„Władza – powołanie, zobowiązanie, zaszczyt, namiętność, pokusa... Do jakich refleksji na ten temat skłania Cię literatura?

Motyw władzy i władcy pojawia się w każdym czasie historycznym, a co za tym idzie funkcjonuje w literaturze. W każdej epoce pojawia się panujący, którego pochłania żądza władzy. Jest to wiecznie żywy problem. Sprawowanie władzy potrafi zniszczyć człowieka, zamienić go w oprawcę, o ile służy to utrwaleniu jego pozycji. Władza ma moc zdolną do całkowitego przewartościowania pojęć moralnych i etycznych, a nawet potrafi je zupełnie zagłuszyć.

Zaklinam, daj mi władzę – jedna część jej licha,
Część tego, co na ziemi osiągnęła pycha,
Z tą jedną cząstką ileż ja bym szczęścia stworzył!
(...)
Widzisz, żem pierwszy z ludzi i aniołów tłumu,
Że cię znam lepiej niźli Twoje archanioły,
Wart żebyś ze mną władzą dzielił się na poły.
„Dziady III” Adam Mickiewicz
Rozwinięcie:

I)Opinia na temat władzy:
a) Czy władza jest potrzebna?
Pojęcie władzy towarzyszy człowiekowi od początku jego istnienia. Już prymitywne plemiona wybierały przywódców, którzy zapewniali polepszenie warunków bytności danej grupy. Bronili oni swego terytorium, swoich domów. Tak samo teraz jak i kiedyś dla każdego człowieka najważniejszą wartością powinno być dobro ojczyzny. Nasz kraj to nasz dom. Trzeba o niego dbać i bronić go przed wrogami. Te obowiązki należą do panujących, i dlatego uważam, że władza jest konieczna.

b) Jaka powinna być władza?
Przez tysiące lat obserwujemy poczynania rządzących. Byli nimi cesarze, królowie, następnie prezydenci i sejm. Oceniamy ich postępowanie i stwierdzamy co uczynili dobrego, a co złego. Cechy jakie powinni spełniać to :
- najważniejsze dobro państwa
- pokora i mądrość
- odwaga i sprawiedliwość
- troska o poddanych
- ostrożność w oskarżaniu
- bycie dla wszystkich jak ojciec


c) Jaka nie powinna być władza?
Dzięki śledzeniu losów świata i narodów możemy również dostrzec cechy jakich władca powinien się wystrzegać:
- pycha
- prywata
- egoizm
- przekupstwo
- dążenie do władzy za wszelka cenę
- niesprawiedliwość

II) Przykłady literackie:
Temat władzy w literaturze był wielokrotnie poruszany na przestrzeni wieków. Od czasów antycznych do współczesnych powstało bardzo wiele utworów, które obserwowały, przestrzegały i krytykowały panujących.
a) W starożytności Sofokles ostrzegał rządzących przed zbytnia bezwzględnością. W tragedii „Antygona” ukazana jest klęska króla Kreona. Zlekceważył on prawa religijne i obyczajowe swoich poddanych, tradycje oraz więzy rodzinne. Autor pragnie zwrócić uwagę na fakt iż władza jest dla ludu...
b) W baroku motyw władzy był głównie podejmowany przez Szekspira. W utworach przedstawiał on dzieje różnych rządzących: od Cezara do królów angielskich. Temat ten jest szczególnie widoczny w „Makbecie”. To krwawy utwór, w którym pisarz ukazuje żądze panowania i niebezpieczeństwa ., do jakich mogą prowadzić. Bohater dramatu pragnął być dobrym władcą, lecz rozbudzone w nim pożądanie tronu doprowadził go do zbrodni.
c) Utwory romantyczne także obfitowały w tematyce władzy. Najlepszym przykładem tego jest według mnie „Balladyna” Słowackiego. Historia bohaterki jest uderzająco podobna do dziejów Makbeta. Balladynę, złą siostrę, chęć posiadania władzy pcha do zbrodni.
d) Wiek XX właściwie nie zna książąt ani królów. Zastąpili ich prezydenci, premierzy, rządy oraz parlamenty. Temat jednak i problem z nim związany pozostał. Ostatnie lata historii pokazały jak straszliwa w skutkach może okazać się władza.
Jej obraz obserwujemy w powieści Michaiła Bułchakowa „Mistrz i Małgorzata”. To karykatura rządów zniewalających społeczeństwo moskiewskie. Autor przedstawia nam w niej metody jakimi posługiwali się ówcześni panujący. Było nimi zakłamanie, obłuda, donosicielstwo, strach, aresztowania, tyrania.
Zakończenie:
Wśród przytoczonych przykładów brakuje mi tylko jednego – mówiącego o człowieku, dla którego władza była by powołaniem, a najwyższą wartością dobro narodu. Mimo iż tak wiele w historii mamy przykładów, nadal pozwalamy, aby władza powierzana była ludziom nieodpowiedzialnym i nie posiadającym do tego predyspozycji.
Czy kiedykolwiek istniał monarcha idealny? Jeżeli tak to gdzie szukać takiego? Może w Biblii – sprawiedliwy Salomon i dobry Dawid. Jednak i króla Dawida zaślepiła władza, która doprowadziła go do grzechu...
Czy władza musi kojarzyć się ze złem? Najwyraźniej tak. Same terminy, które ją określają: dyktatura, totalitaryzm, despotyzm przywodzą nam na myśl negatywne skojarzenia.
Moim zdaniem panujący są tak jak Kreon, bohaterami tragicznymi, skazanymi na klęskę.