Budowa wnętrza Ziemi i procesy wewnętrzne - poziom podstawowy

Litosfera - jest to zewnetrzna i najbardziej sztywna warstwa Ziemii sięgająca od 80 do 150 km.

Budowa wętrza Ziemii
Litosfera (80-150 km) dzieli sie na warstwę granitową i bazaltową.
Astenosfera - półpłyna masa skalna z której wydobywa się magma
Płaszcz ziemski (zewnetrzny - w nim dochodzi do róchów konwekcyjnych w wyniku rozkurczania sie czasteczek, wewnętrzny) 2900 km
Jądro 6371 km dzieli sie na zewnętrzny i wewnętrzny.

Prądy konwekcyjne - dążące do wyrównania temperatury i ciśnienia w płaszczu ziemskim, powoduja pekanie skorupy ziemskij

Stopień geotermiczny - stosunek wzrostu głębokości do temperatury 1stopień/33 metry głębokości
*najgłębsza kopalnia w Polsce - Halemba 1000 m
najgłębsza na świecie - Kopalnia złota i diamentów w RPA 3000 m
Przykładowe stopnie geotermiczne:
RPA - 170 m
Pojezierze suwalskie - 96 m
Budapeszt - 15 m

Minerał - pierwiastek lub związek chemiczny powstały w naturalnych procesach o okeślonym składzie chemicznym i jednorodnych cechach fizycznych
Skała - zespół minerałów (takich samych lub różnych) powstałych w naturalnych procesach w powierzchni bądź we wn ętrzu Ziemii

Podział skał:
MAGMOWE - powstały z zastygłej magmy na dawnych obszarach aktywności sejsmicznej
- głębinowe - wyodrębniaja sie wewnątrz Ziemi z magmy która unosi się powoli do góry ale nie wydostaje sie na powierzchnię. Jes to powolny proces i przy niedużych wahanich temperatury minerały zdąża się wykrystalizować (skały jawnokrystaliczne) np. granit, dioryt, sjenit
- wylewne - magma wydobywa się na powierzchnię, nagła zmiana temperatury sprawia że minerały nie zdążasię wykrystalizować (skrytokrystaliczne) np. bazalt, pumeks

OSADOWE
- okruchowe - powstale w wyniuku odkładania sie drobin
np. piasek, piaskowiec, żwir, glina, less
- organiczne - powstały w wyniku odkładania sie szczatek organicznych
np. węgiel, torf, wapienie, ropa naftowa, gaz ziemny, kreda
* gaz ziemny jest skutkiem ubocznymm powstawania ropy naftowej (buiumizacja - beztlenowe rozkładanie zwiazków organicznych)
- chemiczne - postaja w wyniuku osadzania straconych zwiazko chemicznych (sól, siarka, gips)

METAMORFICZNE - przeobrażeniowe - powstaja w wyniku przebrzazania sie roznych skał
granit - gnejs
piaskowiec - kwarc
wapień - marmur
łupki
Zastosowanie przykładowych skał
Węgiel - energia geotermiczna, elektryczna, jubilerstwo, tarcze szlifierskie, barwniki, lakiery, słodziki
Siarka - probukcja kwasu siarkowego, celulozy, wulkanizacja kałczuku, zapałki, materiały wybuchowe, tworzywa sztuczne, barwniki, pestycydy
Sół - przemysł chemiczny, spożywczy, medycyna, garbarstwo, konserwacja żywności
Granit - kostki i tlucznie na drogę, galanteria kamieniarska (płyty nagrobne, parapety, mozajki

PROCESY WEWNĘTRZNE - spowodowane prącami konwekcyjnymi, gwałtownymi ruchami mas skalnych i nacieraniem się płyt
^Plutonizm - przemieszczanie sie magmy wewnątrz Ziemi, powstają skały głębinowe
^Wulkanizm - ruchy magmy prowadzace do wydostania się jej na powierzchnię
przykłądy wulkanów:
Orizaba - Meksyk
Krakatau - Indonezja
Hekla - Islandia
Wezuwiusz, Etna - Włochy
Mauna Loa,Kea - Hawaje
Mt. Pelle - Martynika

Podział wulkanów:
stożkowe - lawa kwaśna i gęsta
tarczowe - lawa zasadowa, rzadka
Ze względu na wybuch
- egzpolozywne (nagłe)
- efuzywne - (spokojne)
- stratowulkany - (oba)
Ze względu na częstotliwość wybuchów
- czynne
- uśpione
- wygasłe
Z wulkany podczas wybuchu wydobywa si
lawa
gazy, dymy
popiół
bloki skalne
bomby wulkaniczne
lapille
Występują wtedy
- opady piroplastyczne
- lawiny
- chmuryy gorejące
- tsunami

Skutki wybuchów wulaknów
żyzne gleby
atrakcja turystyczna
tworzenie się nowych skał np.granit
energia geotrmalna - czerwony węgiel
- straty materialne
- śmierć ludzi
- zmiany w środowisku przyrodniczym (ograniczony dostęp do slońca itd)

Zapobieganie
- monitoring - obserrwowanie zachowania gazów, zmiany kierunków pola magnetycznego
- budowa kanałów odprowadzajacych
-szkolenie ludności

Trzęsienia Ziemi
Skutki
zmainy ukształtowania podłoża (uskoki, szczliny, rowy)
straty materialne
śmierć ludzi
tsunami

Zapobieganie
- monitoring
- obserwowanie zapisów sejsmografów
- szkolenie ludności
- trwałe budownictwo
Skala Richtera (siła wstrząsów) Skala Marcallego (zniszczenia)
Hiocentrum - ognisko trzęsienia, żródło drga sejsmicznych pod powierzchnią Ziemi
Epicentrum - miejsce nad powierzchnia Ziemi bezposrenio nad hipocentrum

RUCHY GÓROTWÓRCZE
3 orogenezy (procesy górotwórcze)
kaledonska (w paleozoiku) góry o spłaszczonych wierzcholkach i stromuch stokach, rozległe lub spłaszczone (delikatne wzniesienia) np. Góry Świetokrzyskie, Skandynawskie, szkockie
hercyjskie -II- Sudety, Ardeny
alpejskie - góry o ostrych, pofałdowanych wieracholkach Karpaty, Alpy, Apeniny

góry fałdowe - pasma górskie zbudowane ze skał które uległy pofałdowaniu
góry zrębowe - nacisk naskorupę która nie wytrzymuje, powstają uskoki, dochodzi do przesuwania różnych warstw
góry wulkaniczne - w mejscu dawnych wulkanów