Polityka kulturalna

NOWOMOWA

To oficjalny język w państwach realnego socjalizmu. Nie jest ograniczony do krajów demokracji ludowej. Jest językiem krajów komunistycznych np. Kuba. Obecnie nazywamy tak niepoprawny, niechlujny język. Jest rodzajem swoistego kontaktu rządzących ze społeczeństwem np. Gierkowskie ?Pomożecie-Pomożemy?
Nowomowa określa język propagandy politycznej, który z góry uniemożliwia samodzielność i swobodę myślenia obywateli, zakłada fałsz i kłamstwo, istnienie jedynej słusznej racji, przekreśla dialog.
Często wykorzystywana w propagandzie partyjnej i w literaturze socrealistycznej. Właściwości nowomowy:
-dominacja wartości nad znaczeniem, czyli wszystkie wydarzenia są aksjologiczne i wyraziste
-spełnia wymogi rytualności ? czyli łączy elementy pragmatyczne i rytualne
-wielka rola KWAZIRZECZYWISTOŚCI- zadaniem języka nie jest opisywanie prawdziwej rzeczywistości, tylko stworzenie sztucznej, lepszej
-arbitralność
-antykomunikacyjność- zawarta jest w niej jednostronność. Jest jednogłosem. Podmiotem który mówi jest władza, a społeczeństwo tylko potwierdza wszystko
-zamkniętość- zapobiega pojawieniu się w życiu publicznym innych języków
Odmiany nowomowy:
-kampania ? zwalczanie wroga, retoryka oskarżycielska nie przebierająca w środkach
-normalka ? językiem tym podkreślano walory życia w państwie socrealistycznym.

KOR

Komitet Obrony Robotników (KOR), działające jawnie opozycyjne ugrupowania społeczne utworzone 1976 m.in. przez: J. Andrzejewskiego, J. Kuronia, J.J. Lipskiego, E. Lipińskiego i ks. J. Zieję, do którego przystąpiło wielu działaczy opozycji demokratycznej i intelektualistów, np. B. Borusewicz, L. Kołakowski, H. Mikołajska, H. Wujec.
Głównym zadaniem KOR było finansowe i prawne wspieranie represjonowanych uczestników protestu robotniczego w czerwcu 1976. Po ich uwolnieniu 1977 KOR przekształcił się w Komitet Samoobrony Społecznej "KOR". W wyniku powstania KOR , rusza także II obieg.

DRUGI OBIEG WYDAWNICZY

Od 1977 zaczęły powstawać niezależne i nielegalne wydawnictwa związane z antykomunistyczną opozycją, tworząc tzw. drugi obieg wydawniczy (do 1989 ok. 500 oficyn, najczęściej istniejących krótko). Owe niezależne oficyny wydawnicze funkcjonowały zazwyczaj przy opozycyjnych do panującego systemu ugrupowaniach społecznych (KOR) oraz grupach środowiskowych (akademickich, zakładowych), a zajmowały się drukowaniem i kolportażem nie cenzurowanych (cenzura) publikacji o różnorakim charakterze (społecznym, politycznym, historycznym, literackim i innymi). Najbardziej znaczące to: NOWA (pierwsze podziemne wydawnictwo powołane do życia przez M. Chojeckiego, G. Boguta, K. Bieliński), Krąg, Przedświt, CDN, Oficyna Literacka.

JESIEŃ NARODÓW

Wydarzenia w Europie Środkowo-Wschodniej od 1989. Ich rewolucyjny charakter nasunął skojarzenie z Wiosną Ludów z 1848. Wydarzenia jesieni 1989 zamknęły kilkuletni proces rozpadu porządku jałtańskiego w Europie Środkowej, zaś ogół przemian do 1991 spowodował przede wszystkim odsunięcie partii komunistycznych od władzy w krajach znajdujących się w sowieckiej strefie wpływów. Rozpoczęcie tych przemian sięgało początku lat 80. ? narodzin ?Solidarności? w Polsce, nasilaniu się ruchów opozycyjnych, pierwszych prób reform w krajach socjalistycznych, w tym pieriestrojki i głasnosti w ZSRR. Stany Zjednoczone i państwa Paktu Atlantyckiego żywo zareagowały na wprowadzenie w Polsce stanu wojennego. 1982 państwa NATO wystąpiły z potępieniem akcji wojskowej przeciwko społeczeństwu polskiemu i wprowadziły sankcje gospodarcze wobec PRL. W latach 80. narastał kryzys polityczny i gospodarczy w krajach bloku radzieckiego co powodowało natężenie ruchów opozycyjnych i umacniało protest społeczny.

NRD:
? Do połowy 1989 reżim komunistyczny Ericha Honeckera
? Dążenia do zjednoczenia państw niemieckich.
? Masowy exodus Niemców przez ambasady RFN w państwach komunistycznych (wyjazdy Niemców z NRD do RFN przez Polskę, Węgry, Austrię ? we wrześniu otwarto granicę węgiersko-austriacką).
? Ruch opozycyjny (Nowe Forum) zwalczany przez policję polityczną STAZI
? Październik 1989: Demonstracje w Berlinie, Dreźnie, Lipsku na rzecz demokratyzacji NRD i zjednoczenia z RFN.
? Ustąpienie Ericha Honekera ze stanowiska sekretarza Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności (NSPJ), jego następca został Egon Krenz, pełnił ta funkcję do grudnia 1989.
? NSPJ zmieniła nazwę na PDS (Partię Demokracji Socjalistycznej).
? Listopad 1989 ? nowy rząd Hansa Modrowa podją decyzję o zniesieniu granicy między NRD a RFN .
? 9 listopada 1989 ? upadek muru berlińskiego.
? 7 grudnia 1989 ? początek obrad ?okrągłego stołu?.
? Marzec 1990 ? wybory do Izby Ludowej w NRD ? wygrane przez chadeków
- Nowy rząd Lothara de Meziere.
? Marzec ? wrzesień 1990 rozmowy w Paryżu: dwa państwa niemieckie oraz USA,
ZSRR, Wielka Brytania i Francja.
? 16 lipca 1990 szczyt Gorbaczow ? Helmut Kohl ( kanclerz RFN )
- Gorbaczow w zamian za pomoc gospodarczą dla ZSRR zgodził się na zjednoczenie Niemiec wycofanie wojsk radzieckich z RFN do 1994.
- gwarancja granicy polsko- niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej.
? 31 sierpnia 1990 w Berlinie układ o zjednoczeniu.
? 12 września 1990 w Moskwie ZSRR, Francja, USA i Anglia zrzekają się opieki nad Niemcami i Berlinem w momencie zjednoczenia.
? 2 października 1990 w Nowym Jorku ? deklaracja o suwerenności Niemiec podpisana przez państwa niemieckie oraz cztery mocarstwa.
? 3 października 1990 ? formalne zjednoczenie Niemiec.


