Istota czlowieka - koncepcja filozoficzna Bogdana Suchodolskiego

ISTOTA CZŁOWIEKA

Koncepcja filozoficzna Bogdana Suchodolskiego
.
Główne założenie : Człowiek jest istotą wewnętrznie sprzeczną ( tzn. każda z właściwości, jakie posiada, bywa zaprzeczana przez właściwość przeciwstawną )
1. Sposób w jaki człowiek widzi swe miejsce we wszechświecie :
a). Transcendencja – wiara, że jest coś jeszcze poza nim i nad nim we wszechświecie. Człowiek okazuje się istotą, która układa swe życie w oddaniu się w opiekę, ale także w poddaniu się sądom i wyrokom. Uznaje, że:
~ jego własna wola i rozum mają nieprzekraczalne granice
~ są prawa obiektywne i niezłomne i należy się im posłuszeństwo
~jest wiara, oświecająca lepiej niż rozum
~jest zawsze coś, co jest ponad życiem
~życie to podróż przez świat
b).Immanencja – wiara, że nie ma nic ponad nami we wszechświecie. Jesteśmy sami i wszystko jest w naszych rękach (nawet dobro i zło ).Człowiek jest twórcą, ale zarazem i tworem ludzkiego świata.
2. Sposób w jaki człowiek stara się rozumieć świat:
a). Racjonalny – poznanie przez rozum, wiarę, objawienie, proroków.
b). Irracjonalne – poznanie przez intuicję i wyobraźnię.
„Człowiek jest istotą dwoistą; jego prawa ręka symbolizuje działalność praktyczną, racjonalną i utylitarną, a ręka lewa – od serca – przeżycia emocjonalne, doświadczenia intuicyjne, twórczość.” /J. Bruner/

