Kultura współczesna

"Czym jest kultura" Kultura jest wyrazem człowieka. Jest potwierdzeniem człowieczeństwa. Człowiek ją tworzy i człowiek przez nią tworzy siebie. Tworzy siebie wewnętrznym wysiłkiem ducha: myśli, woli, serca. I równocześnie człowiek tworzy kulturę we wspólnocie z innymi. Kultura jest wyrazem międzyludzkiej komunikacji, współmyślenia i współdziałania ludzi. Powstaje ona na służbie wspólnego dobra - i to staje się podstawowym dobrem ludzkich wspólnot".
Jan Paweł II

Kultura - (łac. cultura - uprawa - Cyceron używał tego pojęcia do określenia filozofii jako cultura animi, czyli uprawa umysłu) jest terminem wieloznacznym, inaczej interpretowanym przez przedstawicieli różnych nauk. Najczęściej jednak rozumiana jest jako całokształt duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa, czy jako społecznie przekazywane dziedzictwo wytworów, wiedzy, wierzeń, wartości i normatywnych oczekiwań, które zapewnia członkom danego społeczeństwa narzędzia do rozwiązywania pojawiających się problemów. Jeżeli zapytalibyśmy co to znaczy być człowiekiem kulturalnym, większość odpowiedziałaby: "Człowiek kulturalny jest wykształcony, wie, jak należy zachowywać się w danej sytuacji, jest wrażliwy i stara się zawsze postępować dobrze; szanuje zarówno dobra materialne jak i duchowe.", co oczywiście jest zgodne z prawdą, jednakże należy wziąć pod uwagę także inne nieodłączne elementy kultury.

Kultura kształtowała się na przestrzeni wielu, wielu długich lat, formowana przez cywilizacje starożytne. Głównymi dziedzinami kultury są kultura: materialna, duchowa, społeczna, językowa, polityczna i fizyczna. Mianem kultury materialnej określamy wszystko, co namacalne, fizyczne, co jest wytworem człowieka. Są to zarówno sztuka jak i przedmioty życia codziennego. Kultura duchowa jest tak jakby czymś zupełnie przeciwstawnym do kultury materialnej, jest to bowiem to, co człowiek zdołał osiągnąć, czyli wiedza, religia, moralność, czy obyczaje i tradycje, a także to wszystko, co należy do wytworów umysłu. Do kultury społecznej zaliczymy na pewno normy moralne; czyli zbiór zasad, które określają co jest dobre, a co złe; oraz ideologię. Jest to wspólnota światopoglądów powstała na bazie danej kultury. Jej celem jest świadome dążenie do realizacji interesu, np. narodowego. Kulturą polityczną można określić systemy wartości i wzorce zachowań polityków oraz partii politycznych, którzy biorą udział w wykonywaniu władzy państwowej.

Na kulturę polityczną składają się cztery elementy:
- poznawczy - jest to wiedza na temat procesów i faktów politycznych;
- normatywny - składają się na niego wartości i zasady, które według członków danego społeczeństwa powinny kształtować sferę polityki;
- oceniający - zawiera opinie i sądy wartościujące na temat instytucji życia politycznego;
- emocjonalny - przejawia się w postawach i zachowaniach prezentowanych na scenie politycznej.

Kolejną dziedziną kultury jest kultura fizyczna. Są to nic innego jak działania, które mają na celu poprawić postawę człowieka, dbać o jego zdrowie.
Jeżeli chodzi o kulturę językową, chodzi tu przede wszystkim o porozumiewanie się zgodnie z obowiązującą w danym społeczeństwie normą językową, co we współczesnym świecie jest niestety często ignorowane. Nie mam nawet na myśli jakichś błędów językowych popełnionych przypadkowo; bardziej chodzi o wulgaryzację języka, zwłaszcza przez młodzież, która powinna być wdzięczna za to, że w dzisiejszych czasach wreszcie możemy swobodnie używać języka polskiego; powinna dbać o to dziedzictwo kulturowe, szanować je.
Mianem postmodernizmu, czy ponowoczesności, określa się te najnowsze, dominujące obecnie trendy kulturowe w danym społeczeństwie. Jedną z typowych cech ponowoczesności są gwałtowne przemiany w podstawowych dziedzinach życia człowieka, w jego środowisku zewnętrznym, w jego mentalności oraz obyczajowości, w sposobie rozumienia i funkcjonowania struktur społecznych: rodziny, szkoły, czy zakładu pracy. Inną cechą postmodernizmu jest relatywizm. Jest to pogląd filozoficzny, wedle którego prawdziwość wypowiedzi można oceniać wyłącznie w kontekście systemu, w którym są one wypowiadane. Współczesna kultura relatywizuje dosłownie wszystko: kryteria zdrowia fizycznego, kryteria myślenia, kryteria norm moralnych, kryteria więzi rodzinnych. Nie istnieją tu żadne prawdy ani wartości stałe, obiektywne, uznawane przez wszystkich. Kryteria dobra i zła, prawdy i fałszu, zdrowia i choroby zależą wyłącznie od obowiązującej w danym momencie "poprawności" politycznej, albo subiektywnych przekonań niektórych osób. Następną istotną cechą współczesnej kultury jest skrajny indywidualizm. Indywidualista sądzi, że "człowiek kręci się wokół samego siebie"; taka osoba niezdolna jest do solidarności, życia we wspólnocie z innymi. Staje się, świadomie lub mniej, skrajnym egoistą. Niezdolny jest do bezinteresownego i szczerego kochania czy pracy, ponieważ nadmiernie skupia się na sobie i trosce o własne życie. We współczesnym świecie nie brakuje też hedonistów, czyli osób, które mylą pojęcia takie jak chwilowa przyjemność i prawdziwa radość i szczęście. W konsekwencji hedoniści szukają przyjemności osiągalnej łatwo, bez zobowiązań, bez oceny moralnej; nie chcą pracować, ale korzystać z pracy innych. Hedonista szuka rozrywki za każdą cenę, nawet najwyższą: zdrowia i życia. Typową cechą postmodernizmu jest też skrajny liberalizm. Współcześnie rozumiana "wolność" oznacza uwolnienie się od wszelkich norm moralnych, prawnych oraz od wszystkich zobowiązań. Jest to "wolność", która często prowadzi do krzywd i konfliktów w życiu osobistym, "wolność", która polega na uleganiu popędom i instynktom, "wolność" od logicznego myślenia, od odpowiedzialności i zdrowego rozsądku, od autorytetu, miłości i prawdy. Na dzień dzisiejszy da się to zauważyć zwłaszcza wśród młodzieży, która uważa, że w wolnym kraju wolno im wszystko i nic nie ma prawa ich ograniczać. Dzisiaj mamy też do czynienia z sekularyzacją. Oznacza to rzeczywistość, która nas otacza, ale w której nie ma miejsca dla Boga i religii. Bóg nie jest w niej człowiekowi potrzebny, ludzie są w stanie sami siebie zrozumieć i kierować swoim życiem. Co oczywiście jest kompletną bzdurą.

