Witaminy w kosmetykach (chemia kosmetyczna)

WITAMINY W KOSMETYKACH

Zadaniem współczesnego kosmetyku jest nie tylko upiększanie, ale również wzmacnianie skóry oraz opóźnianie procesów jej starzenia. Dla zachowania zdrowego wyglądu nieodzowne są witaminy, które biorą udział we wszystkich podstawowych procesach organizmu, umożliwiając jego prawidłowe funkcjonowanie. Interesujące jest nie tylko ich działanie biologiczne, ale także fizjologiczne.

W kosmetyce wszechstronnie stosowane są zarówno witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (E, A, F ) jak i w wodzie (witamina C, B5). W większości przypadków stosowane witaminy wykazują wielokierunkowe działanie. Tak więc mogą one być stosowane jako środki nawilżające, regulatory procesów keratynizacji, emolienty, filtry UV, antyutleniacze, substancje blokujące powstawanie szkodliwych związków w skórze.

Witamina E

Jedną z najczęściej stosowanych w kosmetyce witamin jest witamina E, czyli mieszanina a, b, g i d-tokoferoli. Jest to układ doskonale rozpuszczalny w tłuszczach, praktycznie nierozpuszczalny w wodzie. Stąd szczególnie zalecany jest do stosowania w preparatach emulsyjnych. Rozpowszechnienie witaminy E w przyrodzie jest bardzo duże, najprawdopodobniej największe z grupy witamin tłuszczowych. Najbogatsze jej źródło stanowią oleje roślinne (m.in. kukurydziany, awokado, słonecznikowy, sojowy, wiesiołkowy), produkty zbożowe oraz zielone części roślin (bób, groszek, sałata, kapusta). Poza tym występuje ona w maśle, margarynie, jajach, wątrobie. Tokoferole są silnymi antyutleniaczami, dlatego początkowo wykorzystywano je jako dodatki stabilizujące w preparatach kosmetycznych zawierających w składzie recepturalnym nienasycone kwasy tłuszczowe. Dopiero z czasem okazało się, że ze względu na zdolność neutralizowania wolnych rodników witamina E chroni przed utlenianiem i zniszczeniem lipidy naskórka, włókna kolagenowe i elastyczne skóry. Prowadzone badania wykazały, że kremy kosmetyczne zawierające witaminę E zapobiegają również powstawaniu podrażnień i oparzeń słonecznych, co jest o tyle zaskakujące, że tokoferole są stosunkowo słabymi środkami promieniochronnymi. I w tym wypadku źródłem ich antyradiacyjnej aktywności okazała się zdolność do wychwytywania i wiązania wolnych rodników powstających na skutek promieniowania UV. Wolne rodniki powstające w skórze pod wpływem naświetlania promieniami słonecznymi mogą powodować nie tylko podrażnienia i oparzenia słoneczne, a w konsekwencji przyspieszony proces starzenia skóry, ale mogą one także prowadzić do powstawania niektórych nowotworów. W efekcie skutecznej ochrony przeciwrodnikowej witamina E przeciwdziała zmianom starczym i degeneracyjnym skóry oraz chroni ją przed działaniem niekorzystnych czynników środowiskowych. Stosowana miejscowo ma działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe. Aktywizuje ona i działa odżywczo na skórę, poprawia jej ukrwienie oraz zwiększa elastyczność tkanki łącznej. Wygładza, ujędrnia, natłuszcza i nawilża skórę. Witamina E ze względu na swoje wielostronne działanie często określana jest mianem witaminy młodości. Do celów kosmetycznych produkowana jest w formach różniących się zawartością poszczególnych tokoferoli, obecnością dodatków stabilizujących czy solubilizatorów. W kosmetyce bardzo często stosowany jest również octan witaminy E, który jest trwałym, odpornym na światło i tlen, aktywnym składnikiem kosmetycznym bardzo łatwo wchłanianym przez skórę. Preparaty zawierające witaminę E, to głównie kremy i mleczka kosmetyczne, szminki i produkty do pielęgnacji warg oraz kosmetyki przeznaczone do pielęgnacji paznokci. Działanie witaminy E powoduje coraz większe zainteresowanie stosowaniem tokoferoli również w kremach i innych kosmetykach plażowych. Wybierając preparat kosmetyczny zwierający w składzie witaminę E, powinno zwracać się uwagę na jej zawartość. Przy niskich stężeniach może ona bowiem pełnić jedynie rolę ochronną w stosunku do składników, głównie nienasyconych kwasów tłuszczowych preparatu kosmetycznego. Stosowane stężenia witaminy E, które mogą zapewnić nam korzystne oddziaływanie również w stosunku do naszej skóry, wahają się w granicach 1,5 do 3% w przeliczeniu na czysty tokoferol. W najnowszych generacjach kremów, szczególnie o działaniu promieniochronnym zawartości czystej witaminy E mogą być wyższe i dochodzić do 5%.
Witamina młodości