CZWOROKĄT WYSZECHRADZKI

Czworokąt Wyszehradzki jest nieoficjalną nazwą czterech środkowoeuropejskich krajów postkomunistycznych, czyli Republiki Czech, Republiki Węgier, Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Słowackiej. Na początku grupa nazywana była Trójkątem Wyszehradzkim, czworokąt powstał w rezultacie podziału Czechosłowackiej Republiki Federalnej w 1993 roku. Nazwę ugrupowania wybrano podczas spotkania Prezydenta Czechosłowacji Vclava Havla, Premiera Węgier Józsefa Antalla i Prezydenta Polski Lecha Wałęsy w czasie konferencji odbywającej się w Wyszehradzie w północnych Węgrzech 15 lutego 1991 roku. Podczas spotkania przywódcy podpisali deklarację, dotyczącą współpracy tych trzech (obecnie czterech) krajów na drodze do integracji europejskiej. Ich współpraca okazała się niezmiernie ważna w okresie przejściowym od reżimu totalitarnego do społeczeństwa w pełni wolnego, pluralistycznego i demokratycznego.
Grupa Wyszehradzka odzwierciedla wysiłki krajów regionu środkowoeuropejskiego w zakresie współpracy dotyczącej wielu wspólnych działań w ramach ogólnie pojętej integracji europejskiej. Czechy, Węgry, Polska i Słowacja od zawsze były częścią pewnej wspólnoty o tych samych korzeniach cywilizacyjnych i kulturowych jak również wartościach religijnych i intelektualnych, które pragną zachowywać i umacniać.
Aspiracją wszystkich krajów należących do grupy V4 było wejście do struktur Unii Europejskiej. Postrzegały one swoją integrację z UE jako następny krok w procesie przezwyciężania sztucznych podziałów w Europie poprzez wzajemne wsparcie. Osiągnęły ten cel w 1 maja 2004 roku, kiedy wszystkie stały się członkami UE.
Grupa ma na celu zachęcanie do optymalnej współpracy z wszystkimi krajami, zwłaszcza sąsiadującymi, a jej ostatecznym celem jest rozwój demokracji we wszystkich częściach Europy.

FUNDUSZ WYSZECHRADZKI

Powstał w 2000 roku wspiera organizacje pozarządowe poprzez liczne granty dla programów w dziedzinie kultury, nauki i edukacji, oraz wspomaga wymianę pomiędzy młodymi ludźmi, współpracę przygraniczną i promocję turystyki. Przydziela również różne formy stypendiów. Roczny budżet Funduszu wynosi 5 mil. euro, na które łożą rządy wszystkich czterech krajów.


SOCREALIZM

Doktryna ideowo ? artystyczna i praktyka twórcza związana z polityką kulturalną okresu stalinizmu (49-55). Doktryna ta obowiązywała we wszystkich dziedzinach artystycznych. Socrealizm został proklamowany w 1934 na Zjeździe Pisarzy Radzieckich w Moskwie przez Maksima Gorkiego (twórca). Socrealizm oparty był na marksizmie i leninizmie.
Program socrealizmu, mimo starań stworzenia jednolitej teorii, był wewnętrznie sprzeczny i niekonsekwentny. Opierał się na wybranych elementach XIX-wiecznego realizmu, doświadczeniach twórczości akademickiej oraz rozważaniach publicystów i estetyków komunistycznych. Jako tematy wybierano walkę klasową, sojusz robotniczo-chłopski, historię ruchu robotniczego, prostych robotników przy pracy, ujarzmianie przyrody przez człowieka itp.
W Polsce socrealizm wprowadzono od 1949 pod presją Włodzimierza Sokorskiego wiceministra, a następnie ministra kultury i sztuki. Jednak już w 1955 artyści zaczęli się wyłamywać i w późniejszym okresie, pomimo sugestii władz, socrealizm nie stanowił idei przewodniej twórczości artystycznej. Muzeum Socrealizmu znajduje się w Kozłówce.

FILM ?PODAJ CEGŁĘ?

Realizm socjalistyczny - "artystyczna wersja stalinizmu" trwał w Polsce zaledwie kilka lat, od 1949 do 1955 r., ale wywarł silny wpływ na życie kulturalne kraju, wciągnął w swoją orbitę setki artystów, odcisnął swe piętno na licznych ludzkich losach. Stworzył doktrynę ideologiczno-artystyczną będącą oficjalnym wskazaniem dla ludzi kultury i sztuki, szeroko rozumianej inteligencji. Odejście od nich groziło bardzo poważnymi konsekwencjami, z represjonowaniem włącznie. Był to czas, kiedy w Polsce wiersze pisano na zamówienie telefoniczne z redakcji czy z wydawnictwa, a czasem wprost z komitetu partii. Sensem istnienia sztuki stało się podporządkowanie komunistycznemu kalendarzowi: rocznicom, świętom państwowym, datom okolicznościowym. Żaden inny ustrój nie organizował swoim obywatelom tylu świąt, wieców, pochodów, manifestacji, konferencji, co państwa bloku wschodniego. Były to jednak święta dość ponure, odbywane pod przymusem i bynajmniej nie oznaczały czasu wolnego. Miały dyscyplinować społeczeństwo. Najważniejszym z nich był 1 maja - Święto Pracy, dzień pochodów i akademii, części oficjalnych i artystycznych. Większą wagę miały tylko kolejne rocznice Rewolucji Październikowej, tyle że centralne uroczystości odbywały się w takim przypadku w Moskwie. Stopniowo utrwalał się i usztywniał ich scenariusz, reżyserowano każdy, najdrobniejszy nawet szczegół. Elementem rytuału było też tworzenie licznych izb pamięci, które istniały obowiązkowo w każdej szkole. Założenia socjalistycznego realizmu odnosiły się nie tylko do sfery sztuki, ale i do przejawów życia publicznego i prywatnego. Do świąt prywatnych należało nadanie dziecku imienia, ale także otrzymanie legitymacji partyjnej. Paradoksalne "laickie sacrum" miało też stanowić zawarcie małżeństwa. Film, bogato ilustrowany materiałami archiwalnymi (kroniki, fragmenty filmów dokumentalnych) oraz wypowiedziami twórców działających w tamtej epoce (nieżyjących zastąpili współcześni aktorzy), przedstawia podstawowe założenia ideowo-artystyczne socrealizmu oraz ich przejawy w literaturze, sztukach plastycznych, filmie, teatrze, architekturze i aspektach życia codziennego Polaków.

FILM ?Wielka ucieczka cenzora?

