Szkoła monetarystyczna

Szkoła monetarystyczna

Spis treści:


1. Pojęcie monetaryzm????????????????????????..str. 3
2. Przedstawiciel monetaryzmu?????????????.???????.. str. 3
3. Rozwój monetaryzmu i jej okresy???????????????..???. str. 5
4. Współczesny monetaryzm???????????????????.??.. str. 8
5. Krzywa Philipsa ????????????????.?????????. str. 5
6. Nieilościowa teoria pieniądza?????????..??????????? str. 5
7. Podsumowanie ??..???????????????????????.. str. 8

Monetaryzm [łac.] to dział ekonomii zajmujący się badaniem wpływu polityki pieniężnej państwa na dochód narodowy. Ten niezwykle oryginalny prąd teoretyczny, stał się trafnym narzędziem w walce z polityką społeczno-ekonomiczną, preferującą interwencję państwa w stosunki gospodarcze.
Według monetarystów pieniądz jest neutralny, co oznacza, że nie wpływa on na kształtowanie się wielkości realnych takich jak poziom zatrudnienia oraz poziom i struktura produkcji. Ma on jedynie wpływ na wielkości nominalne takie jak cena. Polityka monetarystów wiąże się ze wzrostem ilości pieniądza w obiegu, co skutkuje tylko wzrostem tempa inflacji. Jako że jest to zjawisko pieniężne, do jego zwalczania należałoby stosować wyłącznie instrumenty polityki monetarnej. Powinno być też zapewnione stałe tempo przyrostu ilości pieniądza na poziomie 3-4 % rocznie, ponieważ jest to naturalna stopa wzrostu potencjału podażowego gospodarki. Aby nie zachodziły procesy inflacyjne, przeciętny poziom cen musi być stały, co oznacza, że podaż pieniądza musi rosnąć w tym samym tempie co produkcja.
Monetaryzm charakteryzuje się:
- postulowaniem prowadzenia stałej i przewidywalnej polityki "mocnego" pieniądza i co za tym idzie odrzucanie koncepcji "naprawiania" gospodarki przez zmiany podstawowych stóp procentowych ;
- silną wiarą w samoregulujące się mechanizmy rynkowe;
- odrzucaniem tych form interwencjonizmu państwowego, które wiążą się z dużym wypływem pieniądza z kasy państwa.
Twórcą monetaryzmu jest Milton Friedman , noblista z dziedziny ekonomii (1976r.) w zakresie analizy przepływów pieniężnych i historię pieniądza. Najważniejszą pracą w jego karierze jest ?Historia pieniądza w Stanach Zjednoczonych w latach 1867-1960. Większy rozgłos przyniosły mu jednak prace pisane bardziej ideologicznym językiem tzn. ?Kapitalizm i wolność?, ?Wolny wybór? oraz ?Tyrania status quo?. Friedman był jednym z założycieli tzw. ?szkoły chicagowskiej? związanej z uniwersytetem w Chicago. Friedman i jego zwolennicy głoszą teraz hasło: ?pieniądz ma istotne znaczenie?, które miało służyć dalszej krytyce keynesizmu za jego rzekome odsunięcie polityki monetarnej na drugi plan i preferowanie polityki fiskalnej. Dowodził, że popyt na pieniądz jest ściśle zależny od kilkunastu zmiennych ekonomicznych i może być na ich podstawie stosunkowo łatwo obliczony. Stąd, jeśli państwo zwiększy emisję pieniądza ponad tę obliczoną wartość, spowoduje to szybki nadmiar pieniędzy w bilansach poszczególnych ludzi, który spożytkują oni w większości na dodatkową konsumpcję. Dodatkowa konsumpcja spowoduje tymczasowy wzrost standardu życia. Na dłuższą metę, ten chwilowy wzrost standardu nie będzie miał jednak pokrycia w podaży dóbr, która jest zależna tylko od potencjału wytwórczego, który przez sam fakt emisji pieniądza się nie zmienia. Tymczasowy wzrost spożycia powoduje jednak na dłuższą metę stały wzrost potrzeb, co pociąga za sobą stały nacisk na wzmożoną podaż pieniądza. W tej sytuacji państwo albo nadal zwiększa podaż pieniądza wywołując inflację, albo wywołuje niezadowolenie społeczeństwa obcinaniem jego dochodów. Pogląd ten stał w ostrej sprzeczności z obowiązującym wtedy keynesizmem, który głosił, że ?ilość pieniądza w gospodarce jest sprawą drugorzędną? i że wzrost jego emisji nie powoduje automatycznie wzrostu spożycia.
Monetaryzm stał się także dobrą teoretyczną podbudową dla przeprowadzanych reform gospodarczych idących w kierunku zmniejszania interwencjonizmu, prywatyzacji i stabilnej polityki pieniężnej. W USA ideami monetaryzmu motywowane były przemiany gospodarcze zainicjowane przez Ronalda Reagana, a w Wielkiej Brytanii przez Margaret Thatcher. Sukcesy tych reform (choć miały też one swoje niepowodzenia i złe strony) spowodowały wzrost popularności monetaryzmu w wielu krajach, w tym również w Polsce.
Monetaryści uważali za kluczową kwestię stan podaży pieniądza w gospodarce, głównie za pomocą instrumentów pośrednich, takich jak stopy procentowe, kursy walutowe, stopy rezerw obowiązkowych. Główne założenia nowego konserwatyzmu fiskalnego:

