"Kamienie na szaniec" opracowanie lektury w formie prezentacji

I. Przedstawienie bohaterów

a) „Alek”
Imiona: Maciej Aleksy
Nazwisko: Dawidowski
Pseudonimy: Alek, Glizda, Kopernicki, Koziorożec
Miejsce urodzenia: Drohobycz
Data urodzenia: 1 listopada 1920
Data śmierci: 30 marca 1943

ODZNACZENIA:
1. Pośmiertnie odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy
2. Jego pseudonimem nazwano II pluton 2. kompanii "Rudy" batalionu "Zośka".
3. Awansowany do stopnia sierżanta podchorążego

b) „Zośka”
Imię: Tadeusz
Nazwisko: Zawadzki
Pseudonimu: Zośka, Kajman, Kotwicki, Lech Pomarańczowy
Miejsce zamieszkania: Warszawa
Data urodzenia: 24 stycznia 1921
Data śmierci: 20 sierpnia 1943

ODZNACZENIA:
1. Krzyżem Walecznych:
* po raz pierwszy: 3 kwietnia 1943 za Akcję pod Arsenałem
* po raz drugi: za akcję w Sieczychach (pośmiertnie - wrzesień 1943)
2. Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari V klasy, za akcję pod Celestynowem.

c) „Rudy”
Imię: Jan
Nazwisko: Bytnar
Pseudonimy: Rudy, Czarny, Janek, Krokodyl, Jan Rudy
Miejsce zamieszkania: Warszawa
Data urodzenia: 6 maj 1921
Data śmierci: 30 marca 1943

ODZNACZENIA:
1. Pośmiertnie mianowany harcmistrzem a następnie podporucznikiem
2. Odznaczony Krzyżem Walecznych.

d) „Orsza”
Imię: Stanisław
Nazwisko: Broniewski
Pseudonimy: Stefan Orsza, Witold, K. Krzemień
Miejsce zamieszkania: Warszawa
Data urodzenia: 29 grudnia 1915
Data śmierci: 30 grudnia 2000
Stopień: Naczelnik Szarych Szeregów

ODZNACZENIA:
1. Order Orła Białego (1995)
2. Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari (V klasy)
3. Krzyż "Za Zasługi dla ZHP" z Rozetą i Mieczami.

II. Wybuch wojny

1 września o godzinie 4.30 niemiecki okręt „Schleswig-Holstein” ogłosił stan gotowości bojowej. O godzinie 4.43 w dzienniku pokładowym zanotowano „Okręt idzie do ataku na Westerplatte”. O godzinie 4.45 salwą ogniową z pancernika do odległego o ok. 600 m lądu rozpoczęła się II wojna światowa. Jednocześnie do akcji wkroczyła niemiecka piechota i policja.

III. Zajęcia chłopców w okupowanej Warszawie.

Zośka – Fabryka marmolady
Jan Bytnar i Aleksy Dawidowski – Szklarstwo

IV. Działalność sabotażowa.

1. Akcja nalepiania na plakatach z obwieszczeniem o utworzeniu Generalnej Guberni nalepek z tekstem: „Marszałek Piłsudski powiedziałby: - A my was w dupie mamy!” (akcja przeprowadzona przez PLAN).

2. Akcja przeciwko warszawskim fotografom – wysyłanie listów upominawczych do fotografów, którzy w witrynach wystawiali zdjęcia niemieckich żołnierzy, a następnie wybijanie szyb wystawowych.

3. Akcja mająca na celu zniechęcenie Polaków do chodzenia do kin i oglądania niemieckich filmów propagandowych – wypisywanie na murach sloganu: „Tylko świnie siedzą w kinie” oraz wrzucanie do sal kinowych gazu.

4. Akcja „przeciwko Paprockiemu” – akcja prowadzona przeciwko właścicielowi restauracji, Paprockiemu, który pośredniczył w prenumeracie niemieckich czasopism. Polegała na wysyłaniu listów upominawczych, tłuczeniu szyb, rozlepianiu ogłoszeń, że mężczyzna sprzedaje tanio słoninę. Paprockiego nękano również telefonami. Następnie zamieszczono w gazecie ogłoszenie, że ma na sprzedaż węgiel po okazyjnej cenie, a na drzwiach restauracji nalepiano klepsydrę żałobną z informacją o śmierci właściciela.

5. Akcja rozlepiania plakatów ośmieszających Hitlera: „Führer powiedział…”.

6. Rysowanie na murach żółwia, propagującego powolną pracę w zakładach, pracujących na rzecz okupanta.

7. „Wojna” z Goebbelsem za pomocą litery „V”, oznaczającej „zwycięstwo”. W odpowiedzi na to propaganda niemiecka zaczęła rozpowszechniać tę samą literę jako symbol przyszłego zwycięstwa niemieckiego. Mały Sabotaż rozpoczął wówczas akcję zamiany liter na niemieckich afiszach, co zmieniało zasadniczo treść propagandy z „Deutschland siegt an allen Fronten”
(„Niemcy zwyciężają na wszystkich frontach”) na „Deustchland liegt an allen Fronten” („Niemcy leżą na wszystkich frontach”).

8. Zrywanie niemieckich flag.

9. Rozpowszechnianie symbolu „kotwicy” jako znaku „Polski Walczącej”.

10. Akcje przeprowadzane z okazji polskich świąt narodowych (3 Maja i 11 listopada) – malowanie barw narodowych na murach, wieszanie biało-czerwonych chorągiewek i flag, wypisywanie hasła: „Polska zwycięży!”.

11. Akcja ostemplowania „Nowego Kuriera Warszawskiego” znakiem kotwicy i życzeniami imieninowymi dla Władysława Sikorskiego i Władysława Raczkowicza.