Jerzy Giedroyc i Jan Nowak Jeziorański nie chcieli z Tomaszem Strzyżewskim rozmawiać. Podejrzewali go o mitomaństwo lub - co gorsza - o prowokację. Rzeczywiście, trudno było uwierzyć, że komuś udało się po kryjomu wywieźć z Polski tak pilnie strzeżony dokument. Polscy emigranci w Szwecji, wydawcy "Aneksu", uwierzyli. Wydali ów dokument i przesłali do kraju działaczom KOR-u. Zainteresowali też nim "Dagens Nyheter", jeden z najpoważniejszych szwedzkich dzienników, który w grudniu 1977 roku na pierwszych stronach dwóch kolejnych wydań opublikował wybrane fragmenty. Tym dokumentem była przepisana ręcznie przez bohatera filmu księga zapisów cenzury PRL - w oryginale opasłe tomisko w czarnej oprawie. Strzyżewski przepisywał je przez wiele miesięcy podczas swoich cenzorskich nocnych dyżurów w Domu Prasy w Krakowie. Był wówczas pracownikiem delegatury krakowskiej Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. W marcu 1977 roku pożegnał synka i żonę spodziewającą się drugiego dziecka i z grubym plikiem kartek wyruszył promem do Szwecji, w swoją pierwszą zagraniczną podróż, niemal sparaliżowany strachem. Wszyscy wiedzieli o istnieniu cenzury, lecz dzięki Strzyżewskiemu ci, którym udało się dotrzeć do wydanej przez Aneks "Czarnej Księgi Cenzury PRL", mogli poznać porażającą prawdę o opracowanej w Wydziale Prasy KC PZPR i realizowanej przez delegatury GUKPPiW precyzyjnej metodzie zmanipulowania rzeczywistości. Jej istotą było przemilczenie, przez które skazywano na niebyt fakty historyczne, ludzi i zdarzenia - np. protesty, katastrofy, przestępstwa - kreowano zaś świat w kształcie nie istniejącym. Zawarte w opasłym tomie zapisy dotyczyły absolutnie wszystkich dziedzin życia. Ciągle je uzupełniano, w zależności od wydarzeń. Ocenzurowane było właściwie wszystko, nawet słowo cenzor. W legitymacjach służbowych pracowników cenzury wpisywano: radca. W filmie Tomasz Strzyżewski opowiada o swoim życiu, drodze do PZPR i cenzury, motywach działania, momencie podjęcia decyzji, jej realizacji i konsekwencjach - dla siebie i bliskich. O jego nieprawdopodobnym wyczynie i późniejszych losach mówią też ludzie, którzy zajęli się uciekinierem za granicą: Mirosław Chojecki, Eugeniusz Smolar, Andrzej Koraszewski, Jakub Święcicki i MarekTrokenheim, wiceprezes Kongresu Polaków w Szwecji. Dokument - dzięki obfitym cytatom z księgi zapisów i zwierzeniom kilkorga anonimowych krakowskich cenzorów - jest zarazem interesującą i bardzo sprawnie skonstruowaną opowieścią o cenzurze jako instytucji, ludziach, którzy w niej pracowali i czasach, w których działała

CENZURA

Na mocy dekretu z lipca1946 wprowadzono daleko idącą cenzurę prewencyjną, sprawowaną poprzez Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, przekształcony następnie 1981 w Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk, którego decyzje były ostateczne. W okresie PRL uwaga cenzury skupiona była szczególnie na sprawach z zakresu "zagrożenia bezpieczeństwa państwa", "nawoływania do obalenia lub poniżenia ustroju państwa" lub "godzenia w konstytucyjne zasady polityki zagranicznej i sojusze". Na mocy ustawy z VII 1981 wprowadzono możliwość odwołania się od decyzji Główniego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk do Naczelnego Sądu Administracyjnego Przejawem walki z cenzurą był tzw. drugi obieg, a także nadawanie krótkich, tajnych, niezależnych audycji telewizyjnych.
W 1951 wydany został wykaz autorów, podlegających zakazowi publikacji w PRL. Przez następne dziesięciolecia lista ta była wielokrotnie modyfikowana, dopisywano do niej kolejne nazwiska, niektóre z listy usuwano.
Nie można było ujawniać:
-cen i warunków przedpłat
-mówić nic złego o partii, rządzie i o Związku Radzieckim
-o sprzedaży mięsa do ZSRR
-o wypadkach na statkach, w kopalniach, o chorobach zawodowych
-o zanieczyszczaniu rzek, o zagrożeniu życia lub zdrowia przez przemysł
nie eksponować dorobku twórczego osób podanych na liście
-o aferach łapówkarskich
-o ilości wypitej kawy
-nie wolno mówić o Polakach, którzy są sportowcami za granicą Moczan
W myśl ustawy z IV 1990 zniesiono cenzurę prewencyjną, niemniej w przypadku popełnienia przestępstwa poprzez głoszenie poglądów niezgodnych z prawem prasowym, sąd może orzec zawieszenie dziennika na czas określony, odmówić jego rejestracji bądź zarządzić przepadek materiału prasowego.

"Czarna Księga Cenzury PRL"

To księga zawierająca zapisy i zalecenia cenzorskie, dotyczące m.in. publikacji dziennikarskich w okresie PRL.
Autorem publikacji jest Tomasz Strzyżewski, który w latach 1975-77 pracował w krakowskiej delegaturze Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wówczas udało mu się skopiować ponad 700 stron tajnych dokumentów komunistycznej cenzury, wywieźć je do Szwecji, a następnie przekazać Komitetowi Obrony Robotników. Część tych dokumentów wydała wtedy Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA.
Autor mówił, że podjął ryzyko skopiowania dokumentów cenzorskich wierząc, że jego działania przyczynią się do ujawnienia pełnej prawdy o kulisach działania cenzury. "Wśród kopiowanych dokumentów trafiłem na instrukcję nakazującą rozpowszechnianie w mediach sowieckiej wersji zbrodni katyńskiej. Poruszyło mnie to bardzo, ponieważ mój dziadek zginął w Katyniu i dodało wiary w sens moich działań" - mówił Strzyżewski.
Tomasz Srzyżewski jest jednym z bohaterów filmów prezentowanych w ramach programu "Świadkowie historii". Program, przygotowany przez Narodowe Centrum Kultury, polega na zbieraniu i multimedialnym archiwizowaniu świadectw zapomnianych bohaterów XX wieku.
Pracę w cenzurze zaproponował mu Leszek Moczan, miała to być droga do dziennikarstwa.