3. Posiadanie prawdy a szukanie jej:
a).Posiadanie prawdy – postawa zamknięta. Daje pewność i bezpieczeństwo. To przekonanie może prowadzić do fanatyzmu i dogmatyzmu ( w imię posiadanej prawdy trzeba ludzi nawracać, a nawet tępić jako niewiernych ).
b). Szukanie prawdy – postawa otwarta ( „ posiadanie prawdy to przywilej Boga, rzeczą ludzką jest poszukiwanie prawy „ ).Brak pewności i oparcia. Prowadzi do tolerancji i chęci wspólnego poszukiwania. Radość z samego szukania.
4. Poznanie - następstwo miłości. Miłość – następstwo poznania.
a). Miłość jest pierwsza (kocham kogoś (coś) i dlatego chcę wiedzieć o nim (tym)coraz więcej).
b). Poznanie jest pierwsze (poznałem kogoś (coś), wydaje się być cudowny(e) i dlatego go kocham)
5. Po co człowiek zdobywa wiedzę ? Czemu ma ona służyć ?
a). Wiedza dla dobra wspólnoty. Dzięki niej chcę pomagać innym. Poznanie ma służyć mądrości, a nie panowaniu.
b).Wiedza dla dobra własnego. Dzięki niej chcę panować nad innymi. Człowiek istotą bezwzględną, która chce władzy i honorów.
6. Stosunek człowieka do rzeczywistości w jakiej żyje.
a). Adaptujący (akceptuje on realia w jakich przyszło mu się znaleźć ) - to podejście daje poczucie spokoju i bezpieczeństwa. Umacnia też przekonanie, że życie ma sens. Rodzi uległość.
b). Buntowniczy – postawa protestu i krytyki. Wymaga samodzielnych rozstrzygnięć, odwagi i ryzyka. Człowiek lubi marzyć o lepszym świecie i tworzyć własne utopie. Źle wytrzymuje samą rzeczywistość.
7. Być samotnym czy być w grupie ?
a). Sam – zabezpieczony od interwencji innych z zewnątrz. Przeżywa silnie wszystkie wydarzenia (zwłaszcza te smutne). Wesołość jest raczej społeczna.
b). W grupie – znajdujemy wsparcie i potwierdzenie własnych przeżyć. Człowiek ma mocno zakorzenioną potrzebę bycia z innymi ludźmi. Gdy jest lubiany i akceptowany czuje się szczęśliwy.
8. Czym jest dla człowieka życie ?
a). Służba (obowiązek) – jesteśmy powołani do życia w służbie (Bogu, nauce, sztuce, ludziom). Człowiek jest gotowy zapłacić nawet najwyższą cenę aby wypełnić swój obowiązek. Spełnienie go daje mu szczęście. Życie heroiczne, pełne poświęcenia.
b). Szczęście – dostajemy od życia to czego pragniemy, spełnia ono wszystkie nasze zachcianki. Chce się żyć. Czerpiemy radość, miłość i szczęście całymi rękoma. Życie hedonistyczne, nastawione na same przyjemności.
9. Sposób patrzenia na życie.
a). Pionowe – życie wydaje się drabiną, po której szczeblach trzeba się wspinać coraz wyżej, uzyskując więcej wszystkiego. Każde wydarzenie winno być kolejnym szczeblem. Teraźniejszość jako środek do sukcesu. Inni ludzie to konkurencja, a tym samym wrogowie. Taka postawa rodzi zazdrość, napięcia, frustrację i konflikty. Człowiek jest traktowany jako narzędzie sukcesu. Życie jako środek do życia.
b).Horyzontalne – obrona teraźniejszości i bezinteresowności. To co przeżywamy w danej chwili ma wartość samoistną. Dużo miejsca na miłość i przyjaźń. Jest postawą otwartą na ludzi.
10. Mieć czy być ?
a). Ważniejsze mieć – człowiek jest stworzeniem które chce posiadać jak najwięcej.
b).Ważniejsze być – chcę stawać się lepszym i pełniejszym człowiekiem. Nie wystarcza mu posiadanie wykształcenia ale on chce przede wszystkim być człowiekiem wykształconym. Nie wystarcza mu mienie przyjaciela ale chce tez nim być. Sumienie rozlicza nas z tego kim jesteśmy, a nie z tego co mamy.
11. Jacy jesteśmy ?
a). Człowiek w masce – obłuda, zakłamanie i fałsz. Jesteśmy tacy jakich nas chcą ludzie w danym momencie. Maska bywa też obroną prawdziwego ja. Zakładamy ją ze strachu, że zostaniemy odrzuceni. Życie jako teatr.
b).Szczerość – bycie sobą. Może uczynić bezbronnym. Wszystkie uczucia jakie okazujemy są prawdziwe.
12. Styl życia
a). Styl starczy – żyć według tego, co już osiągnąłem. Przekonanie, że posiadamy już trwały kształt naszej osobowości. Jest to życie spokojne i pewne. Z drugiej jednak strony ogranicza i zatrzymuje rozwój.
b). Styl młodzieńczy – wciąż jesteśmy w drodze i szukamy swojej prawdziwej natury. Jest to życie pełne niepokoju. Z drugiej strony to ciągła ciekawość, jak damy sobie radę w sytuacjach nieoczekiwanych. Nie mamy gotowej recepty na życie. Wciąż zaskakujemy samych siebie.
13. Siły wewnętrzne
a). Ekspresja
Opanowanie (zdyscyplinowanie)
b). Żywiołowość (ufamy czynom, szaleństwo)
Refleksyjność (ufamy myślom, rozwaga)
c). Wiara (pewność, wierzę w coś lub kogoś, odkryłem prawdę, człowiek który mocno w coś
wierzy jest twardy i może kierować innymi)
Nadzieja (niepewność, oczekiwanie, zaufanie do losu, człowiek żyjący nadzieją jest
miękki i podatny na ciosy, kieruje się intuicją, jest bardziej ruchliwy i niespokojny)

14. Przeżywanie własnej egzystencji w czasie.
a). Człowiek żyjący teraźniejszością – to człowiek żyjący chwilą (tak jakby czas nie płynął; nic nie zabierał i nic nie miał zostawić)
b). Człowiek żyjący przeszłością – to człowiek żyjący tym co było (ciągle grzebie we wspomnieniach i rozdrapuje rany), romantyk, tak naprawdę nie ma go w teraźniejszości bo jest w tyle.
c). Człowiek żyjący przyszłością – to człowiek żyjący tym co ma być (wciąż coś planują), teraźniejszość traktują jako środek do przyszłości.
Życie jako wspomnienie lub jako środek do czegoś, to żadne życie.
15. Człowiek jako istota żyjąca w dwóch światach.
a). Rzeczywistym – środowisko przyrodnicze i społecznym (człowiek do niego należy i od niego zależy).
b) Symboliczne – środowisko własne stworzone dla samego siebie, środowisko kultury.
Światy te przenikają się i tworzą całość. Świat rzeczywisty powinien być tak organizowany i urządzony, aby mógł trwać i rozwijać się świat symboliczny.


Z tego wynika, że człowiek jest rzeczywiście istotą wewnętrznie sprzeczną. Powstaje zawsze napięcie między tymi biegunami przeciwstawności, kształtowanie się postaw krańcowych lub integrowanych. Zatem ta ciągła gra przeciwstawieństw charakterystyczna jest dla człowieka.