Na zmianach w technologii kosmetyków zyskała również witamina E. W nowoczesnych kosmetykach jest dużo stabilniejsza, lepiej się wchłania i skuteczniej działa niż ta z kosmetyków "starszych" i ze zwykłych aptecznych kapsułek przeznaczonych do łykania.
Trzeba jednak zwracać uwagę na jej zawartość. Przy niskiej zawartości witamina E działa jedynie na sam preparat, pełniąc wobec zawartych w nim tłuszczy rolę antyutleniacza. Natomiast wysoka zawartość (około 2%) pozwala jej korzystnie oddziaływać na skórę i pełnić rolę prawdziwej "witaminy młodości". Warto dodać, że nie do końca wytłumaczono, na czym polega korzystne działanie samej witaminy E na skórę (poza jej efektem antyrodnikowym), choć właściwości uelastyczniające pozwalają z powodzeniem na jej wykorzystywanie zarówno w nowoczesnej dermatologii, jak i kosmetyce.

W niektórych kosmetykach witaminę C łączy się z witaminą E. Połączenie to jest szczególnie przydatne ze względu na antyrodnikowe działanie obu witamin. Wielokrotnie potwierdzono bardzo dobre właściwości ich synergistycznego funkcjonowania, także w nieco sztucznym systemie, jakim jest emulsja kosmetyku.

Witamina A

Kolejną witaminą często stosowaną w preparatach kosmetycznych jest witamina A, znana również jako retinol lub akseroftol. Witamina ta występuje wyłącznie w organach zwierzęcych, a najobfitszym jej źródłem są trany z wątroby sztokfisza, płastugi i tuńczyka. W produktach naturalnych występuje zarówno w stanie wolnym jak i w postaci estrów, które są trwalsze. Podobnie jak witamina E, zaliczana jest do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Witamina A jest czynnikiem przeciwinfekcyjnym i wzrostowym, działającym jako bodziec w budowie nowych komórek i zapobiegającym kurzej ślepocie. Odgrywa ona dużą rolę w metabolizmie skóry, stąd zwana jest czasami jej normalizatorem. Reguluje proces keratynizacji naskórka. Stymulując produkcję nowych komórek wspomaga jego regenerację. Wywiera ona również znaczący wpływ na równowagę wodno-tłuszczową, dzięki czemu ogranicza szorstkość i złuszczanie skóry. Długotrwałe stosowanie kosmetyków zawierających w swoim składzie witaminę A działa stymulująco na komórki skóry właściwej, poprawia jej elastyczność, działa na skórę odżywczo, zapobiega procesom jej wiotczenia. Systematyczne jej stosowanie w wysokich stężeniach zmniejsza przebarwienia skóry, wybiela plamy słoneczne i piegi. Akseroftol jest absorbowany z preparatów kosmetycznych przez skórę, przy czym absorbcja ta jest niezależna od form podania, jednakowa dla preparatów tłuszczowych czy emulsji. Witaminę A stosuje się w kosmetykach przeznaczonych do skóry suchej, z upośledzeniem działania gruczołów łojowych. Kremy zawierające ją w swoim składzie przeznaczone są do cery zmęczonej, szarej, suchej. Stanowią one również doskonałą kurację dla skóry zniszczonej działaniem ostrego słońca. Preparaty z witaminą A mogą być również przydatne w przypadku skóry normalnej, jako ważny czynnik o działaniu pielęgnacyjno-zapobiegawczym. Problemem w stosowaniu tej witaminy w kosmetyce jest jej szybkie utlenianie. Stąd też preparaty kosmetyczne, które zawierają ją w swoim składzie należy przetrzymywać w chłodnym miejscu, chroniąc przed światłem. Pewne działanie przeciwutleniające w stosunku do witaminy A wykazuje witamina E, stąd też często w preparatach kosmetycznych obie te witaminy stosowane są razem. Szerokie zastosowanie w kosmetyce znalazły również preparaty zawierające karoteny będące prowitaminą witaminy A, które po zastosowaniu miejscowym mają zdolność przekształcania się w witaminę. Najczęściej używaną ich formą są wyciągi olejowe wprowadzane do fazy tłuszczowej emulsji. W USA i Europie Zachodniej, zarówno w dermatologii jak i w kosmetyce, wykorzystuje się w likwidowaniu zmarszczek i usuwaniu uszkodzeń skóry wywołanych promieniowaniem UV pochodną witaminy A, tzw. kwas retinowy lub retinu A. Kwas ten reguluje procesy metaboliczne w komórkach naskórka. Pod jego wpływem zostaje usunięta jego zewnętrzna warstwa, cera staje się jaśniejsza, bardziej gładka, delikatniejsza w dotyku. Retin A ma dużą zdolność penetracyjną. Działanie jego widoczne jest również w skórze właściwej. Pobudza on do pracy jej komórki, co z kolei wpływa na podwyższenie syntezy kolagenu, którego w starzejącej skórze jest coraz mniej.