12. Akcja zdjęcia niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika.

13. Akcja podłączenia do niemieckich megafonów i wyemitowanie fragmentu polskiego hymnu narodowego.

V. Działalność dywersyjna

1. Akcja pod Kraśnikiem – przeprowadzona w noc sylwestrową 1942/1943 roku. Polegała na wysadzeniu torów kolejowych i pociągu, przewożącego broń na front wschodni.

2. Akcja rozbrajania Niemców i przejmowania ich broni.

3. Akcja pod Arsenałem – akcja odbicia Janka Bytnara „Rudego”, aresztowanego i przesłuchiwanego przez gestapo. Akcja ta miała charakter osobisty, a jej celem było ratowanie życia przyjaciela.

Akcja pod Arsenałem - Wydarzenia:
Dowódca: "Orsza" Stanisław Broniewski, dowódca akcji

1. Zajęcie ustalonych pozycji przez uczestników akcji
2. Sygnał łącznika o nadjeżdżającej karetce
3. Znak dowódcy do rozpoczęcia akcji
4. Nieoczekiwane pojawienie się niemieckiego Żandarma
5. Zjechanie auta z zaplanowanej trasy
6. Wymiana ognia
7. Uwolnienie Rudego i innych więźniów
8. Przeniesienie Rudego do oczekującego auta
9. Ucieczka z miejsca akcji
10. Dotarcie ostatnich uczestników akcji pod dom Alka.

4. Akcje egzekucyjne – akcje likwidacji gestapowców, wyróżniających się szczególnym bestialstwem podczas przesłuchań, wykonywane na rozkaz Komitetu Walki Konspiracyjnej.

5. Akcja pod Celestynowem – akcja odbicia więźniów, przewożonych z obozu w Majdanku do Oświęcimia.

6. Nieudana akcja pod Czarnocinem.

7. Akcja we wsi Sieczychy – akcja likwidacji posterunku żandarmerii niemieckiej na północno-wschodniej granicy Generalnej Guberni.

FILM

Film oparty na powieści "Kamienie na szaniec„ ale przede wszystkim na faktach autentycznych. Historia czterech przyjaciół-młodych żołnierzy polskiego podziemia i ich zmagań z hitlerowskim najeźdźcą. Punktem kulminacyjnym jest tytułowa akcja pod Arsenałem.
* Reżyseria Jan Łomnicki
* Scenariusz Jerzy Stefan Stawiński

SŁOWNICZEK

Szare Szeregi – kryptonim harcerstwa męskiego, które walczyło w konspiracji w latach 1939 – 1944. Szare Szeregi zostały powołane decyzją Rady Naczelnej Harcerstwa 27 września 1939 roku i weszły w skład Armii Krajowej. Podzielone były na trzy grupy: Grupy Szturmowe (GS), które tworzyli harcerze najstarsi służbą i wiekiem; Bojowa Szkoła (BS) – harcerze w wieku 16-18 lat, pełniący służbę wojskową oraz Zawisza – chłopcy w wieku 12-15 lat, przygotowaniu do pełnienia służby pomocniczej

Wawer – konspiracyjna organizacja z lat 1940-1944, działająca na terenie Warszawy, której głównym celem były akcje Małego Sabotażu.

Buki – fikcyjna nazwa, którą Aleksander Kamiński nadał w „Kamieniach na szaniec” 23 Warszawskiej Drużynie Harcerzy, utworzonej przy gimnazjum i liceum imienia Stefana Batorego. W rzeczywistości drużynę określano mianem „Pomarańczarni” – od koloru, który został wybrany na barwę drużyny. Do drużyny Buków należeli młodzi ludzie, którzy w roku 1939 ukończyli szkołę egzaminem maturalnym i tworzyli niezwykle zwartą i zaprzyjaźnioną ze sobą grupę.

PLAN – Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa – tajna lewicowa organizacja, utworzona 15 października 1939 roku w Warszawie. Założycielami była grupa młodzieży demokratycznej. PLAN wydawał pismo konspiracyjne: „Polska Ludowa”. Został rozbity przez Niemców 15 stycznia 1940 roku.

Kotwica – symbol Polski Walczącej, który tworzyły dwie litery „P” i „W”, połączone ze sobą na kształt kotwicy, malowane na murach w okresie okupacji przez członków Małego Sabotażu.

Mały Sabotaż – nazwa akcji konspiracyjnych, podejmowanych w okresie okupacji niemieckiej, polegających przede wszystkim na wypisywaniu haseł antyhitlerowskich na murach Warszawy, ośmieszaniu zarządzeń okupanta i dezorganizowaniu propagandy niemieckiej.

Pawiak – więzienie, zbudowane w Warszawie w latach 1829 -1835 przez Rosjan, mieszczące się między ulicą Dzielną i Pawią. W okresie okupacji niemieckiej umieszczano w nim osoby zatrzymane w łapankach, członków ruchu oporu i więźniów politycznych. Pawiak był jednym z głównych więzień śledczych okupacyjnej policji bezpieczeństwa w Generalnej Guberni. Więźniowie byli przetrzymywaniu w ciężkich warunkach i torturowani podczas przesłuchań. 21 sierpnia 1944 roku, na rozkaz Gestapo, budynek został wysadzony w powietrze.

Szaniec – ziemna fortyfikacja polowa, służąca do osłony stanowisk artyleryjskich.

Ruch egzekucyjny – egzekucje, wykonywane na Niemcach, którzy wykazywali się szczególnym okrucieństwem podczas przesłuchań, wykonywane przez członków batalionów na mocy wyroków sądu podziemnego.

W załączniku znajduje się praca dotycząca "Kamieni na szaniec" w formie prezentacji.