DEF. POLITYKI KULTURALNEJ W LATACH 1945-1989

Jest to całokształt celowej i zorganizowanej działalności państwa oraz organów politycznych i społecznych inspirujących rozwój twórczości artystycznej, zapewniającej opiekę nad rozwojem środowisk twórczych, wpływających na sposób i zakres uczestnictwa w kulturze społeczeństwa (poprzez upowszechnianie dóbr kultury, jak i przez rozwijanie aktywnych form w życiu kulturalnym).
Współczesne rozumiene polityki kulturalnej wg. K. Krzysztofka
Polityka kulturalna- jest to świadome, zgodne z założeniami, celami i wartościami wpływanie na procesy kulturowe w celu pobudzenia uczestnictwa w kulturze i jej demokratyzacji, tworzenie korzystnych warunków dla twórczości, zachowania duchowego i materialnego dorobku pokoleń w celu przygotowania przez edukację nowych pokoleń do dziedziczenia tego dorobku, czyli przekazu kanonu kultury danej społeczności.
Etapy kształtowania polityki kulturalnej w latach 1945-1989
- lata 45-48- zaprowadzenie komunizmu, wielość partii i stowarzyszeń, powiedzenie w wyborach 3x TAK w 1946- przykład komunizmu
- 1947 ? Bolesław Bierut pierwszym Prezydentem RP
- grudzień 1948 ? zjednoczenie PPS(Cyrankiewicz) i PPS (Gomółka)
- 22 lipca 1952 ? konstytucja PRL, znosi ona prezydenta, Bierut zostaje premierem
- 1949-1955 ? apogeum stalinizmu, terroru i sowietyzacji, panuje doktryna ?realizm socjalistyczny?
- 1956 ? dojście Gomółki do władzy; poznański czerwiec
- 1956-1960 ? odwilż, czyli lepsze warunki ( październikowe poluzowanie)
- 1960-1980 ? stabilizacja komunizmu
- 1967- 1968 ? wydarzenia marcowe - I kryzys
- 1970 ? Wybrzeże
- 1976 - Radom
- 1976 ? powstaje KOR ?Kuroń, Michnik
- 1980-1981 ? 16 miesięcy Solidarności
- 1982 ? 1989 ? ponowny okres represji, stan wojenny
- 4 czerwiec 1989 ? pada komunizm, wygrywa opozycja (I rząd Mazowieckiego, Jaruzelski prezydentem)

UNIA EUROPEJSKA

Powstała 1 listopada 1993 na mocy Traktatu z Maastricht gospodarczo-polityczny związek demokratycznych krajów europejskich (dwudziestu siedmiu od 1 stycznia 2007 r.), będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej zapoczątkowanej po drugiej wojnie światowej
Cele UE:
- promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi, - wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,
- dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,
-rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych.
- ujednolicenie struktury gospodarczej krajów członkowskich, wyrównanie rozwoju gospodarczego regionów.
- powiększenie standardów życia

POLITYKA KULTURALNA UE.

Prowadzona jest w porozumieniu z Radą Europy. Jednym z zewnętrznych przejawów działalności w tym zakresie jest przyznawanie od 1985 roku tytułu Europejskiego Miasta Kultury sprzyjającego wymianie kulturalnej. W 2000 roku wśród innych miast wyróżnionych tym tytułem znalazł się Kraków.
Innym programem jest także Europejski Miesiąc Kultury.
Najważniejszym przejawem aktywności UE w dziedzinie kultury jest program Kultura 2000. Został on przygotowany na okres od 1 stycznia 2000 roku do 31 grudnia 2004, a jego budżet to 167 mln euro. Oprócz członków UE w programie wzięły udział kraje EFTA i kraje stowarzyszone z UE (od 1 maja 2004 członkowie UE ? Czechy, Węgry, Polska, Estonia, Litwa, Łotwa, Słowacja, Słowenia, Cypr, Malta oraz kandydujące: Bułgaria, Rumunia). Program ma na celu współfinansowanie projektów związanych z: promowaniem różnorodności kulturowej, dialogu między kulturami, pobudzaniem współpracy między artystami z różnych krajów, wykorzystaniem radia, telewizji, Internetu w rozpowszechnianiu kultury, wspieraniem twórczości młodych ludzi, rozpowszechnianie kultury sztuki, wspieranie twórczości i wiedzy o historii Europy.
Polityka kulturalna UE realizuje zadania i zamierzenia, które swym zasięgiem przekraczają możliwości i kompetencje poszczególnych państw, a mają na celu podnoszenie poziomu wiedzy, szerzenie dorobku kultury europejskiej oraz ochronę europejskiego dziedzictwa kulturowego.
Unia nie zmierza do jakiegokolwiek ujednolicenia krajowych polityk w dziedzinie kultury, lecz koncentruje się na inicjowaniu programów i akcji uzupełniających działania państw i innych organizacji międzynarodowych.

FUNDUSZE UNIJNE

Program Kultura jest głównym programem Unii Europejskiej w dziedzinie kultury skierowanym bezpośrednio do instytucji kulturalnych w Europie. roku Program Kultura obejmuje lata(2007-2013). 12 grudnia 2006 roku został przyjęty tekst decyzji ustanawiającej nowy program, którego budżet wynosi ok. 400 mln euro. Ogólnym celem Programu jest wzmocnienie przestrzeni kulturowej wspólnej dla Europejczyków, opartej na wspólnym dziedzictwie kulturowym oraz rozwój współpracy pomiędzy twórcami, uczestnikami życia kulturalnego oraz instytucjami kulturalnymi krajów uczestniczących w programie. W ramach Programu będą realizowane trzy szczegółowe priorytety:
1) wspieranie ponadnarodowej mobilności osób działających w sektorze kultury
2) wspieranie ponadnarodowego obiegu dzieł oraz wyrobów artystycznych i kulturalnych
3)wspieranie dialogu między kulturami

UKLAD Z SCHENGEN

Podpisany 14 czerwca 1985 w luksemburskim mieście Schengen między Belgią, Francją, Holandią, Niemcy (wówczas RFN) i Luksemburgiem. Dotyczy stopniowego znoszenia kontroli na granicach między tymi państwami i wprowadzania zasad swobodnego przepływu obywateli wymienionych 5 państw i obywateli reszty członków Unii. Układ uzupełniono 5 lat później i ostatecznie zaczął on obowiązywać od 26 marca 1995. Do Układu z Schengen przystąpiły również: Włochy, (1990), Hiszpania i Portugalia (1991), Grecja (1992), Austria(1995) oraz Dania , Finlandia i Szwecja (1996). Specjalne stosunki z ?grupą Schengen? posiadają także od 1996 Islandia i Norwegia. 21 grudnia 2007 do strefy dołączyła także Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowacja, Słowenia, Czechy, Węgry i Malta. Szwajcaria najprawdopodobniej przystąpi do strefy 1 listopada 2008. Układ stanowi próbę realizacji unii politycznej zapoczątkowanej poprzez Traktat z Maastricht, realizuje również jedną z czterech wolności UE ? wolność przepływu osób.Podstawowe cele układu to likwidacja kontroli paszportowej na granicach wewnętrznych, zastępowanej ściślejszą kontrolą na granicach zewnętrznych, wspólna polityka azylowa i wizowa oraz utworzenie tzw. Systemu Informacji Schengen ? SIS. Istotą systemu jest gromadzenie danych o osobach niepożądanych bądź poszukiwanych na obszarze państw Unii.