Witamina A i jej właściwości
Kiedy już wiemy w jaki sposób powstaje witamina A w ludzkim organizmie, warto zwrócić także uwagę na jej właściwości, dzięki którym, nie bez przyczyny, witamina A określana jest eliksirem młodości. Obok istotnej funkcji, jaką jest poprawa widzenia poprzez adaptowania możliwości wzroku do warunków zmniejszonego natężenia światła, czyli także poprawa zdolności widzenia o zmierzchu (eliminowanie efektów tzw. kurzej ślepoty), witamina A znajduje także szerokie zastosowanie w kosmetologii. Jest bowiem niezastąpionym składnikiem procesów regeneracji i wzrostu komórek naskórka i błon śluzowych. Ta właściwość witaminy A została z powodzeniem wykorzystana w preparatach o zewnętrznym zastosowaniu, których podstawowe funkcje koncentrują się na kuracji przeciwtrądzikowej lub widocznym zmniejszaniu zmarszczek. Witamina A, dzięki swoim właściwościom, zapobiega rogowaceniu naskórka oraz jego nadmiernemu wysuszeniu, uelastycznia i poprawia wygląd zewnętrzny skóry. Ponadto poprzez aktywny udział w procesie wzrostu i odnawianiu się komórek, witamina ta korzystnie poprawia stan włosów i paznokci.

