"Żywot człowieka poczciwego" należy do renesansowego gatunku 'speculum' - utwór przedstawiający wzorcowy wizerunek człowieka w różnych etapach życia, zawierający zbiór nauk, wskazań, napomknień. Speculum spełniało funkcje parenetyczne. (Utwór parenetyczny - dzieło konstruujące i propagujące wzór osobowy)
"Żywot człowieka poczciwego" jest apotezą (pochwała, uwielbienie) życia ziemiańskiego. Mikołaj Rej zaleca takie życie, które gwarantuje spokój sumienia. Unormowany tryb życia prowadzi człowieka ku spokojnej starości. Człowiek poczciwy to według Reja szlachcic - ziemianin, który wiedzie życie w zgodzie z naturą.
Język i styl Mikołaja Reja:
- zdrobnienia rzeczowników
- składnia języka potocznego
- słownictwo potoczne, czasami rubaszne
- rozbudowane porównania