Promieniowanie rentgenowskie

Promieniowanie rentgenowskie w wielu krajach nazywane promieniowaniem X lub promieniami X jest to rodzaj promieniowania elektromagnetycznego, którego długość fali mieści się w zakresie od 10 pm do 10 nm. Zakres promieniowania rentgenowskiego znajduje się pomiędzy ultrafioletem i promieniowaniem gamma. Znanym skrótem nazwy jest promieniowanie rtg.

ZASTOSOWANIE PROMIENIOWANIA X

Pytanie z czego składa się ciało człowieka i w jaki sposób funkcjonuje zawsze fascynowało lekarzy i uczonych. Pierwszych ważnych informacji dostarczyły sekcje przeprowadzone na ciałach zmarłych. Poszukiwano (i nadal poszukuje się) technik bezkontaktowych i nieinwazyjnych. Dla pionierów medycyny sama myśl o zajrzeniu w głąb organizmu człowieka bez interwencji chirurgicznej zakrawałaby na czary. Rewolucją stało się odkrycie promieni rentgena (1895), dzięki którym prześwietlić było można żywego człowieka. To zdarzenie zapoczątkowało znaczący udział techniki w medycynie.

Obecnie lekarze i dentyści dość często posługują się prześwietleniami rentgenowskimi. Promienie rentgenowskie są to fale elektromagnetyczne, podobne do fal radiowych lub świetlnych. Przenikają one przez szkło, przez czarny papier i przez wiele ciał, które są nieprzeźroczyste dla światła, a także przez miękkie substancje, a więc skóra i mięśnie nie stanowią dla nich przeszkody. Twarde substancje, jak kość czy metal, zatrzymują je i dzięki temu są widoczne na zdjęciu rentgenowskim w postaci cienia (kości są jaśniejsze niż inne części ciała). Aparat wykonuje zdjęcie na kliszy fotograficznej.

Promienie rentgenowskie mają szerokie zastosowanie: naukowcy korzystają z nich, badając np. strukturę cząsteczkową takich materiałów jak plastyk, inżynierowie prześwietlają kadłub samolotu w poszukiwaniu pęknięć, które mogłyby spowodować wypadek. Co może być ciekawostką, Słońce, gwiazdy i inne obiekty w przestrzeni kosmicznej są naturalnymi źródłami promieni rentgenowskich. Z kolei wokół Ziemi krążą satelity wyposażone w teleskopy do wykrywania promieniowania x wysyłanego przez nie. Satelity wysyłają obrazy rentgenowskie na Ziemię. Dzięki nim astronomowie pogłębiają swoją wiedzę o przestrzeni kosmicznej.

To nie koniec możliwości zastosowań promieni X. Lotniska są wyposażone w aparaturę rentgenowską służącą do prześwietlania bagażu. Ruchoma taśma przesuwa bagaże przed źródłem promieni X. Po prześwietleniu walizki promienie X są wychwytywane przez detektory. Wykorzystując te promienie, komputer wyświetla na ekranie obraz zawartości walizki, który obserwują pracownicy lotniska. Dzięki temu zawczasu można przechwycić przemyt, np. broni lub zorientować się, czy na pokład samolotu nie zostanie wniesiona bomba. Promienie X znalazły również zastosowanie w defektoskopii i w budownictwie.

SPOSOBY OTRZYMYWANIA PROMIENI X

Właściwości promieni rentgenowskich
- Rozchodzą się prostoliniowo
- Są niewidzialne, ale wywołują fluorescencję
- Wywołuje jonizację powietrza
- Promieniowanie przenika przez szkło, przez czarny papier i przez wiele ciał, które są nieprzeźroczyste dla światła
- Zaczernia kliszę fotograficzną
Są pochłaniane bardziej przez pierwiastki o większej liczbie porządkowej Z
- W próżni mają prędkość światła
- Nie ulegają odchyleniu w polu elektrycznym i magnetycznym

ŻYCIORYS

Wilhelm Conrad Roentgen ur. 27 marca 1845 w Lennep, zm. 10 lutego 1923 w Monachium Fizyk niemiecki, laureat Nagrody Nobla.

Studiował inżynierię w Holandii, w roku 1888 został profesorem w Instytucie Fizyki w Wrzburgu w Bawarii. 8 listopada 1895 odkrył nowy typ promieniowania, które sam nazwał promieniowaniem X, x ponieważ "X" oznacza niewiadomą. Za to odkrycie w roku 1901 został uhonorowany pierwszą nagrodą Nobla z dziedziny fizyki. Innymi tematami jego prac były krystalografia i fizyka płynów.

Nazwa promieniowanie X lub promienie X jest używana w większości krajów, jednak m.in. w Polsce i Niemczech nazywane są promieniowaniem rentgenowskim. Na jego cześć jednostkę dawki promieniowania jonizującego nazwano rentgenem. Również przyrządy do prześwietleń wykorzystujące promieniowanie rentgenowskie nazywa się po prostu rentgen.

Od 1 listopada 2004 jego nazwisko znalazło się również w nazwie pierwiastka chemicznego roentgen (l.a. 111), znanego dotychczas jako unununium.