Mięczaki

Budowa- ciało podzielone na trzy części: głowa (u małży zanika), tułów czyli worek trzewiowy i noga (po brzusznej stronie ciała). Worek trzewiowy tworzy fałd nabłonkowy- płaszcz (strona grzbietowa), między fałdem płaszcza i workiem trzewiowym jest przestrzeń- jama płaszczowa. Płaszcz wytwarza muszlę zb. z węglanu wapnia i konchioliny (rogowa substancja organiczna), reszta ciała miękka pokryta jednowarstwowym nabłonkiem bogatym w gruczoły śluzowe
-chitony i jednotarczowce: budowa pierwotna
-ślimaki: worek trzewiowy ulega spiralnemu skręceniu i obraca się, co powoduje przemieszczenie narządów wewnętrznych
-głowonogi: przekształcenie nogi w zespół ramion (macek) i rurkowaty twór (lejek) przez który wpływa woda z jamy płaszczowej, worek trzewiowy ulega wydłużeniu
-łódkonogi: worek trzewiowy ulega wydłużeniu, dwie fałdy płaszcza zrosły się po stronie brzusznej tworząc rurkę
-małże: głowa zanika, silnie rozwinięte oba płaszcze tworzą dwuskorupową muszlę
Jama ciała ? celoma, zredukowana do niewielkiego worka otaczającego serce ? worek osierdziowy

Układ pokarmowy- składa się z jelita przedniego, środkowego i tylnego, charakterystyczny element- tarka w gardzieli: mięsisty fałd pokryty konchiolinowymi ząbkami (zdzieranie pokarmu z podłoża np. glonu i jego rozdrobnienie) Otwór gębowy może być wyposażony w jedną lub dwie szczęki (odgryzanie kęsów pokarmu), gruczoły ślinowe lub jadowe. Element jelita środkowego- żołądek, do którego dochodzi gruczoł trawienny- wątroba lub trzustkowątroba; odbyt- znajduje się w jamie płaszczowej

Układ oddechowy- podstawowy narząd- skrzela pierzaste lub płatowate, które znajdują się w jamie płaszczowej (chitony, głowonogi, małże, liczne ślimaki); u ślimaków lądowych i łódkonogów skrzela zanikły, a wymiana gazowa zachodzi w jamie płucnej (wewnętrzna powierzchnia jamy płaszczowej, silnie ukrwiona) stąd nazwa- płucodyszne

Układ krążenia- otwarty, często zredukowany, składa się z: serca położonego w worku osierdziowym, kilku krótkich tętnic. Serce zb. z workowatej komory i jednego lub dwóch przedsionków, krew płynie od skrzeli ? przedsionki ? komory ? tętnice do zatok jamy ciała
Głowonogi- układ półzamknięty, krew płynie prawie cały czas w naczyniach krwionośnych i w niewielkim stopniu wylewa się do zatok krwionośnych, w układzie są dodatkowe serca skrzelowe, dwa obiegi krwi: duży (serce-ciało-serce), mały (serce-skrzela-serce)

Układ nerwowy- składa się z obrączki okołogardzielowej i 4 pni nerwowych połączonych spoidłami- prymitywne mięczaki; u wyspecjalizowanych składa się z pary zwojów mózgowych,, zwojów nożnych, bocznych i trzewiowych
Głowonogi- scentralizowanie układu, większość zwojów jest w obrębie głowy, tworząc mózg chroniony puszką mózgową, występują pęcherzykowate oczy zdolne do akomodacji

Układ wydalniczy- narządy wydalnicze zwane nerkami- silnie przekształcone metanefrydia, o czym świadczy obecność lejków; z nerek do jamy płaszczowej prowadzą moczowody; większość ma 2 nerki (wyspecjalizowane 1); mięczaki wodne wydalają amoniak i mocznik, lądowe- kwas moczowy

Rozmnażanie i rozwój- płciowe, większość ślimaków i część małży to obojnaki, rozdzielnopłciowe są chiotony, jednotarczowce, głowonogi, niektóre ślimaki. Mięczaki morskie- zapłodnienie zewnętrzne lub w jamie płaszczowej, lądowe- zapłodnienie wewnętrzne, czyli krzyżowe
Oprócz głowonogów i ślimaków w rozwoju występuje larwa- trochofora (podobna do larwy pierścienic), może od razu przekształcić się w miniaturkę dorosłego mięczaka lub w następną postać larwalną- weliger (u małż i ślimaków, podobny do trochofory, ale ze skorupką).