Józef Haller - biografia.

W Jurczycach pod Krakowem (gmina Skawina), 13 sierpnia 1873 roku na świat przychodzi jeden z najwybitniejszych Polaków w historii ? Józef Haller von Hallenburg. Był on trzecim z kolei dzieckiem Henryka Hallera von Hallenburg i Olgi z Treterów.
Przez 9 lat wychowywał się wraz ze swym rodzeństwem na wsi. Jego rodzina była bardzo religijna i patriotyczna, ojciec brał udział w Powstaniu Styczniowym, a dziadek ze strony matki był kapitanem Wojska Polskiego, stąd Józef też już od dziecka interesował się wojskowością.
W roku 1882 wyprowadza się wraz z rodziną do Lwowa, gdzie zaczyna uczęszczać do niemieckiego gimnazjum, 6 lat później umiera mu Ojciec, toteż Józef szybko stał się dojrzałym człowiekiem, o stałych poglądach, pewny własnej wartości i realizujący konsekwentnie wyznaczone sobie cele.
Rok 1889, to rok, kiedy Józef rozpoczął naukę w szkołach wojskowych ? najpierw w Niższej Szkole Realnej w Koszycach, potem w Wyższej Szkole Realnej w Hranicach na Morawach oraz w Akademii Wojskowo - Technicznej we Wiedniu.
Po zakończeniu kształcenia służy w wojsku austriackim w 11 Pułku we Lwowie jako podporucznik aż do 1910 roku. W międzyczasie żeni się z Aleksandrą Salą (1903 r.) i rodzi mu się syn Eryk (1906 r.).
W 1910 roku rozpoczyna aktywną działalność w ruchu spółdzielczym (w 1912 roku objął funkcję inspektora w Towarzystwie Kółek Rolniczych) m.in. jest bardzo zaangażowany w zakładaniu spółek mleczarskich, kółek rolniczych i organizowaniu kursów dla rolników.
Ponadto bardzo intensywnie poświęcił się również skautingowi, do którego dołączył w 1911 roku, oraz Towarzystwu Gimnazjalnemu ?Sokół? dołączając do niego w połowie roku 1912. Starał się wychowywać młodych skautów w duchu patriotycznym, aby byli gotowi do poświęceń dla odbudowania Rzeczypospolitej. Potem skauting został przekształcony w harcerstwo, wprowadzono nowe terminy, odznaki i oznaczenia. Niektóre z nich pozostały do dziś (np. Krzyż Harcerski). Główną uwagę Haller skupił jednak wokół militaryzacji "Sokoła" - organizacji mającej na celu podniesienie sprawności fizycznej oraz przygotowanie młodzieży do walki zbrojnej o niepodległość Polski. Pełniąc funkcję instruktora wojskowego zakładał nowe drużyny polowe, organizował kursy żołnierskie, podoficerskie i oficerskie.
Niedługo po rozpoczęciu I wojny światowej, 27 sierpnia 1914 r. wydano został rozkaz o powstaniu Legionów Polskich, dzięki temu rozporządzeniu zaczęto formować we Lwowie Legion Wschodni (w ramach armii austriackiej), którego głównym organizatorem był Józef Haller. Połączył on Drużyny Polowe "Sokoła", Drużyn Bartoszowych i części Polskich Drużyn Strzeleckich. Niestety Lwów zajęły wojska rosyjskie i Legion musiał się przenieść do Mszany Dolnej. Mimo ostatecznego ukończenia formowania, jednostka nie walczyła i została rozwiązana z powodu braku morale oraz sprzeciwu wobec cesarza Austro-Węgier.
Haller walczył w składzie, II Brygady Legionów jako dowódca 3 Pułku Legionów, utworzonych przez Józefa Piłsudskiego i 30 września 1914 roku wyruszył na front w Karpatach Wschodnich. Walczył z wojskami rosyjskimi aż do kwietnia 1915 roku w okolicach Bukowiny i Karpat. Dzięki waleczności i dobrej strategii działań II Brygady, został awansowany do stopnia pułkownika w dniu 29.II.1915 r.
Podczas kwietniowego urlopu Józef Haller przebywał w Wiedniu, Cieszynie i Piotrkowie Trybunalskim. Niestety w maju, w drodze z Piotrkowa do Częstochowy uległ bardzo poważnemu wypadkowi samochodowi, w wyniku którego aż 10 miesięcy pozostawał w leczeniu oraz rehabilitacji, ze względu na poważny uraz nogi.
Wiosną 1916 roku Haller kończąc leczenie wszedł w skład Rady Pułkowników, skupiającej dowódców jednostek legionowych, będącej w opozycji do pro-austriackiej Komendy Legionów. Już w czerwcu powrócił na front w Karpatach walcząc razem z II Brygadą Legionów Polskich, a w lipcu został ich dowódcą.
W listopadzie tegoż roku Niemcy i Austria podpisały ?Akt 5 Listopada?, który obiecywał Polsce niepodległość (zaborcy mieli na celu pozyskanie nowych rekrutów do armii), w związku z tym Haller przybył do Warszawy. Prowadził rozmowy z ugrupowaniami politycznymi, wojskowymi aż do lipca 1917 roku, kiedy to w dobie ?kryzysu przysięgowego? składając przysięgę na wierność Austrii wyruszył razem z II Brygadą Legionów Polskich na front karpacki.