1. Bezwzględnie zrównoważony budżet i to w okresie roku fiskalnego, a nie ? jak proponowała szkoła neokeynowska - w okresie cyklu koniunkturalnego,

2. Zdecydowane ograniczenie skali redystrybucji PKB przez system FP, gdyż powoduje to efekt wypychania zasobów gospodarczych poza obieg stricte gospodarczy, a więc nieproduktywne ich wykorzystanie,

3. Konsekwencją powyższego jest powrót do koncepcji jak najmniejszego BP przez cięcia w wydatkach nie tylko gospodarczych, lecz także socjalnych,

4. Skutkiem tego będzie zmniejszenie ciężarów podatkowych, co oznacza powrót do koncepcji jak najniższych podatków,

5. Z kolei zmniejszenie podatków zbliży politykę podatkową do paradygmatu konserwatyzmu fiskalnego ? neutralności podatkowej,

6. Wszystkie te działania powinny doprowadzić do radykalnego zmniejszenia długu publicznego, który według nowego konserwatyzmu fiskalnego stał się uosobieniem wszelkiego zła, tak w wymiarze ekonomicznym ja i etycznym (obciążenie przyszłych pokoleń długami obecnej generacji).zwolenników ekonomii liberalnej - polityka zrównoważonego budżetu państwa, główny cel - hamowanie inflacji, obniżanie stóp podatkowych w celu pobudzenia aktywności gospodarczej producentów.

Rozwój monetaryzmu można podzielić na trzy okresy. Początek datuje się na lata 1956-63, kiedy to Milton Friedman opublikował Ilościową teorię pieniądza, w której to uznaje zmiany zasobu pieniądza za przeważający, choć nie jedyny czynnik tłumaczący zmiany pieniężnego, czyli nominalnego dochodu. Drugi okres przypada na lata 1968-1972. W tym czasie została uściślona analiza dotycząca sposobu w jaki efekty zmian stopy ekspansji pieniężnej można podzielić między wielkości realne i nominalne. Z analizą tą łączą się niezależne badania Friedmana i Phelpsa nad teorią związaną z Krzywą Phillipsa. Trzeci etap przypada na lata 1972-78. Wówczas nastąpiło włączenie do analizy monetarystycznej pieniężnego podejścia do bilansu płatniczego i wyznaczania kursu walutowego. Warto zauważyć, że monetaryści próbowali przystosować swoją analizę opartą na gospodarce zamkniętej USA ( za taką można ją było traktować do upadku w 1971 systemu z Breton Woods systemu o stałych kursach walut w stosunku do dolara amerykańskiego) do badania gospodarek otwartych, takich jak np. Wielka Brytania.

