa)
ŻZW (Żydoski związek bojowy)
KAMPANIA WRZEŚNIOWA:
Obrona Westeplatte- mjr Sucharski
Wizno- kpt. Władysław Raggins
Mokra- J.Rómmel, T. Thommee
Mława- gen. E. Przymirski-Krukowicz
Gdynia- płk Stanisław Dąbek
Bzura- gen. Tadeusz Kutrzeba
Warszawa- gen. Juliusz Rómmel
HITLER I STALIN DZIELĄ EUROPĘ
-wojna zimowa-agresja ZSRR na Finlandię.
Stalin chciał wymusić na rządzie Finlandii zmianę granic korzystną dla ZSRR, a oni się nie zgodzili. 30.11.1939 Armia czerwona napada na Finlandię, za to zostaje usunięta z ligi Narodów. Po trzech miesiącach walki udało się Rosjanom pokonać Finów, rząd Finów prosi o pokój(3.1940) Finlandia traci 10% swojego terytorium, ale zachowuje niepodległość.
-Dania i Norwegia
9.4.1940- Hitler uderza na Danię a po kilku godzinnym ataku zajmuje ją, potem na Norwegię. Walki w Norwegii trwają do 10.6, Niemcy na początku zajmują Oslo. Norwegii bronią wojska polsko-francusko-brytyjskie. Opanowały Narwik ale zostały zmuszone do odwrotu. W Norwegii powstaje profaszystowski rząd z Vidkunem Quislingiem na czele.
-zajęcie Łotwy Estonii Litwy
ZSRR wymusiło na tych państwach zgodę na stacjonowanie Armii Czerwonej, potem do władz tych państw weszli przedstawiciele radzieccy( w wyborach parlamentarnych). Parlament zgłosił wniosek o przyłączenie tych państw do ZSRR. Państwa bałtyckie na 50 lat tracą niepodległość.
-Holandia, Belgia Luksemburg
10.5.1940-wojska niem atakują Holandię, po tygodniowej obronie Holandia kapituluje. Równocześnie zaatakowano Belgię i Luksemburg-od razu się poddały-27.5-akt kapitulacji podpisany przez króla Belgii.
-zajęcie Francji
Niemcy rozbili armię francuską i angielską. 22.6-Philippe Petain podpisuje zawieszenie broni z Niemcami. Alzację i Lotaryngię przyłączają do Rzeszy. Francja zostaje podzielona na dwie części: nad wybrzeżem Atlantyku, okupowana przez Niemców; na południu państwo VICHY z Petainem na czele (Vichy ściśle współpracowało z Rzeszą). Charles de Gaulle przeciwny rządom ucieka do Anglii i tworzy organizację wolni Francuzi.
-Anglia
Niemcy czekali na odpowiednią chwile żeby zaatakować Anglię, magazynowali na La Manche statki . 8.1940-rozpoczyna się bitwa lotnicza o Anglię. Niemcy przegrywają z dużymi stratami.
-agresja Włoch na Grecję
10.1940- Mussolini bez porozumienia z Hitlerem atakuje Grecję, ale nie może sobie z nią poradzić bo miały pomoc od W. Brytanii, lecz po wylądowaniu na Krecie Niemców zakończyło walki o Grecję.
-Jugosławia
3.1940 do osi przyłącza się Jugosławia co powoduje zamieszki i manifestacje, po przeprowadzonym zamachu stanu do kraju wkroczyła armia włoska-niemiecko-węgierska (Niemcy obiecały zdobycze terytorialne) wkroczyła do Jugosławii i po tygodniu walk zajęły stolicę. Jugosłowianie zaczęli prowadzić walkę partyzancką. Niemcy i Włosi tworzą Chorwację- faszystowskie państwo zależne od nich. Partyzanci pod dowódctwem Josipa Broz-Tito wyzwoliły swój kraj z pod okupacji.
HOLOCAUST-termin określający całkowitą zagładę i exterminację Żydów.
Wiosną 1940 roku utworzono pierwszy obóz koncentracyjny w Oświęcimiu, a potem obóz zagłady. Jego komendantem został Rudolf Hoess. Przewożono tam wielu ludzi głównie Żydów. Zginęło tam wiele ludzi. Zostali tam wymordowani również Cyganie, którzy byli uważani za rasę podludzi. W obozach zagłady więźniowie byli zabijani zwykle w komorach gazowych, zaraz po przywiezieniu. Największe obozy: Stutthof, Majdanek, Chełm, Sobibora, Bełżec, Treblinka. Na więźniach przeprowadzano zbrodnicze experymenty i wykorzystywano ich jako siłę roboczą. Od pierwszych dni okupacji Niemcy zaczęli tępić Żydów. Musieli oni nosić opaski z gwiazdą Dawida, sklepy były również oznaczone, wprowadzono dla nich przymus pracy (16-60 lat).Dla Żydów stworzono getta- wydzielone dzielnice otoczone murem – w których musieli zamieszkać. Ich majątek rabowano. W gettach szerzyły się choroby, głód. Mieszkało tam wiele ludzi i nie mogli się pomieścić.
