Skorupiaki

Odnóża trzech pierwszych segmentów tułowia z głowo tułowia raka to szczękonóża, a czwarta para zakończona jest potężnymi szczypcami. Dalej na głowo tułowiu występują odnóża kroczne ( trzy pierwsze pary również zakończone są zakończone są szczypcami). Na dobrze wykształconym odwłoku znajdują się kolejne pary odnóży, łącznie z ostatnią parą odnóży odwłokowych, które są odnóżami pływnymi. One właśnie, zrośnięte z ostatnim segmentem odwłoka, tworzą rodzaj wachlarzowatej płetwy umożliwiającej sprawne cofanie się. Niektóre dziesięcionogi, jak kraby, mają zredukowany odwłok, podwinięty po stronę brzuszną tułowia. Chitynowy szkielet zewnętrzny skorupiaków przesycony jest solami wapnia, przez co jest bardzo twardy. Skorupiaki rosną przez całe życie, toteż muszą przez całe życie linieć. U przedstawicieli Decapoda (np. u raka) naprzodzie ciała pancerz ten wyciągnięty jest w „dziób”. Fałd pancerza tworzy płytę grzbietową. Płyta grzbietowa po bokach ciała ogranicza komory skrzelowe. Skrzela umieszczone są u podstawy odnóży. Przepływająca dzięki ruchom odnóży woda omywa wyrostki skrzeli. Przez ich ścinki zachodzi wymiana gazowa. Małe skorupiaki nie mają układu oddechowego.
Budowa układu krążenia jest powiązana ze stopniem rozbudowania układu oddechowego (skrzeli). Nieliczne gatunki, które nie mają skrzeli, nie mają też serca i naczyń krwionośnych.
Skorupiaki odżywiają się bardzo zróżnicowanym pokarmem. Są wśród nich mięsożercy, roślinożercy i wszystkożercy, a biorąc pod uwagę sposoby pobierania pokarmu – drapieżniki, saprofagi, filtratory i pasożyty. Budowa układu pokarmowego nie odbiega na ogół od schematu właściwego dla stawonogów. U niektórych skorupiaków (np. raka) występuje żołądek żujący, zaopatrzony w listewki i zęby chitynowe. Stąd pokarm przechodzi do żołądka cedzącego, stanowiącego filtr. Dzięki temu do dalszej części przewodu pokarmowego przechodzi tylko pokarm roztarty.
Charakterystyczne dla skorupiaków narządy wydalnicze to przekształcone metanefrydia, tworzące gruczoły wydalnicze (najczęściej dwie pary) w określony segmentach głowy (okolice czułków lub szczęk).
Układ nerwowy skorupiaków wykazuje różny stopień centralizacji (zlewania zwojów), co spowodowane jest zalewaniem się poszczególnych segmentów. Zwoje (podobnie jak u wszystkich bezkręgowców pełnią też dodatkowo funkcję wewnątrzwydzielniczą.
Skorupiaki są zwierzętami zwierzętami jajorodnymi i w większości rozdzielnopłuciwymi. U gatunków osiadłych (np. pąkili) i, wyjątkowo, u pasożytniczych, spotykamy się z obojnactwem. Samice skorupiaków często noszą jaja (rzadziej młode) w specjalnych komorach lęgowych pod pancerzem lub przyklejone do odnóży, co zapewnia młodym bezpieczny rozwój.
Rozwój większości skorupiaków jest złożony. Larwa, lub czasem kolejne larwy, ulegają linieniu i kolejnym przeobrażeniom, aż do powstania osobnika w pełni dojrzałego. W tej gromadzie występuje ogromna rozmaitość postaci larwowych i wiele wariantów rozwojowych. Są również skorupiaki o rozwoju prostym, np.: rak; młode raczki po wyjściu z osłon jajowych szybko upodabniają się do postaci dorosłej. Samice raka opiekują się potomstwem – młode noszone są na odnóżach odwłokowych.
Przeobrażenie skorupiaków, podobnie jak linienie, jest regulowane hormoalnie.