Jeżeli chodzi o teorię ilościową, która do tej pory mówiła o relacjach jakie zachodzą między podażą pieniądza, a ogólnym poziomem cen Friedman postawił sprawę nieco inaczej. Mianowicie przyjął, że na pieniądz podobnie jak na inne dobra istnieje popyt, który jest spowodowany chęcią nabywania dodatkowych dóbr i usług przez podmioty gospodarcze. Sformułował trzy motywy popytu na pieniądz. Pierwszy, ograniczenie majątkowe, które określa maksymalną kwotę pieniężną jaką można posiadać. Drugi, że popyt na pieniądz zależy od przychodu jaki pieniądz w relacji do przychodu od każdego innego aktywa finansowego i realnego nadającego się do przechowywania majątku, bogactwa. Trzeci w którym popyt zależy od upodobań i preferencji posiadacza aktywów. Sposób w jaki są aktywa pieniężne rozdzielone zależy od dochodowości poszczególnych aktywów(gotówka, akcje, obligacje, dobra fizyczne). W stanie równowagi majątek jest podzielony po równo między poszczególnymi aktywami. Jak zauważył w 1969 roku Patnikin teorię Friedmana można traktować jedynie jako poszerzenie analizy Keynesa to jednak różnią je trzy rzeczy. Analizę Friedmana można uważać za zastosowanie jego teorii konsumpcji opartej na stałym dochodzie do popytu na poszczególny rodzaj aktywów. Po drugie do funkcji popytu na pieniądz wprowadził on oczekiwaną stopę inflacji jako potencjalnie ważną zmienną. Wreszcie po trzecie, twierdził, że popyt na pieniądz jest stałą funkcją określonej liczby zmiennych.

Friedmanowi chodziło głównie o to, że popyt na pieniądz będzie rosnąć wraz ze wzrostem majątku, spadkiem stopy zwrotu z pozostałych aktywów(czyli gdy ich ilość na rynku się zwiększa) oraz spadkiem stopy inflacji. Friedman jednak wraz z upływem czasu zmieniał istotność pewnych zmiennych w funkcji popytu na pieniądz, mianowicie na początku uważał, że stopa procentowa jest bez znaczenie, później jednak zmienił zdanie i twierdził, że jest ona jedna z najważniejszych zmiennych. W dodatku zmienił również zdanie odnośnie tego, że elastyczność popytu na pieniądz wzrasta wraz ze spadkiem stopy procentowej (pułapka płynności) tzn. odrzucił tę tezę. Odrzucił zarówno przypadek klasyczny jak i pułapkę płynności w ilościowej teorii z modelu IS-LM. Niemniej jednak uważał, że modelu IS-LM można nadal używać w celu wyjaśniania zjawisk jakie zachodzą pomiędzy realną stopą procentową i realnym dochodem, pod warunkiem, że te są wyznaczane przez siły realne, nie pieniężne i przy założeniu, że gospodarka sama powraca do równowagi. Jednakże późniejsze prace badawcze dowiodły istnienia niestabilności popytu na pieniądz kreując hipotezę dotyczącą zmian instytucjonalnych w systemie finansowym z lat 70 i 80.

Monetaryści (jako ogół) zasłynęli również z tego, że zakwestionowali istnienie krzywej Phillipsa, która to uzasadniała interwencjonizm państwowy. Jeszcze w latach ?60, czyli okresie kiedy takowa była bardzo popularna w środowisku ekonomicznym, twierdzili że w teorii ekonomii niema żadnego uzasadnienia dla istnienia krzywej w długim okresie. Milton Friedman oraz Edmund Phelps uważali, że występowanie krzywej przez 10 lat było przypadkiem, który nie będzie się powtarzał. Jak się później okazało mieli rację. W latach 70 gwałtowny wzrost cen ropy spowodował, że przedsiębiorstwa zostały zmuszone do podniesienia cen oraz obniżenia zatrudnienia. Wywołało to stagflację, której wystąpienie całkowicie obaliło istnienie krzywej Phillipsa w długim okresie. Sformułowali oni tezę głoszącą, że w długim okresie jest tylko jedna stopa bezrobocia, czyli naturalna i może ona być związana z różnymi stopami inflacji. Brak tej zależności prezentuje krzywa Phelpsa. Monetaryści uważali, że zarówno pracownicy jak i pracodawcy nie są zainteresowani nominalnymi lecz realnymi płacami podczas ustalania kontraktów płacowych. Skoro płace są negocjowane na pewne dłuższe okresy, więc wówczas jednym z podstawowych czynników branych pod uwagę są oczekiwania inflacyjne jakie się odnoszą do okresu na jaki jest negocjowany kontrakt. Monetaryści (głównie Friedman) twierdzili, że podstawową krzywą Phillipsa należy ujmować w kategoriach stopy zmian płac realnych i dlatego w zaprezentowanej przez siebie krzywej Phillipsa zawarł również stopę oczekiwań inflacyjnych jako dodatkowy czynnik wyznaczający stopę zmian płac nominalnych.