Polacy jak tylko mogli pomagali Żydom, przechowując ich w domach, dając jedzenie, pieniądze, mimo że za pomaganie Żydom wprowadzono karę śmierci. Byli też Polacy, którzy wykorzystywali prześladowania.
W 1941 Powstała Rada Pomocy Żydom- „ŻEGOTA”
W II połowie 1941 roku Niemcy zaczęli likwidację gett, wywożąc albo rozstrzeliwując wszystkich ludzi. Było to tzw OSTATECZNE ROZWIĄZANIE- całkowita likwidacja Żydów z obszarów pod kontrolą Niemiec, następni mieli być Słowianie.
DATY:
OKUPACJA:
XI ’39 wywiezienie do obozów 183 pracowników naukowych w Krakowie
XII ’39- rozstrzelanie 107 osób w Wawrze
poł. ’40 – „akcja AB” – rozstrzelanie w Palmirach wybitnych Polaków
lato ’40 pierwsze obozy – Oświęcim, Treblinka, Stutthof
jesień ’39 pierwsze getta – P. Trybunalski(I’ 40 Łódź, XI ’40 Warszawa)
I ’40 – konfiskata majątków żydowskich
X ’39 przekazanie ok. 230 jeńców polskich w ręce NKWD
VI-V ’40 mordowanie oficerów w Katyniu, Charkowie i Miednoje
Wiosna ’40 Komintern szkoli polskich komunistów
X ’40 –rozmowy NKWD z polskimi oficerami (Berling)
RZĄD NA UCHODŹSTWIE:
30 IX ’39 – Raczkiewicz powołuje nowy rząd (Sikorski) w Paryżu
XI ’39 – zapowiedź walki z Niemcami u boku Anglii i Francji, Angers siedzibą rządu
X ’39 - Pius XII w encyklice popiera Polskę
VI ’40 - ambasador RP opuszcza Rzym
’40 - rozbiór Rumunii – zawieszenie stosunków
VI ’40 - klęska Francji, rząd Anglii zaprasza rząd RP do Londynu
X ’39 - powstanie Służby Zwycięstwu Polsce (Tokarzewski-Karaszewicz)
XII ‘39 – Sikorski rozwiązuje SZP i zakłada Związek Walki Zbrojnej
II ’40 – powstaje Polityczny Komitet Porozumiewawczy
VI ’40 – Rowecki komendantem głównym ZWZ
XII ’40 – Ratajski delegatem rządu RP na kraj
NA ARENIE MIĘDZYNARODOWEJ:
22 VI ’41 - inwazja Niemców na ZSRR
30 VII ‘41 - układ Sikorski-Majski (m.in. „amnestia”)
14 VIII ’41 – POL-ZSRR umowa wojskowa o armii POL w ZSRR (Anders)
XI ’41 - „Manifest do Narodu Polskiego” w Saratowie
4 XII ’41 – deklaracja POL-ZSRR (walka z GER, nowa organizacja stosunków po wojnie)
XII ’41 Stalin przedstawia UK projekt granicy POL
III ’42 – Churchill informuje Sikorskiego o poparciu projektu granicy ZSRR na odcinku państw bałtyckich i RUM
23 I ’40 – układ POL-CZE
III ’42 – Stalin zmniejsza racje żywności dla Polaków
V ’42 – Churchill proponuje ZSRR przeniesienie Polaków z ZSRR na Bliski Wschód
VIII ’42 – ewakuacja części wojsk Polskich do Iranu
X ’42 – Kreml oskarża POL o odmowę walki w ZSRR przeciw GER (niewypełnienie zobowiązań)
XI ’42 pod wpływem ZSRR Benes zawiesza rokowania z POL w sprawie federacji
‘42/43 – Sikorski w USA (granica, stosunek do ZSRR, AK-sojusznik) – bez efektów
I ’43 – USA i UK w Casablance – formuła bezwarunkowej kapitulacji GER (zgoda na przemarsz ZSRR przez POL)
‘42/43 – kontrofensywa ZSRR
I ’43 – ZSRR ponownie narzuca obywatelstwo radzieckie obywatelom RP na zajętych ziemiach
II ’43 – powstaje w Moskwie Komitet Organizacyjny Związku Patriotów Polskich
III’ 43 UK i USA: POL musi uwzględnić roszczenia ZSRR wobec ziem wschodnich
13 IV ’43 – radio berlińskie donosi o zbiorowych grobach oficerów w lasku katyńskim
25/26 IV ’43 – nota o zerwaniu przez ZSRR stosunków z POL
W OKUPOWANYM KRAJU:
VII ’41 – okręg białostocki
’42 – próba germanizacji Zamojszczyzny
VII ’41 – masowe egzekucje inteligencji i polityków we Lwowie