Z kulturą współczesną wiąże się też termin taki jak pokolenie X. Jest to generacja ludzi urodzonych pomiędzy 1965 a 1985 rokiem. X oznaczać ma niewiadomą, ludzi, którzy nie wiedzą dokąd mają zmierzać; zagubione w chaosie współczesności społeczeństwo, społeczeństwo szukające odpowiedzi na trudne pytania i sensu własnego życia. Wyznacznikiem przynależności była tutaj abnegacja, nonszalancki styl i sposób życia. Często byli to ludzie wykształceni, bogaci zarówno intelektualnie, jak i materialnie lecz świadomie uciekający na marginesy oficjalnego życia.

Współcześnie mamy też do czynienia ze zjawiskiem mcdonaldyzacji (makdonaldyzacji). Jest to proces upowszechniania się zasad działania znanych z barów szybkiej obsługi we wszystkich dziedzinach życia społecznego na świecie. System ten posiada zarówno wady jak i zalety. Przykładowymi plusami makdonaldyzacji są: ogólna dostępność towarów i usług, równouprawnienie (każdego bez względu na wszystko traktuje się tak samo), czy też możliwość szybkiego i łatwego porównania cen tych samych towarów. Poważną wadą systemu jest to, że ludzie często traktowani są przedmiotowo (np. w pracy); niektóre czynności muszą wykonywać szybko, sprawnie i bezbłędnie, zupełnie jak gdyby byli skonstruowanymi w tym celu robotami. Kolejnym istotnym minusem jest dehumanizacja jednostki - "nie liczy się pojedynczy człowiek, ważniejszy jest tzw. klient masowy". System ten wpływa także niekorzystnie na środowisko naturalne. Niewłaściwe jest też myślenie niektórych (często są to osoby zatrudniające w swoich firmach większą liczbę ludzi), a mianowicie, że nie liczy się wiedza, ale sprawność pracownika.

W dzisiejszych czasach spotykamy się też z ogólnoświatowy proces amerykanizacji, którego obiektem są instytucje, normy, wartości, zwyczaje, zachowania, techniki, symbole czy obrazy, które są kojarzone ze Stanami Zjednoczonymi. Coraz częściej przyjmują się amerykańskie zasady i style w zarządzaniu większymi przedsiębiorstwami; prywatyzuje się przedsiębiorstwa państwowe i społeczne we wszystkich sferach gospodarki. Na pewno też da się zauważyć, że codzienny język pełen jest anglicyzmów, często używamy ich nawet nieświadomie. Obecnie wszędzie dominuje amerykańskie jedzenie, amerykańska moda, amerykańska muzyka. Ameryka.

Jeżeli mowa o kulturze współczesnej, warto jest wspomnieć też o tożsamości narodowej. Jest to takie poczucie odrębności danego kraju wobec innych narodów, kształtowane przez czynniki takie jak np.: symbole narodowe, język, barwy, historia, kulturę. 2 z tych wspomnianych wcześniej czynników ulega teraz ciągłym zmianom; widoczna jest amerykanizacja języka oraz podążanie kultury za najnowszymi trendami i dominującymi obecnie zwyczajami na całym świecie.

Świat się zmienia. Zmieniają się ludzie. Często na to, jak się ubieramy, zachowujemy, jakiej muzyki słuchamy, ogromny wpływ ma kultura. A kultura też się zmienia, w tempie przerażającym. Nie mówię oczywiście, że to źle, ale też nie twierdzę, że jestem zachwycona tymi zmianami. Każdy kraj powinien posiadać własne, charakterystyczne dla siebie zasady, prawdy, których ludzie się trzymają, ideały, w które wierzą. Wcale nie musi być tak, że jeżeli Amerykanie wymyślą coś nowego - coś, co u nich się popiera i co jest charakterystyczne dla Stanów Zjednoczonych - to cały świat musi za tym podążać, bo "to jest modne". Tak nie musi być, ba, tak być nie powinno. Kultura jest czymś, co kształtuje człowieka. I właśnie od tej współczesnej kultury zależy przyszłość kraju. Bo przecież kraj tworzą ludzie, a ludzi kształtuje kultura, nieprawdaż.."