Walczył on tam dopóki nie powstał traktat brzeski. Haller protestując przeciwko jego postanowieniem wypowiedział wierność Austrii. Następnie 15 lutego 1918 roku przebiwszy się przez front austriacko-rosyjski pod Rarańczą (Wołyń) wkroczył na teren Ukrainy. Tam też został mianowany na dowódcę V Dywizji Strzelców Polskich należącej do II Korpusu Polskiego na Ukrainie, a od 28 marca dowodził już jednostkami całego II Korpusu. W dniu 7 kwietnia otrzymał nominację na stopień generała.
Niemcy jednak uważali, iż obecność polskich wojsk na Ukrainie było naruszeniem Traktatu Brzeskiego, toteż 11 maja II Korpus Polski został zaatakowany w Kaniowie przez kilkakrotnie liczniejsze wojska niemieckie. Polacy zostali rozbici i musieli się poddać. Jednak Józef Haller, przyjmując pseudonim ?Mazowiecki? uniknął niewoli i przedostał się najpierw do Kijowa, a potem do Moskwy.
Po rozmowach z polskimi liderami ugrupowań politycznych Haller udał się do Murmańska, gdzie ponownie zebrał oddziały wojsk polskich, i z nimi wypłynął do Francji. We Francji został z radością powitany przez Romana Dmowskiego, a już 4 października 1918 roku Komitet Narodowy Polski powierzył mu dowództwo nad formującą się armią polską. Jednostki te były organizowane poprzez ochotniczy zaciąg spośród Polaków służących w wojsku francuskim, byłych polskich jeńców wojennych z armii austro-węgierskiej i niemieckiej oraz Polonii z USA i Brazylii. Tak uformowaną armię nazwano Błękitną Armią od koloru mundurów żołnierzy, a jego twórcę ? Józefa Hallera ? Błękitnym Generałem. Na mocy układu z 28 września 1918 r. Błękitna Armia została uznana przez państwa Ententy za samodzielną, sojuszniczą i jedyną współwalczącą armię polską. Oddziały I Pułku Strzelców od lipca, a od października cała 1 Dywizja Strzelców Polskich, walczyły z Niemcami na froncie zachodnim w Wogezach i w Szampanii.
Zakończenie I wojny światowej nie przyniosło wielu zmian Błękitnej Armii, ponieważ w kwietniu 1919 roku została ona przeniesiona do Polski, do Gdańska. Sam Józef Haller 21 kwietnia do wrócił Warszawy wraz ze swą armią i podporządkował się Józefowi Piłsudskiemu ? obecnemu Naczelnikowi Państwa. Wtedy też nadano Hallerowi mu tytuł honorowego obywatela tego miasta.
Podczas walk o granice niepodległej Polski w maju wysłano Błękitną Armię na front południowo ? wschodni do walki z Ukraińcami. Haller dowodził całym Frontem Galicyjskim, który to przez Galicję Wschodnią i Wołyń dotarł na linię rzeki Zbrucz.
Potem przeniesiono jego wojska na front południowo ? zachodni gdzie dowodził armią w celu zabezpieczenia granic na Śląsku przed Niemcami i Czechami oraz pomagał Powstańcom Śląskim.
W październiku 1919 roku Hallerowi powierzono dowództwo Frontu Pomorskiego, utworzonego w celu pokojowego i planowego zajęcia Pomorza, przyznanego Polsce na mocy ustaleń Traktatu Wersalskiego. W Skierniewicach, gdzie znajdowała się siedziba Frontu opracowano plan, który został potem świetnie zrealizowany. W ramach tego planu 16 stycznia 1920 roku wojska 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty zajęły Toruń, a potem stopniowo odbijano polskie ziemie zajęte przez Niemców. 11 lutego Niemcy ostatecznie wycofali się z Pomorza ? został zdobyty Gdańsk.
W historycznym dniu 10 lutego 1920 roku generał Józef Haller wraz z ministrem spraw wewnętrznych Stanisławem Wojciechowskim oraz nową administracją Województwa Pomorskiego przybył do Pucka, gdzie dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Morzem, wrzucając pierścień do wód Bałtyku.
Od lipca 1920 roku rozpoczęła się agresja bolszewicka na ziemie polskie. W tym celu powołano do życia Radę Obrony Państwa, której członkiem został Józef Haller. Był on również w tym czasie prezesem PCK, przewodniczącym Związku Harcerstwa Polskiego oraz otrzymał funkcję Generalnego Inspektora Armii Ochotniczej. Dzięki tym funkcjom zorganizował i przeszkolił prawie stutysięczną armię, która została włączona na front do walki z Rosjanami.
Sam Józef Haller dowodził Frontem Północno ? Wschodnim. Podlegali mu wtedy najwięksi polscy dowódcy m.in. Władysław Sikorski, Tadeusz Rozwadowski. Brał udział w walkach, w ?Cudzie nad Wisłą?, gdzie odegrał znaczącą rolę w pokonaniu wroga.
Dzięki bohaterstwu oddziałów polskich, świetnemu dowodzeniu oraz szczęściu Polacy odparli atak Rosjan, a Józef Haller został odznaczony pod koniec sierpnia 1920 roku medalem Joanny D?Arc, nadanym przez papieża Benedykta XV.