POZNAŃSKI CZERWIEC 1956

Pierwszy w PRL strajk generalny i demonstracje uliczne w Poznaniu rozpoczęte 28 VI 1956. Strajk wybuchł w Zakładach im. H. Cegielskiego (w latach 1949-1956 Zakłady im. J.W. Stalina) z powodu wycofania się władz państwowych z wcześniej przyjętych zobowiązań (zmiany systemu płac akordowych i organizacji pracy, zwrotu bezprawnie pobranego podatku od wynagrodzeń najlepszych robotników). Rankiem 28 czerwca ok. 100 tys. osób wyszło na ulice, demonstrując pod hasłem Chleba i wolności. Zajmowano gmachy publiczne, rozbito więzienie, podjęto próbę opanowania siedziby Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie najpierw obrońcy, a później atakujący użyli broni.
Na wieść o rozruchach Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) wysłało do Poznania swoich przedstawicieli (J. Cyrankiewicza, E. Gierka, W. Kłosiewicza, J. Morawskiego) i podjęło decyzję o stłumieniu wystąpień siłą. Do miasta wkroczyły liczące ponad 10 tys. oddziały wojska i Korpusu Bezpieczeństwa dowodzone przez generała S. Popławskiego.

Pacyfikacja miasta trwała do 29 czerwca. W trakcie wydarzeń czerwcowych zginęło ponad 70 osób, kilkaset zostało rannych, prawie 700 aresztowano. Poznański czerwiec zaostrzył walkę frakcyjną w PZPR, jak również spowodował wstrząs w społeczeństwie, do którego mimo blokady miasta i cenzury docierały informacje o faktycznym przebiegu wydarzeń.

POLSKI PAŹDZIERNIK 1956

Potoczne określenie przełomu politycznego w Polsce w 2. połowie 1956. Po wydarzeniach poznańskiego czerwca kierownictwo PZPR zadeklarowało chęć naprawy tzw. "błędów i wypaczeń". W społeczeństwie i w samej partii narastał sprzeciw wobec stalinizmu, wykorzystywany przez walczące o wpływy frakcje partyjne (tzw. grupa puławska i grupa natolińska).
Punktem kulminacyjnym były obrady VIII Plenum KC PZPR (19-21 października), podczas którego wybrano na I sekretarza W. Gomułkę. W trakcie obrad toczyły się równoległe rozmowy z przybyłym do Warszawy kierownictwem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (z N.S. Chruszczowem na czele), zaniepokojonym sytuacją w Polsce.
Rezultatem polskiego października były istotne przemiany społeczne: uwolnienie kardynała S. Wyszyńskiego (28 października), odwołanie ministra obrony narodowej K. Rokossowskiego (13 listopada) i in. generałów oraz wyższych oficerów radzieckich w Wojsku Polskim, zaniechanie kolektywizacji rolnictwa, masowe rehabilitacje ofiar prześladowań politycznych, ograniczenie działalności Służby Bezpieczeństwa oraz ustalenie korzystniejszych dla Polski zasad polsko-radzieckiej współpracy gospodarczej, a także wznowienie repatriacji Polaków z ZSRR.

VIII plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w październiku 1956 postanowiło, mimo gróźb ZSRR, wybrać na stanowisko I sekretarza partii cieszącego się poparciem społecznym W. Gomułkę

MARCOWE WYDARZENIA 1968

Kryzys polityczny, któremu dały początek rozruchy studenckie w Warszawie, Krakowie, Gdańsku i Poznaniu, połączone z falą antysemityzmu, na skutek czego wyemigrowało z kraju około 20 tys. obywateli polskich pochodzenia żydowskiego. Kryzys społeczno-polityczny narastał od końca lat 50., połączony z rozgrywkami wewnątrz kierownictwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w której do głosu doszła nacjonalistyczna grupa M. Moczara.
Bezpośrednią przyczyną wybuchu zajść stała się demonstracja studentów pod pomnikiem A. Mickiewicza w Warszawie (10 stycznia 1968) na znak protestu przeciwko zdjęciu przez cenzurę spektaklu Dziady według A. Mickiewicza, w reżyserii K. Dejmka. Uczestnicy demonstracji zostali poddani restrykcjom, niektórzy usunięci z uczelni, co wywołało 8-11 marca powszechną akcję protestacyjną studentów, rozbijaną brutalnie przed oddziały Milicji Obywatelskiej i Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej tzw. aktywu robotniczego.

Po wydarzeniach marcowych, w 1968?69 przystąpiono do czystek we wszystkich instytucjach państwowych, od fabryk po uniwersytety, stosując kryterium narodowo-rasowe. Sekretarze partyjni w zakładach pracy otrzymywali z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych listę osób uznanych za ?Żydów?, zwoływali zebranie, na którym osoby te publicznie piętnowano i pod błahym pretekstem zwalniano z pracy. Stopień zastraszenia praktycznie uniemożliwiał obronę. W samej Warszawie w ciągu trzech miesięcy (marzec?maj 1968) zwolniono prawie 500 osób

WYDARZENIA CZERWCOWE 1976

Żywiołowe strajki i protesty robotników związane ze zmianą polityki gospodarczej PRL i zamierzaną drastyczną podwyżką cen żywności (średnio o 70%). Największe protesty miały miejsce 25 czerwca w Radomiu i Ursusie. W Radomiu odbyła się masowa demonstracja podczas, której spalono gmach Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Strajkujacy robotnicy Ursusa rozkręcili szyny na magistrali kolejowej pod Warszawą wstrzymując ruch pociągów. Protesty zostały brutalnie stłumione przez oddziały MO, ZOMO i SB. Aresztowano kilka tysięcy (często przypadkowych) osób, następnie skazywanych na kary więzienia, grzywny, zwalnianych dyscyplinarnie z pracy (bez możliwości uzyskania następnego zatrudnienia).
Wydarzenia czerwcowe legły u podstaw powstania Komitetu Obrony Robotników

