Międzynarodowe stosunki polityczne w wymiarze globalnym w latach 1876–1918.

U progu XX wieku, główna rolę w polityce światowej odgrywały wielkie mocarstwa. Należały do nich: Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Rosja, Japonia, Austro-Węgry oraz Stany Zjednoczone.
Już w 1878 roku doszło do spotkania głównych państw świata, gdzie rozstrzygano o losach Europy na drodze uzgodnień. Przyczyną zwołania tzw. kongresu berlińskiego była kwestia Europy Południo -Wschodniej, ściślej mówiąc kwestia bałkańska. Kongres został zwołany z inicjatywy kanclerza Niemiec Ottona von Bismarcka, w celu rewizji traktatu z 3 marca 1878 w San Stefano. Traktat ten zmieniał sytuację na Bałkanach na korzyść Rosji. Taki obrót sytuacji zaniepokoił Wielką Brytanię oraz Austro- Węgry, które obawiały się nadmiernego umocnienia Rosji na Bałkanach oraz przejęcia kontroli nad Cieśninami (Bosfor i Dardanele), które łączyły Morze Śródziemne z Morzem Czarnym. Rozmowy kongresu berlińskiego trwały od 13 czerwca do 13 lipca. Decyzje, które zapadły na kongresie regulowały strefę wpływów, decydowały o narodach, które zamieszkiwały Bałkany. Uzgodniono zatem, że: Bośnia i Hercegowina zostaje oddana pod okupację austriacką, Besarabia zostaje przydzielona Rosji na niekorzyść Rumunii, Wielka Brytania otrzymuje Cypr. Poza tym, ograniczono niepodległość Serbii, Czarnogóry i Rumunii, a Bułgaria podzielona na dwie części traci dostęp do Morza Egejskiego. 43 procent inwestycji światowych należało do Zjednoczonego Królestwa. Dlatego brytyjscy politycy zabiegali o to, by silna pozycja Wielkiej Brytanii w Europie nie uległa zmianie. Niestety przeszkodą okazały się Niemcy, które zaraz po zjednoczeniu przystąpiły do realizacji polityki ogólnoświatowej, co stanowiło podstawę konfliktu z Wielką Brytanią. Drugim znaczącym mocarstwem była Rosja. Nie tworzyła ona kolonii, lecz wcielała podbite terytoria bezpośrednio do swego imperium. Rosja nadal będzie ogrywała ważną rolę w teatrze polityki światowej. Rok 1893 przynosi ochłodzenie w stosunkach rosyjsko-niemieckich ( wbrew woli kanclerza Niemiec O. Bismarcka). Na taką okazję czekała Francja, która upatrywała sojusznika właśnie w państwie rosyjskim. Państwo niemieckie zaczęło realizować ogólnoświatową politykę podbicia Europy. Z początku tajny sojusz Niemcy zawarły z Austro-Węgrami (1878r.), w celu obustronnej ochrony w przypadku napaści ze strony Rosji lub Francji. Do porozumienia zostały wciągnięte Włochy (1882r.), które rywalizowały z Francją w Afryce. Tak doszło do powstania Trójprzymierza. Włochy jednak nie należały do tego bloku zbyt długo. Podpisali oni tajny układ z Paryżem, bez wiedzy swych sojuszników, a następnie wystąpiły zbrojnie przeciw Turcji, popieranej przecież przez Rzeszę Niemiecką. Ponadto Włosi byli nieprzychylnie nastawieni do Austro-Węgier, które ograniczały ich w rejonie Adriatyku. Tak Trójprzymierze przestało istnieć, a Austro -Węgry i Niemcy zaczęto odtąd nazywać państwami centralnymi. I wojna światowa otrzymała miano wojny totalnej prowadzona wszelkimi środkami przeciwko armii i ludności cywilnej, obejmująca wszelkie dziedziny życia, bez poszanowania norm prawa międzynarodowego. Wyniszczona Rosja zmuszona była podpisać separatystyczny pokój z państwami centralnymi tzw. Traktat brzeski, z dnia 3 maca 1918 roku. Traktat stanowił wycofanie się Rosji z wojny i zerwanie stosunków z Ententą oraz oddanie Niemcom wielkich obszarów, w tym Polski. Inicjatywę przejęły Stany Zjednoczone. 8 stycznia 1918 roku, ówczesny prezydent USA Woodrow Thomas Wilson wystąpił z orędziem do Kongresu, formułującym podstawowe warunki pokojowe tzw. 14 punktów Wilsona. 13 punkt nawoływał do powstania niepodległej Polski z dostępem do morza, dzięki czemu sprawa polska stała się widoczna na arenie międzynarodowej. Wojnę zakończyła Konferencja zwołana pod Paryżem, w mieście Wersal. Niemcom nie pozwolono brać udziału w konferencji, mogli być oni i wyłącznie biernym obserwatorem. Stosunki międzynarodowe na przełomie XIX i XX wieku były niezwykle burzliwe, czasem niestabilne, a przede wszystkim zaskakujące. Przykładem niestabilności są Włochy, które całkowicie zmieniły kierunek swojej polityki, przechodząc do wrogiego obozu. Wielka Brytania, która zwierając porozumienie z Japonią, też nie mogła się z początku opowiedzieć za Rosją. Zaskakujące zbliżenie Francji i Rosji, dwóch odmiennych systemów, które połączyły się tylko po to, by mieć z tego jak najlepsze korzyści dla samych siebie. Jednak jak mówi sama historia, proces kształtowania się układów międzynarodowych rozpoczął się kilkadziesiąt lat temu. Ogniwem do bardziej intensywnej współpracy był kongres berliński, którego decyzje miały swój oddźwięk w postaci I wojny światowej.


Bibliografia:
1. ?Polska i świat w XX wieku? ? Witold Pronobis
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Traktat_brzeski
3. http://pl.wikipedia.org/wiki/XX_wiek
4.http://nauka.opi.org.pl/raporty/opisy/instyt/8000/i8617.htm
5.Materiały Modułowe