Armia Rzymu

Armia Rzymu

Armia rzymska ? armia starożytnego Rzymu. Siły zbrojne, które pozwoliły Antycznemu Rzymowi zdobyć, a potem utrzymać dominację w świecie antycznym. Taką rolę spełniała w republice, podczas patrycjatu, oraz w okresie cesarstwa.

Siły zbrojne składały się z armii lądowej oraz floty zwanej clasis. To siły lądowe stanowiły główną broń Rzymian. Wojsko przez wieki ewoluowało, przechodząc szereg reform i zmian. Trudno jest ustalić liczbę wojsk w czasach republiki, gdyż stale się zmieniała, aczkolwiek w czasach wojen Pompejusza z Cezarem, oraz Oktawiana z Antoniuszem w latach 48-30 p.n.e osiągała do 500 tysięcy. W czasach wczesnego cesarstwa po reformach Augusta liczyła 25 legionów, czyli około 150 tysięcy ludzi. Dochodziła do tego podobna liczba wojsk pomocniczych, składających się przeważnie z mieszkańców słabo zromanizowanych prowincji. Daje to ogółem około 300 tysięcy ludzi. Tylko w wyjątkowych okolicznościach w okresie I-III wieku n.e. armia była zwiększana (wojny Trajana z Dakami i Partami, gdy zwiększono armię do 27 legionów). Legiony stacjonowały w obozach przygranicznych połączonych siecią dróg. Struktura rzymskiej armii zaczęła ulegać przemianom w
III w. podczas kryzysu cesarstwa. Wzmagający się napór Germanów na granice powodował częste jej przełamywanie i grabież prowincji. Pierwsze reformy zapoczątkował cesarz Galien tworząc duże samodzielne oddziały jazdy. Prawdziwego przełomu dokonali jednak tetrarchowie z cesarzem Dioklecjanem na czele. Armia została podzielona na wojska przygraniczne obsadzające fortyfikacje, których zadaniem było utrzymać się do czasu nadejścia armii polowej stacjonującej w głębi. Zwiększono również liczbę wojska do około 500 tysięcy oraz rozbudowano fortyfikacje. Dzięki temu zdołano utrzymać granice przez cały IV w. Obrona załamała się na przełomie 406/407 roku kiedy to plemiona germańskie naciskane przez Hunów przełamały ostatecznie Ren (aczkolwiek po klęsce cesarza Walensa pod Adrianopolem w 378 Wizygoci stale już znajdowali się w granicach cesarstwa). Ostatnim sukcesem wojsk zachodniorzymskich była bitwa na Polach Katalaunijskich. Cesarstwo upadło w 476 roku.

Podstawową jednostką wojskową sił cesarstwa rzymskiego był legion liczący od 4200 do 5000 żołnierzy. Dodatkowo w jego skład wchodziło około 500-1000 żołnierzy pomocniczych (obcych) nie będących obywatelami Rzymu. Legion składał się z kohort i centurii. Typowy legion liczył 10 kohort, czyli około 4800 żołnierzy. Pierwsza kohorta składała się z 5 podwójnych centurii, pozostałe z 6 zwykłych centurii. Centuria posiadała ok. 80 żołnierzy. Dowódcą każdej centurii był centurion.

W Armii Rzymskiej wyróżniano pięć rodzajów Legionistów:
? Hastati ? byli to włócznicy, najmłodsi żołnierze;
? Principes ? ciężkozbrojni mężczyźni w pełni sił. Tworzyli główny trzon armii rzymskiej. Nosili hełm, tarczę, zbroję i jako broń ? krótki miecz oraz długie oszczepy pilium;
? Triarii ? żołnierze starsi wiekiem. Zamiast oszczepów mieli oni długie włócznie używane w czasie walki wręcz. Tymi włóczniami nie rzucano w przeciwnika;
? Velites ? tworzyli piechotę lekko zbrojną. Byli to przeważnie młodzi ludzie z najbiedniejszych rodzin. Nosili hełm, tarczę, dwa oszczepy i miecz;
? Korpus jazdy ? Był złożony z 300 najbogatszych rodzin rzymskich. Ten korpus dzielił się na dziesięć turm, trzy dekurie każda ( 10 * 30 = 300 )

Pretorianie (łac. praetoriani, Praetoriae Cohortes) ? straż przyboczna cesarzy w starożytnym Rzymie.

W czasach republiki kohorta pretorianów, stworzona przez Scypiona Afrykańskiego stanowiła ochronę dowódcy armii rzymskiej. Swoją straż przyboczną mieli również namiestnicy prowincji.

Cesarz August zreorganizował formację tworząc z nich specjalne oddziały wojskowe o funkcjach policyjnych i służby bezpieczeństwa. Miały pilnować porządku w sercu cesarstwa ? w Rzymie i w Italii właściwej, stąd 3 kohorty stacjonowały w Rzymie, a pozostałe w ważniejszych miastach Italii.

Pretorianie stali się gwardią cesarską, którą dowodził prefekt pretorianów (później dwóch prefektów).

Mieli oni duży wpływ na politykę wewnętrzną Rzymu. Wielokrotnie sami decydowali o wyborze cesarza. W 193 r. wystawili nawet cesarski tytuł na sprzedaż, który kupił Didiusz Julianus. Po klęsce zadanej przez Konstantyna Maksencjuszowi w 312 r. ich koszary w Rzymie zostały zburzone, a pretorianie zostali wcieleni do różnych legionów.

Jednym z najmocniejszych punktów armii rzymskiej była inżynieria oblężnicza, która wymagała połączenia umiejętności walki i talentów konstrukcyjnych. Dużą popularnością cieszyły się maszyny do niszczenia murów wroga - katapulty. Największą z katapult nazywano "dzikim osłem" (onager). Wyrzucał na odległość 400 metrów dziesięciokilogramowe głazy. Mniejsza katapulta (balista) używana była do ostrzału osłaniającego własne oddziały.

Rzymianie w czasach republiki nie byli znakomitymi taktykami. Liczyli głównie na zręczność swoich legionistów i na zdyscyplinowanie oddziałów. W czasie bitwy legion miał tylko jeden cel, rozbić środek formacji i spowodować panikę oraz odebrać chęć do dalszej walki. Taki sposób walki mógł mieć katastrofalne skutki, gdy przeciwnik był mistrzem taktyki. I rzeczywiście w bitwie pod Kannami (w 216r. p.n.e.) doszło do największej klęski Rzymian z powodu zastosowania przez nich takiej taktyki. Hannibal wycofał się ze środka i uderzył na skrzydła druzgocząc całą armię rzymską.