Geneza
Unia Europejska (UE) to termin określający wspólnotę 25 państw członkowskich połączonych jednolitym systemem wartości, akceptujących określony porządek społeczno gospodarczy.
Tendencje zjednoczeniowe Europy mają swoje korzenie we wspólnej historii i w kulturze narodów.
Rezultaty jakie przyniosła II wojna światowa były niepokojące. Nastał pojałtański porządek świata i ukształtował się dwubiegunowy model stosunków międzynarodowych ? zapadła się tzw. żelazna kurtyna, a Europa podzielona została na dwie strefy wpływów.
W Europie po wojnie idee integracyjne znacznie się ożywiły. Przyczyniło się do tego:
- Nawiązanie współpracy między państwami europejskimi, co było warunkiem udzielenia pomocy finansowej przez Stany Zjednoczone w ramach planu Marshalla.
- Obawa przed wybuchem w przyszłości wojny między państwami Europy (uznano że jedynie integracja gospodarczo-polityczna może zapobiec zbrojnym konfliktom).
- Chęć szybszego zwalczenia głodu oraz restrukturyzacji gospodarek zrujnowanych przez wojnę, co było możliwe dzięki działaniom integracyjnym.
- Dążenie państw europejskich do odzyskania dawnej pozycji na świecie , która utraciły w wyniku II wojny światowej
Koncepcje integracji europejskiej po II wojnie światowej:
- Koncepcja federacyjna zakładała budowę tworu państwowego podobnego do Stanów Zjednoczonych Ameryki (?Stany Zjednoczone Europy?), zastąpienie narodowych struktur ponadnarodowymi organami federacyjnymi.
- Koncepcja konfederacyjna zakładała budowę tzw. Europy Ojczyzn, a więc współpracę rządów bez tworzenia ponadpaństwowych organów wspólnotowych.
- Koncepcja unionistyczna postuluje ograniczenie integracji europejskiej do współdziałania między rządami suwerennych państw.
Historia Unii Europejskiej - etapy rozszerzenia
Członkami założycielami wszystkich trzech Wspólnot było sześć państw zachodnioeuropejskich: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy. Pozostałe państwa przystąpiły do WE, Euratomu i EWWiS na podstawie dyspozycji art. 237 traktatu rzymskiego o WE z 1957 roku.
1951 - 18 kwietnia powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali na mocy Traktatu Paryskiego, podpisanego na 50 lat (termin upłynął 23 lipca 2002 r.). Celem tej organizacji było istnienie wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu węglowego i stalowego państw członkowskich: Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, Niemiec i Włoch.
1957 - 25 marca powstały: Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM) oraz Europejska Wspólnota Gospodarcza, na mocy Traktatu Rzymskiego; traktat został zawarty na czas nieograniczony; głównym celem EURATOMU było pokojowe wykorzystanie energii jądrowej. EWG zmieniło nazwę na Wspólnotę Europejską.
1973 - pierwsze rozszerzenie - 1 stycznia wszedł w życie traktat o przystapieniu do WE nowych członków: Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii. Norwegowie wypowiadają się w referendum przeciw przyłączeniu ich kraju do WE.
1981 - drugie rozszerzenie - 1 stycznia, na mocy układu podpisanego 28 maja 1979 r. Grecja została kolejnym państwem członkowskim WE.
1986 - trzecie rozszerzenie - 1 stycznia Hiszpania i Portugalia stały się pełnoprawnymi członkami WE.
1990 - Po upadku Muru Berlińskiego, zjednoczone Niemcy dostosowują zasady swojego członkostwa do zwiększonej o wschodnie landy liczby mieszkańców.
1995 - czwarte rozszerzenie - 1 stycznia Austria, Finlandia i Szwecja stały się członkami UE. Społeczeństwo Norwegii większością 52,8 % wypowiedziało się przeciwko akcesji z UE.
2004 - piąte rozszerzenie - 1 maja Cypr, Czechy, Estonia, Litwa Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry stały się pełnoprawnymi członkami UE.
Grupa Luksemburska Grupa 5 1 - pierwsza grupa państw EŚiW, która rozpoczęła negocjacje akcesyjne w wyniku decyzji Rady Europejskiej obradującej w Luksemburgu w grudniu 1997 r.