Wraz z wiekiem następuje proces starzenia się skóry, która staje się cieąsza, mniej elastyczna, nie kumuluje już odpowiedniej ilości wody. Ten bieg można opóźnić, a także zmniejszyć skalę zjawisk związanych z upływem czasu dzięki stosowaniu, we właściwych proporcjach, wit. A. Witamina ta, poprzez regenerację włókien kolagenowych, przywraca skórze elastyczność i sprężystość, poprawia jędrność i koloryt cery, a także zwiększa grubość starzejącego się naskórka. Ponadto wpływa na ograniczenie powstawania zaskórników i czopów łojotokowych oraz optymalizację produkcji sebum, dlatego też z powodzeniem stosowana jest w walce z trądzikiem. Witamina A jest także doskonałym antyutleniaczem, chroni komórki przez negatywnym działaniem wolnych rodników..
Jeśli chce się zachować młodzieączy wygląd i zdrową skórę, warto sięgnąć po produkty i preparaty witaminowe zawierające składniki z rodziny witaminy A. Jednak, by uzyskać pożądany efekt należy sięgnąć nie tylko po kosmetyki działające powierzchniowo i zewnętrznie na naskórek, ale również po produkty spożywcze i farmaceutyczne, które od wewnątrz wzbogacą organizm w cenną witaminę A.
Gdzie można ją znaleźć?
Najbogatszym źródłem tej witaminy jest tran, czyli olej z wątroby ryb i zwierząt morskich. Rośliny natomiast są największą skarbnicą prowitaminy A, znaleźć ją można m.in. w marchwi, zielonym groszku, szpinaku, pomidorach oraz owocach takich, jak wiśnie, śliwki i pomarańcze. Naturalne (zwierzęce i roślinne) formy występowania witaminy A mogą wzbogacić codzienną dietę poprzez spożywanie ryb, wątróbki oraz mleka, a także wspomnianych warzyw i owoców, które dostarczają organizmowi niezbędnej ilości witamin. Gdy jednak dieta jest uboga w produkty zawierające tę witaminę, można dodatkowo pić sok z marchewki oraz zażywać (w zalecanych przez lekarza dawkach) farmaceutyczne preparaty witaminowe (np. Capivit A E).
Witaminę A i jej formy spotkać można również w wielu produktach przemysłu kosmetycznego, wśród wielu propozycji warto zwrócić uwagę na te, które cieszą się szczególnym powodzeniem wśród klientek. Ten eliksir młodości występuje m.in. w propozycjach firmy L'Oreal (produkty linii Effaceur Rides i Revitalift),
Vichy (m.in. kremy linii Reti C), krem Lancome Re-surface,
seria firmy Roc (Retinol Bi-Actif),
czy produktach rodzimych firm: Eris (serii Pharmaceris oraz Program 24h) i Oceanic (AA).
Oczywiście nie jest to wyczerpujący katalog produktów zawierających różne postaci witaminy A, a jedynie próbka, stanowiąca wymowny przykład popularności i szerokiego zastosowania tego dobrodziejstwa natury w najnowszych wytworach technologii kosmetycznych.

Witamina F

W pielęgnacji skóry duże znaczenie ma również tak zwana witamina F, stanowiąca mieszaninę egzogennych, nienasyconych kwasów tłuszczowych: linolowego, linolenowego i arachidonowego. Termin "witamina F" bardzo często zastępuje się określeniem niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe NNKT lub niezbędne kwasy tłuszczowe NKT. Kwasy te nie są syntetyzowane przez organizm ssaków i muszą być dostarczane z pożywieniem. Najobfitszym ich źródłem są oleje roślinne (sojowy, arachidowy, oliwkowy, makowy). Witamina F działa immunostymulująco na cały organizm człowieka. Obniża ona poziom cholesterolu i ciśnienia krwi, korzystnie wpływa na przyswajanie witamin E, A i D, przyspiesza regenerację tkanki skórnej. NNKT wraz z fosfolipidami tworzą strukturę błony komórkowej, regulując jej płynność i aktywność enzymów. Wiadomo również, że składniki witaminy F, a szczególnie najaktywniejszy z nich kwas linolowy odgrywają istotną rolę w procesach metabolicznych skóry. Skóra stanowiąca barierę ochronną organizmu odnawia nieustannie swoją strukturę, której głównymi składnikami są właśnie nienasycone kwasy tłuszczowe. Naturalne lipidy naskórka mogą ulegać zniszczeniu, np. pod wpływem słońca i wolnych rodników. Niezbędne zatem staje się ich dostarczanie, np. w postaci preparatów kosmetycznych. Witamina F jest bardzo dobrze przyswajalnym zespołem tłuszczy odbudowujących płaszcz lipidowy naskórka i normalizujących jego fizjologiczne właściwości ochronne. NNKT zastosowane miejscowo mogą być włączane w strukturę błony komórek warstwy korneocytowej. Wbudowane w strukturę fosfolipidową epidermy normalizują międzykomórkowe warstwy lipidowe i poprawiają funkcjonowanie jej bariery ochronnej. Przeciwdziała to utracie wody i hamuje procesy starzenia powierzchniowej warstwy skóry. Ze względu na swoje działanie kwasy te często określane są mianem czynnika regulującego jej gospodarkę wodno-lipidową. Łatwo zauważalnym objawem niedoboru NNKT są zaburzenia w funkcjonowaniu skóry, w wyniku których traci ona jędrność, marszczy się, wiotczeje, wykazuje objawy wczesnego starzenia się. Następstwem zaburzeń w funkcjonowaniu skóry, związanych z niedoborem NNKT może być również trądzik. Miejscowe zastosowanie witaminy F w znaczący sposób łagodzi jego objawy. Witamina F stosowana zewnętrznie, oprócz działania leczniczego, wykazuje również działanie ochronne. Tworząc cienki film na powierzchni skóry chroni ją bowiem przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Witamina F produkowana jest w różnych formach, z których najbardziej popularną jest mieszanina triglicerydów nienasyconych kwasów tłuszczowych, wzbogacona w NKT. Użycie jej w postaci wolnych kwasów jest stosunkowo ograniczone ze względu na możliwość wystąpienia działania drażniącego. Witamina ta stosowana jest w kremach natłuszczających, które poprawiają kondycję skóry suchej nadając jej odpowiednią elastyczność. Jest ona również składnikiem szamponów przeznaczonych do włosów zniszczonych, np. farbami, preparatami do trwałej ondulacji itp. Pomadki w skład których wchodzi witamina F są bardziej trwałe, gdyż lepiej wnikają w skórę, a co za tym idzie dłużej utrzymują się na ustach. Dodaje się ją także do lakierów i zmywaczy do paznokci w celu odżywienia płytki paznokciowej. NNKT są również częstym składnikiem kremów pielęgnacyjnych dla dzieci, płynów do kąpieli czy płynnych mydeł.

