Symbole i oznaczenia zagrożeń chemicznych

Symbole i oznaczenia zagrożeń chemicznych

Codziennie spotykamy w swoim otoczeniu substancje chemiczne. Nie każdy wie
jakie są skutki nie umiejętnego używania, przechowania, możliwego spożycia bądź kontaktu za skórą, oczami?
Najczęściej spotykanymi skutkami nieumiejętnego przechowywania, obsługi i zastosowania środków chemicznych są:
- oparzenia chemiczne;
- oparzenia termiczne;
- wybuchy;
- powstawianie szkodliwych gazów;
- skażenie gleby, wody, powietrza oraz organizmu człowieka.
- śmierć.

Brak podstawowej wiedzy z zakresu BHP oraz nie przestrzeganie wytycznych/instrukcji zastosowania i posługiwania się daną substancją chemiczną oraz symboli ostrzegawczo-informacyjnych umieszczonych na opakowaniu może prowadzić do wypadków począwszy od podrażnienia skóry po śmierć włącznie.

W zależności od substancji, mieszaniny bądź związku chemicznego należy postępować w odpowiedni sposób, np.
- oddychaj przez maseczkę wykonaną z gazy, waty, ręcznika itp.
- zadbaj o bezpieczeństwo swoich podopiecznych, dzieci, osób niepełnosprawnych, zwierząt domowych.
- w przypadku, gdy istnieje niebezpieczeństwo skażenia chlorem, udaj się na wyższe kondygnacje, np. do sąsiadów. W przypadku amoniaku - kieruj się do pomieszczeń, położonych na niskich kondygnacjach.

Przykładowe działanie niektórych substancji chemicznych:

Chlor, CI2
Gaz drażniący i duszący; w zetknięciu z wilgotną powierzchnią błon śluzowych powstaje kwas podchlorawy, chlorowodór, wolne rodniki tlenowe i inne związki chlorowe o silnym działaniu biologicznym ? zagrożenie wybuchu.
Tlenek węgla, CO (czad)
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: gaz duszący, wiąże się z hemoglobiną krwinek i hamuje oddychanie tkankowe.
Karbid, CaC2
W kontakcie z wodą wyzwala łatwopalne gazy. Substancja żrąca
Cyjanek potasu, KCN
Substancja o działaniu duszącym wskutek hamowania oddychania tkankowego powodującego niedotlenienie tkanek, zwłaszcza ośrodkowego układu nerwowego. Działa silnie drażniąco.

Niebezpieczne materiały chemiczne dzielą się na następujące grupy:

? substancje i preparaty toksyczne ? powodują ostre lub chroniczne zatrucia prowadzące często do zejść śmiertelnych,
? substancje i preparaty szkodliwe ? powodują schorzenia ustroju na wskutek zatrucia,
? substancje i preparaty gorące ? po zetknięciu z żywą tkanką powodują jej zniszczenie,
? substancje i preparaty drażniące ? wywołują stany zapalne skóry, błon śluzowych i oczu,
? substancje i preparaty neurotoksyczne ? mogą uszkodzić centralny układ nerwowy i nerwy obwodowe,
? substancje i preparaty uczulające (alergiczne) ? wywołują w ustroju odczyn typu uczuleniowego,
? substancje i preparaty o właściwościach narkotycznych ? mogą wywołać stan oszołomienia lub utraty przytomności,
? substancje i preparaty rakotwórcze ? mogą być przyczyną powstania zmian nowotworowych w organizmie,
? substancje i preparaty mutagenne ? mogą powodować uszkodzenia aparatu dziedzicznego (DNA), zmienić cechy dziedziczne potomstwa,
? substancje i preparaty działające szkodliwie na rozrodczość (upośledzające) ? mogą powodować zakłócenia w rozwoju płodu.
? substancje i preparaty o właściwościach wybuchowych,
? substancje i preparaty o właściwościach utleniających,
? substancje i preparaty skrajnie łatwopalne,
? substancje i preparaty wysoce łatwopalne,
? substancje i preparaty łatwopalne,
? substancje i preparaty bardzo toksyczne,
? substancje i preparaty szkodliwe,
? substancje i preparaty żrące,
? substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska

Przenikanie substancji trujących do organizmu może nastąpić przez:

? drogi oddechowe ? głównie gazy, opary cieczy lub ciał stałych. Tą drogą następuje zatrucie w ilości 90 - 95%.
? powierzchnie skóry ? głównie ciała stałe i ciecze a także niektóre gazy
i pary łączące się z wilgocią skóry człowieka, wywołujące działanie drażniące i inne. Takie przypadki mają miejsce przede wszystkim przy bezpośrednim zetknięciu się z daną substancją, zwykle przez polanie powierzchni ciała.
? przewód pokarmowy ? ciała stałe, ciecze, nielicznych przypadkach gazy i opary ? możliwe przy niedostatecznej higienie osobistej, przypadkowe albo wynikające z działań samobójczych

KLASY MATERIAŁÓW NIEBEZPIECZNYCH wg. ADR

a. klasa 1 - materiały i przedmioty wybuchowe,
b. klasa 2 - gazy,
c. klasa 3 - materiały ciekłe zapalne,
d. klasa 4.1 - materiały stałe zapalne,
e. klasa 4.2 - materiały samozapalne,
f. klasa 4.3 - materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy zapalne,
g. klasa 5.1 - materiały utleniające,
h. klasa 5.2 - nadtlenki organiczne,
i. klasa 6.1 - materiały trujące,
j. klasa 6.2 - materiały zakaźne,
k. klasa 7 - materiały promieniotwórcze,
l. klasa 8 - materiały żrące,
m. klasa 9 - różne materiały i przedmioty niebezpieczne.