Grupa Helsińska - to sześć państw negocjujących członkostwo w Unii Europejskiej w drugiej turze po uzyskaniu pozytywnej rekomendacji podczas szczytu Rady Europejskiej w Helsinkach w grudniu 1999 r.
Rumunia i Bułgaria mogą wejść do UE w styczniu 2007 r., o ile dokończą dostosowanie prawa i zdecydowanie przyspieszą walkę z korupcją i zorganizowaną przestępczością (warunki wymienione w Traktacie o przystąpieniu podpisanym 25 kwietnia 2005 r.). Komisja Europejska w październiku oceni, czy ten warunek spełniły. Gdyby się okazało, że oba kraje nie przyspieszyły reform, Komisja zaproponuje, by rozszerzenie nastąpiło w 2008 r.
Cele Unii Europejskiej
Integracja europejska, której uwieńczeniem jest Unia Europejska, miała służyć poprawie warunków życia w Europie oraz trwałemu i stabilnemu rozwojowi gospodarczemu.
I choć warunki życia w Europie uległy w przeciągu ostatnich kilkudziesięciu lat znacznej poprawie, podwyższanie stopy życiowej ludności pozostaje nadal priorytetem Unii.
Ekonomiczne, społeczne i polityczne cele Unii Europejskiej zawarte są w:
- Traktatach tworzących wspólnoty Europejskie, - Jednolitym Akcie Europejskim,
- Traktacie z Maastricht,
- Traktacie z Amsterdamu.
Cele ekonomiczne i społeczne zostały określone przede wszystkim w Traktatach tworzących poszczególne Wspólnoty i są realizowane przez wspólnoto?we organy, które wydają akty prawne skutkujące zbliżaniem bądź ujednolicaniem ustawodawstwa państw członkowskich.
Cele polityczne zostały zapisane w Jednolitym Akcie Europejskim oraz w Traktacie z Maastricht. Nie podlegają realizacji poprzez ujednolicanie prawo?dawstwa, lecz są przedmiotem współpracy państw członkowskich. Organy Wspólnot mogą jedynie inicjować i koordynować tę współpracę. Cele polityczne osiągane są na płaszczyźnie międzynarodowej, a nie ponadnarodowej.
Głównym celem UE jest poprawa życia ludności, umożliwienie obywatelom państw członkowskich swobodnego osiedlania się i podejmowania pracy w dowolnym miejscu, na obszarze Unii raz zapewnienie stabilnego rozwoju gospodarczego.
Cele społeczne i gospodarcze Unii realizowane są na płaszczyźnie ponadnarodowej.
Cele polityczne realizowane są w ramach współpracy państw członkowskich na płaszczyźnie międzynarodowej.
Cele ekonomiczne i społeczne:
Podstawowym zadaniem jest zwiększanie spójności ekonomicznej i społecznej w ramach Unii oraz:
- zapewnienie trwałego i nie inflacyjnego wzrostu gospodarczego z poszanowaniem środowiska naturalnego,
- popieranie rozwoju wymiany międzynarodowej, - zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia i opieki społecznej,
- podnoszenie stopy życiowej i jakości życia ludności,
- zapewnienie ciągłości zatrudnienia.
Pierwszym etapem realizacji powyższych celów było zniesienie opłat celnych i innych ograniczeń w handlu między państwami członkowskimi, co umożliwiało swobodny przepływ towarów na całym obszarze Wspólnot. kolejne kroki polegają na coraz ściślejszej koordynacji narodowych polityk gospodarczych, utworzeniu wspólnego rynku i unii gospodarczo-walutowej ze wspólną walutą.
Wspólnoty mają przyczyniać się do poprawy warunków życia nie tylko w państwach członkowskich ale i w zależnych od nich terytoriach zamorskich. W traktacie EWG przewidziano w związku z tym instytucję stowarzyszenia z krajami i terytoriami zamorskimi, mającą służyć poprawie warunków życia i rozwojowi gospodarczemu na tych obszarach.
Cele polityczne:
Ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależności Unii:
- umacnianie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich,
- zachowanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego,
- ukształtowanie wspólnej polityki obronnej,
- wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii,
- popieranie współpracy międzynarodowej,
- rozwijanie i konsolidacja demokracji oraz rządów prawa,
- umacnianie poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności.
Realizacji celów politycznych służyć mają wprowadzone przez Traktat z Maastricht wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa oraz współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.