Witamina K

Nowością na rynku są kremy z witaminą K. Jest to substancja przeciwkrwotoczna, warunkująca prawidłową krzepliwość krwi. Jest ona szeroko rozpowszechniona w świecie roślinnym, m in. w liściach lucerny, szpinaku, pokrzywie, kalafiorach, rdeście ptasim. Witamina K poprawia koloryt skóry z poszerzonymi i pękającymi naczynkami krwionośnymi. Rozjaśnia cerę zaczerwienioną i zniszczoną w wyniku intensywnego opalania się i przewlekłego działania słońca. Stosuje się ją także do pielęgnacji skóry osób starszych ze zmienionymi naczyniami krwionośnymi i dużą skłonnością do tworzenia się wylewów i drobnych siniaków.

Witamina C

Kolejną bardzo często stosowaną w kosmetyce witaminą jest kwas askorbinowy, czyli witamina C. Zaliczana do witamin rozpuszczalnych w wodzie, jest substancją której brak powoduje szkorbut, zwiększoną skłonność organizmu do krwotoków oraz zmiany struktury chrzęści, kości i zębów. Witamina ta występuje w dużych ilościach w cytrynach, czarnej porzeczce, dzikiej róży oraz niektórych warzywach. Po raz pierwszy została ona wyodrębniona w roku 1932 właśnie z soku cytryny. Witamina C jest aktywnym czynnikiem antyoksydacyjnym dla układów wodnych. Najbardziej charakterystyczną jej własnością jest właśnie zdolność do utleniania się, stąd też wraz z witaminą E stanowi ona doskonałe połączenie antyutleniaczy, które chronią skórę przed wolnymi rodnikami powodującymi starzenie organizmu, w tym także skóry.
? Dzięki temu komórki są lepiej odżywione i dotlenione, a skóra rozjaśnia się, nabiera blasku i energii. Witamina ta zwiększa również mechaniczną odporność ścian naczyń włosowatych.
? Dzięki jej delikatnemu działaniu złuszczającemu i rozjaśniającemu zmniejsza też skłonność do przebarwień i piegów.
? Ostatnio również opisuje się korzystny wpływ kwasu askorbinowego na produkcję kolagenu. Kolagen to białko odpowiedzialne m. in. za elastyczność, sprężystość i gładkość skóry. Witamina C bierze udział w jego syntezie. Początkowo kosmetolodzy obawiali się że cząsteczki kwasu askorbinowego nie mogą tak głęboko wnikać w skórę, by dotrzeć do fibroblastów (komórek produkujących kolagen), jednak w ostatnim czasie udowodniono, że miejscowo stosowany krem zawierający 5 % witaminy C w postaci kwasu L-askorbinowego korzystnie wpływa na tkankę łączną i ogranicza pojawiające się z wiekiem zmiany w naskórku prowadzące do powstawania pierwszych zmarszczek. Według niektórych autorów w przypadku pobudzania komórek do produkcji kolagenu im wyższe stężenie kwasu askorbinowego tym lepsze efekty. Natomiast wg Karen Burker, dermatologa i konsultanta firmy Helena Rubinstein, stężenie kwasu askorbinowego w preparacie kosmetycznym powinno być dostosowane do kondycji skóry. Skóra cienka i wrażliwa nie powinna być pielęgnowana witaminą C o stężeniu silniejszym niż 5 %. Dla grubszej skóry korzystniejsze będzie stężenie 15 %, gdyż potrzebuje ona do odnowy silniejszego bodźca. Tak więc w rezultacie stężenia są różne, ale efekty identyczne czyli bardziej promienna i gładsza skóra.
? Ponadto wykazano, że witamina C dostarczana z zewnątrz przyspiesza gojenie oparzeń, również posłonecznych wywołanych działaniem promieniowania UVB. Badanie takie prowadził m.in. Dr Sheldon Pinell z Uniwersytetu Duke. Aplikował on kwas L-askorbinowy na fragment pozbawionej owłosienia skóry świń. Po ekspozycji słonecznej, skóra świń, u których użyto kwasu L-askorbinowego nie ulegała poparzeniom. Kwas askorbinowy nie chroni jednak przed działaniem promieniowania UVA, powodującego m.in. raka skóry i zmarszczki, dlatego kremy z witaminą C przeznaczone na dzień powinny obowiązkowo zawierać skuteczne filtry chroniące przed promieniowaniem UVB/UVA.