POLSKA ZAGRANICZNA POLITYKA KULTURALNA-

Polska polityka zagraniczna powinna tak wykorzystywać dorobek naszej kultury, aby nie zatracała ona swych podstawowych wartości, ale jednocześnie służyła partnerskiemu dialogowi i współpracy z innymi narodami, a pośrednio także poprawie wizerunku naszego kraju w świecie. W tym kontekście oczywiste jest, że rozwój i promocja międzynarodowa polskiej kultury wymaga świadomego wsparcia ze strony instytucji państwowych. Bezpośrednim celem zagranicznej polityki kulturalnej jest kreowanie współczesnego obrazu kultury polskiej, reagowanie na oczekiwania i potrzeby jej odbiorców, pobudzanie ich zainteresowania oraz ułatwianie dostępu do polskiego dziedzictwa kulturowego, a także uczestnictwa w życiu kulturalnym III Rzeczypospolitej oraz promowanie polskich twórców i ich twórczości.
Cele polskiej zagranicznej polityki kulturalnej
- zwiększenie obecności polskiej oferty kulturowej w wybranych krajach i regionach świata
- podkreślenie wkładu najwybitniejszych polskich twórców w kulturę europejską i światową
- promocja polskiego dziedzictwa kulturowego i popularyzacja za granicą postaci i wydarzeń historycznych związanych z Polską
- upowszechnienie wiedzy o polskiej myśli politycznej i wkładu naszego kraju w rozwój demokracji na świecie
- promocja polskich dokonań w zakresie ochrony zabytków (działania polskich archeologów w zakresie ratowania dziedzictwa w świecie)
Polska polityka kulturowa w szczególności skierowana jest na obszary:
-UE, Rosja, Białoruś ? I obszar
- USA, Kanada ? II obszar
- Izrael, Bliski Wschód, Afryka Płn. i Zach. ? III obszar
-kraje dalekiego wschodu i Ameryka Łacińska ? IV obszar
- Kraje Bałkańskie ? V obszar

KONGRES KULTURY POLSKIEJ 11, 12, 13 grudzień 1981 rok

11 grudzień
W Warszawie w Teatrze Dramatycznym rozpoczyna się, zaplanowany na 3 dni, Kongres Kultury Polskiej, zorganizowany z inicjatywy Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Naukowych, reprezentującego 36 związków i stowarzyszeń twórczych. W Kongresie uczestniczy 400 najwybitniejszych przedstawicieli świata kultury i nauk humanistycznych, a także goście z zagranicy: polscy twórcy, uczeni i wydawcy działający na emigracji. Jan Józef Szczepański określi później Kongres jako koncert orkiestry na pokładzie Titanica.
11, 12 grudzień
W Gdańsku obraduje KK NSZZ ?Solidarność?. Statutowe władze Związku potwierdzają Stanowisko sformułowane podczas obrad KK w Radomiu.
12 grudzień
Godz. 14.00 ? gen. Wojciecha Jaruzelski podejmuje decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego. Godz. 16.00 ? sztab MSW przekazuje Komendom Wojewódzkim MO szyfrogram zaczynający się od słów: ?Ogłaszam hasło ?Synchronizacja??, co oznacza rozkaz rozpoczęcia działań resortu. Godz. 18.00 ? na posiedzeniu Sztabu Generalnego LWP konstytuuje się Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego Niektórzy, nieobecni na spotkaniu, o udziale w WRON dowiedzą się z obwieszczeń. Wieczorem rozpoczyna się operacja wprowadzenia stanu wojennego, w której użytych zostaje ok. 80 tys. żołnierzy Wojska Polskiego, 30 tys. funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa, 1750 czołgów, 1400 pojazdów opancerzonych, 500 wozów bojowych piechoty oraz ponad 9 tys. samochodów.
13 grudzień
Ok. godz. 1.00 zebrana na nadzwyczajnym posiedzeniu Rada Państwa formalnie zatwierdza przygotowane przez wojskowych dekrety, w tym o wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego (1 głos przeciw oddaje Ryszard Reiff). Dekret zawiesza działalność NSZZ ?Solidarność? i innych związków zawodowych oraz wszystkich organizacji (prócz PZPR) i stowarzyszeń; zakazuje wszelkiego rodzaju zgromadzeń z wyjątkiem obrzędów i nabożeństw religijnych; rozpowszechniania wydawnictw, publikacji i informacji; zakazuje strajków oraz akcji protestacyjnych (pod karą od 5 do 10 lat więzienia); wprowadza godzinę milicyjną (od 22.00 do 6.00); zakazuje przebywania bez zezwolenia poza miejscem zamieszkania dłużej niż 48 godz. i przebywania bez zezwolenia w strefie nadgranicznej. Wprowadza cenzurę korespondencji i blokadę połączeń telekomunikacyjnych. Wstrzymane zostają wyjazdy obywateli polskich za granicę, a ich konta dewizowe zablokowane. Przerwana zostaje nauka w szkołach (do 3 I 1982) i na uczelniach (do odwołania). Przestają ukazywać się gazety ? z wyjątkiem ?Trybuny Ludu?, ?Żołnierza Wolności? i kilku lokalnych organów PZPR. Wojsko przejmuje obiekty Radia i Telewizji (operacja ?Azalia?). O godz. 6.00 I program Radia nadaje, powtarzane później wielokrotnie, przemówienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Telewizja rozpoczyna emisję programu o godz. 12.00, spikerzy występują w mundurach. Władze rozwiązują obradujący w Warszawie od 11 XII Kongres Kultury Polskiej.

RADIO WOLNA EUROPA

Radio Wolna Europa zaczęło nadawać swe audycje w dniu 4 lipca 1950 roku. Programy polskie półgodzinne, a następnie godzinne nagrywane były w studio w Nowym Jorku, wysyłane pocztą lotniczą do Niemiec i nadawane z anteny pod Frankfurtem. Pierwszym szefem niewielkiego zespołu redakcyjnego w Nowym Jorku został były urzędnik służby dyplomatycznej RP, Lesław Bodeński. W rok później zastąpił go Stanisław Strzetelski, przedwojenny publicysta i redaktor "Wieczoru Warszawskiego". Od 3 maja 1952 r. istniała także Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa, która w okresie PRL była najczęściej słuchanym (i systematycznie zagłuszanym) radiem zagranicznym. RP RWE nadawała audycje informacyjne oraz bloki programowe o tematyce politycznej (Fakty, wydarzenia, opinie, Panorama dnia i Panorama tygodnia, przeglądy prasy - polskiej podziemnej i emigracyjnej), ekonomicznej, rolniczej (Droga przez wieś), kulturalnej (Na czerwonym indeksie - książki, ostatnio w wyborze Wł. Odojewskiego, czytane przez A. Chomińskiego, Z dziejów PRL T. Żenczykowskiego, Współczesna historia Polski, U naszych sąsiadów, audycja muzyczna Kwadrans Jacka Kaczmarskiego) i religijnej (kapelan radia ks. Tadeusz Kirschke), regularnie ujawniając nieprawości reżimu komunistycznego i odgrywając istotną rolę w demokratycznych przemianach w kraju. W 1971 Służba Bezpieczeństwa przeprowadziła kombinację operacyjną, ujawniając materiały zebrane przez swojego agenta wywiadu kpt. Andrzeja Czechowicza, który w 1965 przeniknął do pracy w rozgłośni. Radio Wolna Europa nadawało do krajów tzw. demokracji ludowej, które po 1945 roku dostały się pod wpływy Moskwy oraz republik bałtyckich
(USA nie uznały ich wcielenia do ZSRR). Radio Wolność transmitowało swoje audycje do pozostałych 12 republik Związku Radzieckiego. Audycje RWE i RS (radio swoboda)były intensywnie zagłuszane przez
państwa komunistyczne. Ze względu na sposób propagacji fal krótkich zagłuszanie nigdy nie było w stanie zakłócić wszystkich audycji. Zagłuszanie Radia Wolna Europa w Polsce zakończono 1 stycznia 1988 roku.

