Koloseum

Amfiteatr był rzymskim wynalazkiem. Arena w kształcie elipsy, otoczona kilkoma kondygnacjami miejsc dla widzów, pozwalała tłumom bezpiecznie spoglądać w dół i obserwować walki i rzezie. Tutaj walczyli gladiatorzy, tutaj pokazywano egzotyczne zwierzęta, a potem urządzano ich pogrom. W Rzymie istniały już wcześniej amfiteatry, lecz po wielkim pożarze w 64 roku n.e. potrzebny był nowy. Wespazjan, który został cesarzem w 69 roku, rozkazał zbudować olbrzymi amfiteatr, który nosiłby imię jego rodu i był większy i wspanialszy niż jakikolwiek przedtem. Nową arenę, znaną jako amfiteatr Flawiuszów, zbudowano na miejscu jeziora, które znajdowało się w obrębie kipiącego przepychem pałacu Nerona. Pałac ten zwano Złotym Domem. Z architektonicznego punktu widzenia miejsce na budowę wybrano znakomicie. Taki wybór miejsca świadczył też o kresie ery niepohamowanego folgowania zachciankom cesarzy. Za czasów Wespazjana budowano równie okazale jak za Nerona, lecz Wespazjan robił to dla dobra ogółu, a nie tylko dla swojej przyjemności. Ale, o ironio, Neron zemścił się pośmiertnie: począwszy od VIII w. amfiteatr Flawiuszów znany jest powszechnie jako Koloseum. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od stojącego w pobliżu kolosalnego posągu Nerona (Wespazjan zamiast go zburzyć, rozkazał wykonać nową głowę dla posągu i nazwał go Apollo). Koloseum ma prawie 0,5 km w obwodzie i ponad 55 m wysokości. Zbudowano go z trawertynu, tufu wapiennego i cegły. W 80 roku n.e. Tytus, następca Wespazjana, dokonał otwarcia Koloseum, a w uroczystych igrzyskach z tej okazji wzięło udział 5 tysięcy egzotycznych zwierząt. Nawet wtedy prace jeszcze nie były zakończone i dopiero za panowania następnego cesarza, Domicjana, została dołączona najwyższa kondygnacja. Budowla ta jest dość skomplikowana, a jej konstrukcja zapewnia bezpieczeństwo zgromadzonym widzom. Mimo że amfiteatr mieścił 50 tysięcy osób, system schodów i korytarzy pozwalał wszystkim na swobodne przemieszczanie się. Jeszcze ważniejszy był właściwy dozór nad zwierzętami. Również pod tym względem architekci wykazali ogromne umiejętności projektując sieć przejść i wind, którymi dostarczano dzikie, niekiedy rozszalałe zwierzęta z klatek pod sceną prosto na arenę. Sporą część tej infrastruktury można nadal podziwiać. Na najwyższej kondygnacji można też jeszcze zobaczyć gniazda i wsporniki, które niegdyś utrzymywały maszty podtrzymujące olbrzymią markizę nad otwartym dachem amfiteatru. Ten skomplikowany układ płótna, bloków i lin obsługiwali specjalnie do tego celu zaangażowani żeglarze. Można powiedzieć, że Koloseum z tak zaawansowaną inżynierią budowlaną i znakomitym systemem bezpieczeństwa widzów wyprzedziło swoją epokę. Nawet sposób budowania jest zadziwiająco nowoczesny, przypomina bowiem metodę zastosowaną w XX-wiecznych wysokościowcach ze stali i betonu. W 2000 lat po otwarciu Koloseum nadal pozostaje wspaniałym pomnikiem rzymskich osiągnięć, chociaż jest również pomnikiem szczególnego upodobania do okrutnych, krwawych widowisk. W XVIII i XIX wieku uważano, że Koloseum należy oglądać nocą. Budowla była zniszczona i zarośnięta pnączami, i kiedy roślinność usunięto (lata 50. ub. wieku) rozległy, się głosy protestu.