Choć od dawna już wiedziano, że witamina C ma tak dobroczynny wpływ na skórę, jednak przez długi czas pomimo wielu usilnych prób, nie udało jej się zastosować jako składnika pielęgnacyjnych preparatów kosmetycznych. Główną przeszkodą był fakt, iż kwas askorbinowy jest niezmiernie wrażliwy na powietrze, wilgoć, zmiany temperatury oraz światło, pod działaniem którego stopniowo ciemnieje. Udało się jednak po kilku latach uzyskać kremy z czystą witaminą C, która się nie utlenia, nie zmienia swoich właściwości, przenika naskórek i daje dobre rezultaty. Witamina ta mogła wreszcie trafić do kosmetyków, bo udało się ją ustabilizować czyli zapobiec jej rozpadowi pod wpływem czynników zewnętrznych. Firmy wyprodukowały też nośniki, które zapewniają przenikanie cennej cząsteczki w głąb epidermy. Kwas askorbinowy bowiem działa na żywe komórki. Te z zewnętrznej, rogowej warstwy naskórka są martwe (nie posiadają jąder komórkowych, nie zachodzą w nich żadne przemiany metaboliczne). Aby wydajnie pracować, witamina C musi przenikać poniżej warstwy rogowej albo jeszcze głębiej, tam gdzie występują włókna kolagenowe. Witamina C może pojawiać się w kosmetykach w postaci czystej czyli kwasu L- askorbinowego lub pochodnych, które powstają na drodze syntezy chemicznej, są to głównie estry palmitynianu. Wg jednych teorii estry palmitynianowe kwasu askorbinowego jako rozpuszczalne w tłuszczach łatwiej torują sobie drogę między lipidami spoiwa międzykomórkowego i docierają głębiej niż czysta witamina C. Według innych kosmetologów największe zastosowanie ma witamina czysta, której cząsteczki są mniejsze niż pochodnych i łatwiej przenikają w głąb naskórka. Ze względu na dużą niestabilność i wrażliwość na czynniki zewnętrzne kwas askorbinowy będący składnikiem preparatów kosmetycznych jest chroniony poprzez umieszczenie go w mikroskopijnych kapsułkach np. liposomach czy nanosomach. Często też taki krem zamyka się w aluminiowej tubie, aby dodatkowo chronić czystą witaminę C przed dostępem światła i tlenu, pod wpływem których może ona ulegać brunatnieniu. Dlatego producenci zawsze zwracają uwagę, aby podczas stosowania kremu z kwasem askorbinowym starannie zakręcać tubkę po każdym użyciu kremu. Natomiast estrowe pochodne kwasu askorbinowego są stabilne i nie ulegają rozkładowi pod wpływem tlenu czy światła. Tak więc krem, którego składnikiem jest witamina C w postaci pochodnych, jest skuteczny nawet po dłuższym czasie używania i w przypadku takiej formy witaminy C, nie jest już konieczne zamykanie kremu w hermetycznym opakowaniu, gdyż pochodne estrowe nie utleniają się nawet pomimo częstego kontaktu kremu ze światłem i powietrzem. W preparatach kosmetycznych najczęściej spotykanymi pochodnymi estrowymi kwasu askorbinowego są:
1. ascorbyl palmitate (palmitynian askorbinylu),
2. magnesium ascorbyl palmitate (magnezowy palmitynian askorbinylu),
3. magnesium ascorbyl phosphate (magnezowy fosforan askorbinylu),
4. ascorbyl glucoside (glukozyd askorbinylu).
Formy te użyte w stężeniu 10 % mogą hamować produkcję melaniny, poza tym chronią przed poparzeniem wywołanym promieniami UVB, są dobrymi i stabilnymi antyoksydantami i substancjami przeciwzapalnymi.