KULTURA PARYSKA

Miesięcznik wydawany w latach 1947-2000. Początkowo we Włoszech, następnie we Francji pod Paryżem. Twórcami byli. J. Giedroyc, G. Herling-Grudziński, H. Giedroyc, oraz Z. i Z. Hertzowie. ?Kultura? stała się jednym z ważniejszych periodyków po 1945 roku. Odegrała wielką rolę w kształtowaniu antytotalitarnej i niepodległościowej świadomości polaków. Jej oblicze ideowe oparte na zasadach antykomunizmu i politycznego realizmu, nawiązujące do myśli Piłsudskiego wyznaczała publicystyka Mieroszewskiego, Zbyszewskiego, Hellera.
W 1953 przy piśmie powstała Biblioteka ?Kultury? zaingurowana ?Trans-Atlantykiem-Ślubem. W jej ramach wydano wiele wybitnych książek. W PRL ?Kultura? była pismem zakazanym przez cenzurę. W 2000 r., zgodnie z ostatnią wolą jej Redaktora - Jerzego Giedroycia, "Kultura" została zamknięta .

MUR BERLIŃSKI

Berliński mur, system umocnień i zapór o długości 45,1 km (mur betonowy, okopy, druty kolczaste, miny) oddzielający stolicę Niemieckiej Republiki Demokratycznej ? Berlin Wschodni od Berlina Zachodniego.
Wybudowany w 1961 przez władze NRD, w celu zahamowania fali uciekinierów z kraju. Decyzją zwycięskich mocarstw, po II wojnie światowej Berlin został podzielony, tak jak całe Niemcy, na 4 strefy okupacyjne. Utworzenie w 1949 dwóch państw ? Republiki Federalnej Niemiec oraz Niemieckiej Republiki Demokratycznej ? nie rozwiązało kwestii Berlina Zachodniego, enklawy terytorialnej wewnątrz NRD. Koncentrowały się wokół niego konflikty (berlińskie kryzysy).
Usiłowania ucieczki z NRD wielokrotnie kończyły się śmiercią. W licznych próbach przekraczania muru zginęło ok. 80 osób. Pomysłowość i determinacja uciekinierów, którym się powiodło, tworzyła legendę uwidocznioną w specjalnie utworzonym po zachodniej stronie muru muzeum w przejściu granicznym Check Point Charlie.
Mur berliński był jednym z symboli zimnej wojny i podziału Niemiec. Jego obalanie, które trwało od listopada 1989, a zakończyło się oficjalnie 3 października 1990, stało się symbolicznym aktem końca podziałów w Europie i zjednoczenia Niemiec. Zachowano tylko fragmenty muru berlińskiego jako pamiątkę historyczną.


ROZPAD ZSRR

W grudniu 1991 nastąpił rozpad największego pod względem terytorialnym, państwa świata, Związku Sowieckiego. Jedną z pierwszych przyczyn rozpadu ZSRR już na samym początku jego istnienia było ustalenie granic poszczególnych republik. Tworząc sieć jednostek administracyjnych, Stalin chciał zjednoczyć je za pomocą polityki centralnej. Podczas rządów Nikity Chruszczowa a następnie Leonida Breżniewa, widoczny stał się zastój gospodarczy, który przerodził się w kryzys. Przejawiał się on m.in. równą stawką pensji niezależnie od wykonywanej pracy, co wpłynęło na spadek wydajności. Gospodarka centralnie planowana wyraźnie kulała, gdyż powszechna stała się korupcja oraz marnotrawienie surowców. Częstym zjawiskiem stały się również katastrofy ekologiczne, spowodowane nieudanymi eksperymentami rosyjskich naukowców i inżynierów np. zmiana biegu rzeki, aby nawodnić pustynne tereny. Dodatkowo nastąpiło obniżenie poziomu wykształcenia oraz opieki medycznej, co zgrało się w czasie ze wzrostem występowania alkoholizmu. Społeczeństwo znajdowało się w fatalnej sytuacji i straciło wiarę w komunizm. W czerwcu 1991 prezydentem Rosji został przedstawiciel obozu demokratycznego Borys Jelcyn. W czasie jego rządów miał miejsce pucz moskiewski (19 sierpnia, 1991 r.) który przyspieszył rozpad ZSRR.
Kryzys gospodarczy i problemy społeczne połączone ze zróżnicowaniem narodowościowym wpłynęły na politykę elit rządzących, które starały się za wszelką cenę utrzymać socjalizm i kontrolę nad państwem. To z kolei doprowadziło do samo destrukcji systemu i rozpadu Związku socjalistycznych Republik Radzieckich.

BOLESŁAW BIERUT - urodzony 18 kwietnia 1892 w Rurach Jezuickich - zmarł 12 marca 1956 w Moskwie) - zecer, polski działacz komunistyczny, agent sowiecki, jeden z pierwszych przywódców Polski Ludowej.
W latach 30. aktywnie działał w Kominternie i był tajnym funkcjonariuszem NKWD. Więziony przez władze sanacyjne w Rawiczu (dzięki czemu udało mu się "przeczekać" stalinowskie czystki). W czasie II wojny światowej przebywał na terenie ZSRR i na polskich terenach okupowanych przez ZSRR. W roku 1943 roku został przerzucony do Polski, gdzie wszedł w skład Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej (PPR). Od stycznia 1944 roku przewodniczący Krajowej Rady Narodowej (władza utworzona przez komunistów w czasie II wojny światowej). W dniu 5 lutego 1947 wybrany przez Sejm Ustawodawczy na Prezydenta Polski, którym był do czasu uchwalenia konstytucji PRL. Od 21 listopada 1952 do 18 marca 1954 roku był premierem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL). Wzorem Józefa Stalina lubił pokazywać się z dziećmi (na jednej z fotografii trzyma na rękach Agnieszkę Holland). Poczta Polska wydała również znaczek pocztowy przedstawiający Bieruta w otoczeniu dzieci.

