Wojna Rosyjsko - Japońska (1904-1905)

Był to konflikt zbrojny wywołany aspiracjami ekonomicznymi rosji, dotyczącymi terytoriów Korei i Mandżurii, kolidującymi z interesami Japonii na tych terenach.

W 1896 Rosja otrzymała od Chin koncesję na budowę Kolei Transsyberyjskiej, przebiegającej przez teren Mandżurii.W 1898 wydzierżawiła półwysep Liaotuński z twierdzą Port Artur, uzyskując koncesję na ekspolatację zasobów leśnych w Korei (1902). Po wprowadzeniu przez Rosję do Korei żołnierzy rosyjskich Japonia zerwałą z Rosją stosunki dyplomatyczne i w nocy z 8 na 9 lutego 1904 torpedowce japońskie zaatakowały Port Artur. 10 lutego 1904 Mikołaj II Romanow wypowiedział wojnę Japonii. Japończycy po zablokowaniu floty rosyjskiej pod dowództwem Makarowa, skoncentrowali siły lądowe pod dowództwem Oyamy w Korei i na Płw. Liaotuńskim. Bo bitwach, między innymi na rzeką Yalu Jiang (maj 1904), pod Wafanghou w czerwcu, pod Liaoyang ( sierpień-wrzesień ), oraz nad rzeką Sha He ( październik ) wojska rosyjskie pod dowództwem Kuropatkina zostały wyparte z tego terytorium. Zagrożona z lądu eskadra rosysjka, stacjonująca w wierdzy Port Artur usiłowała przebić się do Władywostoku, ale 2 stycznia 1905 Port Artur padł, a wielka bitwa pod Mukdenem ( luty-marzec) zakończyła się klęską wojsk rosyjskich. Rząd rosyjski wiązał jeszcze nadzieje z płynąca od września 1904 do Władyswostoku eskadrą bałtycką, która jednak 27-28 maja 1905 została całkowicia rozbita koło wyspy Cuszima. Wojnę zakończył pokój w Portsmouth, na mocy którego Japonia przejęła płw. Liaotuński wraz z Port Artur, połowę wyspy Sachalin, fragment rosyjskiej linii kolejowej zbudowanej w Mandżurii. Japonia uzyskała również prawo protektoratu nad Koreą i prawo połowu ryb na dalekowschodnich wodach terytorialnych Rosji. Klęska Rosji wykazała słabość armii i ustroju politycznego caratu, wywołała oburzennie w społeczeństwie rosyjskim i stała się jedną z bezpośrednich przyczyn rewolucji 1905-07 w Rosji