Ponieważ ustabilizowanie witaminy C w celach kosmetycznych wymaga zastosowania zaawansowanych technologii, zwłaszcza w przypadku kwasu L-askorbinowego, dlatego też ma to wpływ na koszty takiego preparatu. Podczas zakupu kosmetyku z witaminą C warto więc najpierw zwrócić uwagę na informacje na temat formy witaminy C zastosowanej w kremie, jej stężenia. Jeśli krem zawiera nieustabilizowaną formę tej witaminy czyli nie chroniony kwas askorbinowy (ascorbic acid), to po pierwsze już podczas pierwszych aplikacji kremu witamina ta prawdopodobnie ulegnie utlenieniu i rozkładowi zanim jeszcze uda się jej pokonać barierę naskórka, a poza tym po niedługim czasie stosowania takiego kremu, w wyniku codziennego kontaktu ze światłem i powietrzem podczas otwierania słoiczka, całkowita zawartość kwasu askorbinowego w kremie straci swą aktywność witaminową. Ta sama witamina w technologicznie zaawansowanym preparacie, w postaci pochodnych lub zamknięta w nośnikach, będzie chroniona przed rozkładem, dzięki temu dotrze do głębszych warstw skóry i będzie tam skutecznie działać. Jeśli chcemy zaaplikować naszej skórze kurację witaminową, szukajmy lepiej preparatów w postaci masek, kremów czy serum. Są one znacznie skuteczniejsze niż np. preparaty do mycia, ponieważ czas kontaktu takiego preparatu ze skórą jest zbyt krótki, aby witaminy zadziałały, nawet jeśli występują one w dużych stężeniach. Poza tym nie bójmy się przedawkowania podczas długotrwałego stosowania kremów z witaminą C, nie jest to raczej możliwe tym bardziej, że zwykle pozyskiwana jest ona ze źródeł naturalnych głównie owoców.

Witamina K

Nowością na rynku są kremy z witaminą K. Jest to substancja przeciwkrwotoczna, warunkująca prawidłową krzepliwość krwi. Jest ona szeroko rozpowszechniona w świecie roślinnym, m in. w liściach lucerny, szpinaku, pokrzywie, kalafiorach, rdeście ptasim. Witamina K poprawia koloryt skóry z poszerzonymi i pękającymi naczynkami krwionośnymi. Rozjaśnia cerę zaczerwienioną i zniszczoną w wyniku intensywnego opalania się i przewlekłego działania słońca. Stosuje się ją także do pielęgnacji skóry osób starszych ze zmienionymi naczyniami krwionośnymi i dużą skłonnością do tworzenia się wylewów i drobnych siniaków.