SUBSTANCJE I PREPARATY NIEBEZPIECZNE
ZWROTY OKREŚLAJĄCE RODZAJ ZAGROŻENIA R (PRZYKŁADY)

R10 - Substancja łatwopalna
R11 - Substancja wysoce łatwopalna
R12 - Substancja skrajnie łatwopalna
R14 - Reaguje gwałtownie z wodą
R15 - W kontakcie z wodą wyzwala wysoce łatwopalne gazy
R16 - Wybucha po zmieszaniu z substancjami utleniającymi
R17 - Samorzutnie zapala się w powietrzu
R18 - Podczas stosowania może wytwarzać łatwopalne lub wybuchowe mieszaniny par z powietrzem
R19 - Może tworzyć wybuchowe nadtlenki
R20 - Działa szkodliwie w przypadku narażenia drogą oddechową
R21 - Działa szkodliwie w przypadku kontaktu ze skórą
R22 - Działa szkodliwie w przypadku spożycia
R23 - Działa toksycznie w przypadku narażenia drogą oddechową

SUBSTANCJE I PREPARATY NIEBEZPIECZNE
ZWROTY DOTYCZĄCE PRAWIDŁOWEGO POSTĘPOWANIA Z NIEBEZPIECZNĄ SUBSTANCJĄ CHEMICZNĄ S (PRZYKŁADY)

S15 - Nie przechowywać w ciepłym miejscu
S16 - Nie przechowywać w pobliżu źródeł ognia - nie palić tytoniu
S17 - Nie przechowywać razem z materiałami łatwopalnymi
S18 - Otwierać pojemnik ostrożnie, zachować ostrożność w trakcie wszelkich manipulacji
S20 - Nie spożywać posiłków i napojów podczas stosowania substancji
S21 - Nie palić tytoniu w czasie stosowania substancji
S22 - Nie wdychać pyłu
S23 - Nie wdychać gazu/dymu/pary/aerozolu/ (rodzaj określa producent)
S24 - Unikać zanieczyszczenia skóry
S25 - Unikać zanieczyszczenia oczu


TOKSYKOLOGIA PRZEMYSŁOWA
Do oceny właściwości toksycznych substancji chemicznych stosowane są następujące wskaźniki przyjęte w powszechnej praktyce toksykologii przemysłowej:
- LD50 (dawka śmiertelna medialna), ilość substancji, która podana zwierzętom doświadczalnym doustnie lub na skórę powoduje śmierć połowy zwierząt w badanej grupie.
- LC50 (stężenie śmiertelne medialne), który ustala się na podstawie stężenia substancji (mg/l lub mg/m3), która podana zwierzętom doświadczalnym inhalacyjnie przez zadany okres czasu (w godzinach) powoduje śmierć połowy zwierząt w badanej grupie.

KLASYFIKACJA SUBSTANCJI LUB PREPARATU wg DAWEK

<<<<<TABELA>>>>>

SUBSTANCJE I PREPARATY NIEBEZPIECZNE ? SYMBOLE

1. Występujące w przepisach ruchu drogowego


<<<<<TABELA>>>>>

2. Występujące w powszechnym użytku

<<<<<TABELA>>>>>

Literatura:
1. Roberts J.L., Hollenberg J.L, Postma J.M., General Chemistry in the Laboratory, Wyd. W. H. Freeman and Company, New York 1990
2. Hagen J. W., Empirical Chemistry, Wyd. W. H. Freeman and Company, San Francisco 1972
3. Ryng M., Bezpieczeństwo techniczne w przemyśle chemicznym, Poradnik, WNT Warszawa 1995
4. Bretherick L., Hazards in the Chemical Laboratory, The Royal Society of Chemistry, London 1985
5. Sigmund F. Zakrzewski, Podstawy toksykologii środowiska, PWN, Warszawa 1995
6. Burewicz A., Jagodziński P., Pracownia chemiczna z dydaktyki chemii. Doświadczenia chemiczne dla szkół ponadgimnazjalnych, ZDCH UAM, Poznań 2004
(?Horyzonty Dydaktyki Chemii? - ZESZYT 1)
Internet:
http://scholaris.pl/Portal - ?Internetowe centrum zasobów MEN? (?Horyzonty Dydaktyki Chemii? - ZESZYT 1)
www.bhp.kqs.pl/ - Sklep internetowy ?BHP ? Kams?
http://lpt.ch.pw.edu.pl - Laboratorium Procesów Technologicznych (LPT) Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej - Bezpieczeństwo chemiczne? ? Leszek Łukasik

POLECAM POBRANIE ZAŁĄCZNIKA.