Współczesny monetaryzm opiera się na 3 założeniach:
a) wzrost podaży pieniądza jest podstawowym stałym czynnikiem kształtującym tempo wzrostu nominalnego PNB,
b) ceny i płace są względnie giętkie,
c) gospodarka prywatna jest stabilna.

Założenia te sugerują, że główną przyczyną fluktuacji ekonomicznej jest niewłaściwa stopa wzrostu podaży pieniądza. Współczesny monetaryzm jest utożsamiany z leseferyzmem oraz polityczną filozofią przeciwstawiającą się zbyt dużej roli rządu; jednak po doświadczeniach eksperymentu monetarystycznego w USA 1979?82 wielu ekonomistów bardziej sceptycznie ocenia możliwości praktycznego wykorzystania zasad monetaryzmu, a inni proponują, aby rząd formułował cele w zakresie PNB.

Podsumowanie:
Monetaryzm, poszczególnych państw, a i ściślej poszczególnych ich obywateli, wpływa na makroekonomię w znaczącym stopniu. Wartość pieniądza, ma wielki wpływ na inflację waluty w danym kraju, ale także i na bezrobocie, inwestycje a także wpływa na politykę pieniężną banku centralnego w danym kraju. Wszystkie kraje z otwartymi granicami: na walutę, inwestycje, import czy eksport mają znaczący wpływ na światową makroekonomię. Ich wpływ, polega na obrocie daną walutą, na której często opierają się inne kraje czy osoby indywidualne. Obecnie, możemy zaobserwować znaczny spadek wartości dolara, dzięki któremu polski nowy złoty zyskuje na wartości, a produkty pochodzące ze Stanów Zjednoczonych stają się dla nas, Polaków, tańsze i przystępniejsze. Jednym z dwóch podstawowych paradygmatów makroekonomii, jest paradygmat neoklasyczny, który nawiązuje do monetaryzmu w sposób szczególny. Mechanizm rynkowy w ekonomii klasycznej mówi nam o optymalnej alokacji pewnych zasobów na rzecz jak najwyższego zatrudnienia. Procesy gospodarcze, są natomiast w rękach już samego rynku i dzięki temu, nie jest już potrzebna duża ingerencja państwa w gospodarkę. Monetaryzm, sądzi o koncepcjach makroekonomicznych wywodzących się z klasycznej analizy makroekonomicznej. Milton Friedman mówił o monetaryzmie jako o popycie na walutę, który jest zależny od wielu zmiennych ekonomicznych. Waluta tania i nie stała, nie będzie miała wysokiego popytu, jak ta która jest stabilna. Waluta, nie musi być droga by popyt na nią był wysoki, wystarczy jeśli ta waluta, będzie wystarczająco stała w dość długim okresie czasu. Dowodzę tu, iż stałość waluty, dzięki której jest na nią popyt, znacząco wpływa na makroekonomię. Załamanie się wartości takiej waluty, jest w stanie załamać ogromny rynek krążący wokół niej. Produkty stają się zbyt tanie, lub zbyt drogie by ich producenci byli w stanie na nich zarobić. W takich wypadkach, jeśli państwo zdecyduje się wyemitować większą ilość pieniądza, niż jest to ustalone, rynek załamuje się, pod wpływem zbyt małej wartości pieniędzy w bilansach osób poszczególnych. Szkoła austriacka popiera minimalistyczne założenia monetaryzmu, działając ściśle według pojedynczych jednostek i analizie ich wpływu na rynek. Twierdzą także, iż polityka monetarna banku centralnego powinna być ograniczona, lub praktycznie zerowa na gospodarkę, by ta potrafiła rozwijać się sama bez wpływów politycznych na nią, co bardzo często prowadzi do niestabilności waluty danego kraju.



Literatura:

1. Makroekonomia, Red. D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Warszawa 1998 r.
2. Encyklopedia PWN.
3. http://thesilus.wordpress.com/tag/monetaryzm/
4. ?Nowa encyklopedia powszechna PWN ? Wydawnictwo Naukowe PWN S.A. Warszawa 1998r.
5. http://www.knel.ae.wroc.pl/strona/pliki/monetaryzm.pdf