Witamina B5

Najważniejszą dla kosmetyki witaminą z grupy B jest witamina B5 - kwas pantotenowy. Występuje on w postaci związanej jako koenzym A w komórkach narządów. W większych ilościach znajduje się w wątrobie, mleku, żółtkach jaj, drożdżach, otrębach ryżowych, preparatach pszczelich. Zarówno kwas jak i odpowiadający mu alkohol D-pantenol znajdują szerokie zastosowanie w preparatach do pielęgnacji skóry jak i włosów. Powodem szerokiego zastosowania pantenolu w kosmetyce są jego specyficzne właściwości. Jest on aktywny biologicznie, całkowicie nietoksyczny, nie powoduje uczuleń i podrażnień. Jego fizjologiczne i chemiczne właściwości umożliwiają użycie w kosmetykach. Jest on bowiem łatwo rozpuszczalny w wodzie i alkoholu etylowym, trwały w zakresie pH 4,5 do 7,5. Łatwo wchłania się przez naskórek. Działa aktywizująco na podziały komórek naskórka, przyspieszając gojenie i łagodząc podrażnienia, nawilża i zmiękcza naskórek. Poprawia strukturę naskórka, działa osłaniająco, stymuluje powstawanie nabłonka, działa przeciwzapalnie, poprawia i podwyższa wilgotność skóry - sucha skóra staje się gładka i elastyczna. D-pantenol stosowany w preparatach do włosów nawilża włókno włosowe, poprawia podatność włosów na czesanie, zmniejsza skłonność włosów do rozdwajania, poprawia stan uszkodzonych włosów, pogrubia je. Bardzo często bywa stosowany z fitantriolem, który wspomaga utrzymanie poziomu wilgoci we włosach, chroni włosy przed mechanicznymi uszkodzeniami, wpływa dodatnio na adsorpcję D-pantenolu i aminokwasów na włosach i nadaje matowym włosom odpowiedni połysk. Na zakończenie warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną rzecz. Choć witaminy dostarczane w preparatach kosmetycznych w wielu wypadkach mogą skutecznie spełniać swoją rolę, to jednak celowe wydaje się wspomaganie ich działania również od wewnątrz poprzez stosowanie preparatów doustnych zawierających je w swoim składzie. Pojawia się zjawisko tzw. suplementacji. Coraz więcej mówi się na przykład o połączonym działaniu witamin A i E stosowanych zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie. Przy odpowiednim doborze stężeń witamin w obu preparatach istnieje możliwość uzyskania przedłużonego ich działania.

Witamina B2
stosowana w preparatach i kuracjach leczących trądzik i łojotokowe zapalenie skóry. Wspomaga utrzymanie naturalnego kolorytu i stanu skóry. Zapobiega wypadaniu włosów, jest jedną z witamin opóźniających powstawanie z marszczek, zwłaszcza wokół ust.

Witamina B6
wspomaga zwalczanie trądziku młodzieńczego, leczenie zapalenia warg i języka. Jej niedobór powoduje zmiany łojotokowe skóry. Wykorzystywana jest w dermokosmetykach mających na celu pielęgnację skóry tłustej i mieszanej.


Rozwój współczesnej kosmetologii przebiega dwukierunkowo. Pierwszym z nich jest trend związany z kosmetyką inwazyjną. Jego wyrazem są coraz liczniejsze preparaty kosmetyczne, które ingerują w naturalne procesy fizjologiczne i przywracają naruszoną równowagę metodami zbliżonymi do stosowanych w medycynie. Drugim jest kosmetyka o charakterze bardziej tradycyjnym, w której zarówno ochrona skóry, jak i stymulacja odnowy tkankowej opiera się na wspomaganiu procesów naturalnych. Obydwa kierunki rozwoju od dawna pozostają w równowadze, jednak analiza współczesnego rynku kosmetycznego wskazuje na rosnącą popularność kosmetyki nieinwazyjnej. Dowodem tego jest między innymi coraz szersze stosowanie witamin, naturalnych czynników odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie skóry.
W skórze zdrowej, młodej, samoczynnie dochodzi do odnowy zniszczonych komórek pod wpływem różnych czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Jednak w późniejszym wieku systemy regeneracyjne działają coraz wolniej, co objawia się procesem starzenia skóry, następuje zmniejszenie jej sprężystości i elastyczności. Powoduje to zmarszczki, pojawiają się przebarwienia, nadmierna keratynizacja, suchość skóry. W tej sytuacji jest zrozumiałe, że należy w różny sposób hamować procesy starzenia i chronić przed czynnikami niszczącym
Człowiek od lat poszukuje sposobu na to, aby skóra pozostała jak najdłużej młoda i piękna. Dużą nadzieję budzą witaminy i mikroelementy występujące w glonach, małżach, tranie, kawiorze, drożdżach, produktach pszczelich, owocach, ziołach. Kosmetyki zawierające wyciągi z tych surowców mają najskuteczniejsze działanie, witaminy zawarte w nich najlepiej wchłaniają się przez skórę.