Narodowy Bank Polski jest centralnym bankiem Rzeczypospolitej Polskiej. Działalnością banku centralnego kieruje Prezes powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP. Kadencja Prezesa NBP trwa 6 lat, przy czym nie może być on dłużej niż dwie kolejne kadencje. Prezes banku centralnego działając jako organ państwa wydaje zarządzenia dotyczące organizacji i funkcjonowania banków oraz indywidualne decyzje administracyjne.
W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa kluczową rolę. Bank centralny stoi na straży stabilności systemu finansowego państwa, mając wyłączne prawo do emitowania znaków pieniężnych, będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Narodowy Bank Polski określa wielkość emisji oraz moment wprowadzenia większej ilości pieniądza gotówkowego do obiegu, za który odpowiada. Ponadto organizuje system rozliczeń pieniężnych, stwarza warunki do sprawnego przebiegu pieniądza dokonywanych za pośrednictwem banków. Wykonując swoje założenia dotyczące polityki pieniężnej.
Głównym celem długoterminowej polityki banku centralnego jest stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Pełniąc funkcję banku banków, sprawuje on kontrolę nad działalnością banków centralnych, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów dotyczących prawa bankowego. Określa zasady działania banków, zapewniając bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach. Centralny bank nie tylko emituje pieniądze i nadzoruje inne banki ale także wydaje Dziennik Urzędowy NBP, w którym są publikowane bilanse banków państwowych, wykonuje obsługę budżetu państwa. Finansuje aparat państwowy, reguluje i kontroluje rozliczenia międzynarodowe w porozumieniu z Ministerstwem Finansów. Centralny bank ma prawo do samodzielnego rozstrzygania spraw wewnętrznych. Wprawdzie współpracuje z ministerstwem finansów, ale to decyzja podjęta przez prezesa NBP jest wiążąca dla Polski. Z dniem wydania koncesji na prowadzenie banku komercyjnego, bank centralny wydaje rozporządzenia regulujące rozbieżność między stopami procentowymi panującymi w NBP a tymi w prywatnych bankach. Wraz z rozwojem bankowości prywatnej w Polsce dojdą nowe zadania dla NBP. Nadzór nad bankami, oddziałami i przedstawicielstwami banków zagranicznych w Polsce od dnia 1 stycznia 1998 r. sprawuje Komisja Nadzoru Bankowego.
.......