Lenin Włodzimierz Iljicz

Lenin Włodzimierz Iljicz, właściwe nazwisko Uljanow (1870-1924), twórca partii bolszewickiej, ideolog komunistyczny. Urodził się w Symbirsku, w rodzinie nauczycielskiej. W 1891 w Petersburgu ukończył eksternistycznie studia prawnicze. Za działalność rewolucyjną został zesłany na Syberię, a w 1900 udał się na emigrację. Tam redagował pismo Iskra, będące organem powstałej w 1898 SDPRR.
Początkowy okres działalności
Na II Zjeździe SDPRR w 1903 doprowadził do rozłamu, tworząc frakcję bolszewików (tzw. partię nowego typu). Była to organizacja zawodowych rewolucjonistów, zorganizowana na wzór wojskowy w celu kierowania ruchem rewolucyjnym. W czasie rewolucji 1905 znalazł się w Rosji, ale nie odegrał w tych wydarzeniach znaczniejszej roli. Ponowny pobyt na emigracji poświęcił pracy teoretycznej, walce z mienszewikami, a także dokonał w 1912 ostatecznego rozłamu w partii i utworzył SDPRR(b) - bolszewików.
W czasie I wojny światowej przebywał w Szwajcarii, gdzie organizował europejskie kręgi antywojenne, m.in. na konferencjach w Zimmerwaldzie i Kientalu, co stało się później podstawą Kominternu. W 1916 opublikował pracę pt. Imperializm jako najwyższe stadium kapitalizmu, w której wysunął teorię "słabego ogniwa". Założył mianowicie zwycięstwo rewolucji proletariackiej w kraju o najsłabiej rozwiniętych stosunkach kapitalistycznych. Po rewolucji lutowej 1917, dzięki akcji, wywiadu niemieckiego, przedostał się do Rosji w zaplombowanym wagonie kolejowym.
Objęcie władzy przez bolszewików
W kwietniu 1917 ogłosił tzw. Tezy Kwietniowe, w których wysunął hasło natychmiastowego przejścia od rewolucji burżuazyjnej do socjalistycznej. Od lipca 1917 ukrywał się na terenie Finlandii, niezbyt gorliwie poszukiwany przez władze rosyjskie. Po puczu październikowym objął przewodnictwo w Radzie Komisarzy Ludowych, stając się niekwestionowanym przywódcą sowieckiego państwa. W 1918 zawarł pokój brzeski z Niemcami, mimo protestów ze strony najbliższych współpracowników.
Dzięki elastyczności i taktycznym kompromisom potrafił utrzymać władzę i odniósł zwycięstwo w wojnie domowej. Po krachu polityki komunizmu wojennego wprowadził w 1921 NEP, czyli politykę utrzymania drobnej własności kapitalistycznej. Jego też dziełem była organizacja totalitarnego państwa sowieckiego. Wprowadził system monopartyjny, centralizm demokratyczny z nieograniczoną władzą elity partyjnej, tzw. aparatu, system obozów koncentracyjnych nastawiony na politykę eksterminacji jednostek, jak i całych narodów. W 1919 zorganizował Komintern, głównie w celach wywiadowczych oraz "eksportu rewolucji".
Po zamachu na jego życie, dokonanym w 1918 przez siostry Fanię i Dorę Kapłan, stan jego zdrowia stopniowo się pogarszał. Ułatwiło to zwolennikom Stalina izolowanie Lenina w Gorkim pod Moskwą. Przed śmiercią wysłał List do Zjazdu, zwany też Testamentem Lenina, w którym scharakteryzował swoich partyjnych następców i ostrzegał przed oddaniem pełni władzy w ręce tylko jednego z nich. Zmarł 21 I 1924, a zwłoki jego zabalsamowano i złożono w specjalnym mauzoleum, zbudowanym na Placu Czerwonym na Kremlu.
Kult jego osoby stał się oficjalną doktryną państwa sowieckiego i jego satelitów, w tym i PRL-u. Pozostawił sześćdziesięciotomową spuściznę pisarską. Był teoretykiem doktryny społeczno-politycznej bolszewizmu, propagatorem filozofii marksowskiej i wykorzystania jej dla celów walki politycznej, przy nadaniu jej miana marksizmu, jako doktryny filozoficznej uzasadniającej jego własne poczynania polityczne, a później poczynania partii bolszewików we wszystkich dziedzinach życia, w tym także w dziedzinie filozofii i myśli społecznej.
Dorobek piśmienny Lenina
Porządkując filozoficzne dziedzictwo K. Marksa i F. Engelsa w zakresie teorii bytu doprowadził je do skrajnego materializmu, podkreślając pierwotność materii i uznając świadomość za właściwość wysoko rozwiniętej materii, jaką jest mózg. W teorii poznania sformułował zasadę odbijania, odzwierciedlania innej materii przez tę rozwiniętą materię. W efekcie stanął na pozycji reistycznej uznając, że to, co poznajemy: rzeczywistość, byt, przyroda, materia, rzeczy, przedmioty, istnieje realnie i niezależnie od podmiotu poznającego.
Swoje poglądy dotyczące filozofii sformułował w książkach: Materializm a empiriokrytycyzm (1909), której głównym celem było zwalczanie filozoficznych poglądów E. Macha i R. Avenariusa, oraz Trzy źródła i trzy części składowe marksizmu (1913), które w okresie istnienia ZSRR stanowiły dogmatykę dla oficjalnej filozofii, od której każde odstępstwo było traktowane jako rewizjonizm.
W zakresie teorii rozwoju społecznego zwolennik materializmu historycznego, na gruncie którego rozwijał doktrynę walki klas, dyktatury proletariatu, ostatecznie dyktatury partii i kształtowanego przez nią państwa. Początkowo zwolennik powszechnej samorządności i wspólnoty, z chwilą przechylenia się szali zwycięstwa w rewolucji na rzecz bolszewików, w swojej pracy Państwo a rewolucja (1918) sformułował zasadę klasowości rewolucji, rozwinął doktrynę dyktatury, uznał za konieczne istnienie państwa jako aparatu organizacyjnego i aparatu ucisku, stawiając na jego czele partię.
Lenin uznał również, że filozofię jako naukę obowiązuje partyjność w tym sensie, że musi ona być podporządkowana partii celem potwierdzania słuszności prowadzonej polityki i ma być narzędziem wypracowywania teorii zgodnych z jej wolą.