III ’41 – całkowite wyjęcie Żydów spod prawa
Wiosna ’42- rozpoczęto likwidację gett
IX ’42 – Ratajski ustępuje ze stanowiska , nowy delegat – Piekałkiewicz
’41-43 rozwój Delegatury Rządu na Kraj (’42 – delegaci wojewódzcy i powiatowi)
IV ’41 – Stefan Korboński – pełnomocnik delegata rządu, kieruje oporem społeczeństwa
14 II ’42 – z ZWZ powstaje AK (Grot-Rowecki)
VII ’42 – alianci nie wierzą informacjom POL podziemia o eksterminacji Żydów
IX ’42 KWC protestuje przeciw zbrodni na Żydach, Komenda Główna AK – kontakt z ŻOB
XII ’42 – Rada Pomocy Żydom „Żegota”
XII ’41 – w POL pojawia się grupa komunistów z Kominternu (Nowotko)
5 I ’42 – Polska Partia Robotnicza
wiosna ’42 – Gwardia Ludowa – org. Wojskowa PPR (Franciszek Jóźwiak)
XI ’42 – Z. Mołojec zabija Nowotkę, rządzi B. Mołojec – reszta postanawia zabić Mołojców
VII ’42 – Rowecki decyduje o przejściu AK do ograniczonej walki
X ’42 jednostki sabotażowe AK łączą się w Kedyw
III ’43 – „Arsenał”
Wiosna ’43 – końcowa faza eksterminacji Żydów
19 IV ’43 – likwidacja getta w Warszawie – powstanie w gettcie
8 V ’43 – Józek „Juergen” Stroop i jego oddziały SS zajmują siedzibę dowództwa powstania, Anielewicz i inni popełniają samobójstwo, przeżywa tylko Edelman
CZAS PRZEŁOMU (IV ’43 – VII ’44)
VI ’43 I Zjazd ZPP w Moskwie
12 X ’43 – utworzona przez ZSRR polska Dyw. Im. Kościuszki walczy w bitwie pod Lenino
4 VII ‘43 – śmierć Sikorskiego – wodzem Sosnkowski, premierem Mikołajczyk
II poł ’43 apel Mikołajczyka do USA i UK o interwencję w sprawie stosunków POL-ZSRR
XI/XII ’43 – Teheran – zgoda na linię Curzona, ukrycie jej przed POL
VI ’43 – Gestapo aresztuje Roweckiego, Komorowski – gł. komendant
VII ’43 KWC + KWK = KWP (Kier. Walki Podziemnej)
’43-44 – poważny rozwój partyzantki, opanowanie wsi, liczne dywersje
’43 – PPR domaga się od Delegatury przyznania równego wpływu na sprawy polityczne, ale odrzuca postawione przez nią warunki
XI ’43 – Gomułka na czele PPR
‘43/44 (Nowy Rok) – Krajowa Rada Narodowa, Bierut, Osóbka-Morawski
1 I ’44 – Armia Ludowa (Rola-Żymierski)
I ’44 – Rada Jedności Narodowej (podziemie, Kazimierz Pużak)
15 III ’44 – manifest RJN
3 I ’44 - A. Czerwona przekracza granicę POL sprzed ‘39
V ’44 – Stalin przyjmuje delegację KRN jako reprezentację narodu POL
II ’44 – kompromisowe stanowisko rządu RP
12 V ’44 – Monte Cassino
3 V ’44 - Krajowa Rada Ministrów (Jankowski – wicepremier, delegat) – przygotowanie do objęcia władzy
od II ’44 akcja „Burza” POL władze ujawniają się w odbitych przez A.Cz. miastach – zostają aresztowane, wojsko może przejść na stronę ZSRR
POWSTANIE WARSZAWSKIE:
21 VII ’44 - w Moskwie założony PKWN (Osóbka-Morawski, Rola-Żymierski)
22 VII ’44 – Manifest PKWN
26 VII ’44 – PKWN podpisuje zgodę na linię Curzona
25 VII ’44 – Rząd w Londynie upoważnił Delegata do podjęcia decyzji bez porozumienia z Londynem
31 VII ’44 – A.CZ. na Pradze, Komorowski decyduje o wybuchu powstania
1 VIII ’44 – początek walk
5 VIII ’44 – kontratak GER
1/2 IX ’44 – ostatnie oddziały przechodzą kanałami ze Starego Miasta do Śródmieścia
4/5 VIII ’44 – pierwsze zrzuty ale przerwane – za dużo strat wśród lotników
30 VIII ’44 – UK i USA uznaje AK za siły aliantów
18 IX ’44 – spóźnione dostawy od aliantów
24 IX ’44 - natarcie na Mokotów (po 3 dniach opór upadł)
2 X ’44 – akt kapitulacji