WŁADYSŁAW STRZEMIŃSKI - ur. 21 listopada 1893 w Mińsku, zm. 28 grudnia 1952 w Łodzi) ? polski malarz, teoretyk sztuki, pedagog z kręgu konstruktywizmu. Pionier konstruktywistycznej awangardy lat 20. i 30. XX wieku; twórca teorii unizmu.
W ciągu zaledwie kilku lat znalazł się w czołówce rosyjskiej awangardy, współpracując z m. in. El Lissickym i Rodczenką.
W 1950 Strzemiński został, na polecenie Ministerstwa Kultury i Sztuki, zwolniony z pracy w PWSSP pod zarzutem nierespektowania norm doktryny realizm socjalistycznego.
W latach 1948-49 powstał cykl obrazów tzw. solarystycznych. Strzemiński uchwycił na nich powidoki wywołane spojrzeniem na słońce. W tym czasie również artysta starał się pogodzić awangardę z doktryną socrealizmu, dzięki stworzeniu nowej zasady realistycznego przedstawienia. Rysunki i obrazy powstałe w wyniku tych poszukiwań nawiązują swoją formą do powidoków światła.

TOMASZ STRZYŻEWSKI - wyrządził komunistycznym władzom PRL więcej szkód niż jakiekolwiek ugrupowanie opozycyjne drugiej połowy lat 70. Brawurowe wywiezienie przezeń na Zachód olbrzymiego zestawu tajnych dokumentów państwowej cenzury było nie tylko przejściową sensacją. Stanowiło jeden z najważniejszych kroków na drodze odzyskiwania przez Polskę wolności. To właśnie dzięki Strzyżewskiemu świadomość funkcjonowania w PRl tajnego systemu cenzury stała się powszechna, a strajkujący w Stoczni Gdańskiej w 1980 r. sprawę wolności słowa umieścili w trzecim spośród swoich 21 postulatów. Należał do Stowarzyszenie Wolnego Słowa- grupującego artystów, dziennikarzy, drukarzy, kolporterów i podziemnych wydawców zaangażowanych w działalność niezależną w latach 1976?1989 oraz osoby zainteresowane problematyką wolności słowa.

JAKUB BERMAN - ur. 23 grudnia 1901 w Warszawie, zm. 10 kwietnia 1984 w Warszawie - polski działacz komunistyczny pochodzenia żydowskiego, W 1924 roku został członkiem Związku Młodzieży Komunistycznej, a w 1928 - Komunistycznej Partii Polski (KPP). Po niemieckim najeździe na Polskę w 1939 udał się na wschód. Wiosną 1941 został jednym z redaktorów "Sztandaru Wolności" - organu komunistycznej Partii Białorusi. Od listopada 1941 do maja 1943 był kierownikiem polskiego kursu w szkole komunistycznej w Kusznarenkowie, szkoląc działaczy Polskiej Partii Robotniczej (PPR). W grudniu 1943 powołano go na sekretarza wydziału krajowego Związku Patriotów Polskich (ZPP). 1954?1956 wicepremier kraju.
Koordynował przygotowywania licznych procesów politycznych, prześladowania kilkusettysięcznej rzeszy członków Armii Krajowej, Bataliony Chłopskie, Narodowe Siły Zbrojne. W drugiej połowie lat 40. tak umocnił swoją pozycję, że stanowił wraz z Bolesławem Bierutem i Hilarym Mincem trójkę stanowiącą najściślejsze kierownictwo PZPR. Bez zajmowania eksponowanych stanowisk, kierował ideologią partii komunistycznej oraz aparatem terroru. Był uważany za tzw. "szarą eminencję".

JÓZEF CYRANKIEWICZ - urodzony 23 kwietnia 1911 - zmarł 20 stycznia 1989), działacz socjalistyczny, później okresu PRL-u; wieloletni premier RP i PRL. Zasiadał na stanowisku premiera RP w latach 1947-52. W 1952 roku musiał zrzec się tego stanowiska na rzecz Bolesława Biureta. Został wicepremierem w jego rządzie. Ponownie premierem mianowano go w 1954 roku i funkcję tę sprawował już do czasu wypadków Grudnia '70.
W 1956 roku nakazał wojsku brutalnie stłumić robotnicze powstanie w Poznaniu. Zasłynął wówczas cynicznym stwierdzeniem, kto podniesie rękę na władzę ludową niech wie, iż ręka ta będzie mu odcięta.
1948-71 członek KC i politbiura przy PZPR(Polska Zjednoczona Partia Robotnicza). Po 1970 odsunięty od ważnych stanowisk w państwie i partii. Na pocieszenie mianowano go na funkcję przewodniczącego Rady Państwa, którą sprawował krótko do 1972 roku.

WŁADYSŁAW GOMUŁKA - ur. 6 lutego 1905 w Białobrzegach, zm. 1 września 1982 w Konstancinie) ? polski polityk, działacz komunistyczny, I sekretarz KC PPR (1943-1948), I sekretarz KC PZPR (1956-1970), poseł na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL II, III, IV i Kadencji kadencji.
W początkowym okresie swoich rządów realizował politykę umiarkowanych reform i odprężenia (zwaną odwilżą gomułkowską), czemu towarzyszyła dekolektywizacja rolnictwa, poprawa stosunków z kościołem katolickim i pierwsze próby uzyskania od RFN potwierdzenia granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Był przeciwnikiem łączenia partii, v-ce premierem po wojnie.
W grudniu 1970 na jego polecenie krwawo stłumiono (kilkadziesiąt ofiar śmiertelnych) robotnicze manifestacje na Wybrzeżu. 20 Grudnia pod naciskiem zwolenników Edwarda Gierka zmuszony do ustąpienia ze stanowiska I sekretarza, a w 1971 przeniesiony na emeryturę. Sformułował wówczas tezę, w myśl, której tak jak za upadek I RP odpowiadała ciemnota, warcholstwo i tendencje anarchiczne szlachty, a za klęskę II RP wg niego burżuazja, to grabarzem Polski Ludowej będzie klasa robotnicza.


ROK 1989

Pierwszy nie komunistyczny rząd Tadeusza Mazowieckiego musiał się zmagać nie tylko z upadłą gospodarką, ale także z symbolami i znakami PRL, które były widoczne na każdymkroku: w urzędach, szkołach, na dokumentach, ścianach domów, ulicach, mundurach i odznaczeniach. 17 Listopada dokonano pierwszego efektownego kroku: zdemontowano pomnik Feliksa Dzierżyńskiego, a plac jego imienia odzyskał dawną nazwę Bankowy. 10 Grudnia zniknął pomnik Lenina w Nowej Hucie. Gremialnie zmieniano nazwy ulic. Pojawiła się nazwa Rzeczpospolita Polska. Wyrzucono fragment mówiący o kierowniczej roli PZPR (jeszcze istniała) i jej związkach z partiami sojuszniczymi, a państwo socjalistyczne zastąpiono państwem demokratycznym, rządzonym za pomocą prawa i kierującym się zasadą sprawiedliwości społecznej. Potem jeszcze w wielu przepisach można było napotkać relikty dawnego ustroju, a do dzisiaj na niejednym paszporcie widnieją orzeł bez korony i nazwa nieistniejącego kraju - Polska Rzeczpospolita Ludowa