Prawo oświatowe

PRAWO OSWIATOWE

Oświata - pojęcie "oświata" używane jest często zamiennie z wyrażeniem "system oświaty". Według Słownika Pedagogicznego W. Okonia jest to ogół odpowiednio powiązanych ze sobą placówek i instytucji wychowania bezpośredniego i pośredniego, umożliwiających obywatelom zdobywanie ogólnego i zawodowego wykształcenia oraz wszechstronny rozwój osobowości.
Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka. Nauczanie i wychowanie - respektując chrześcijański system wartości - za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.
Prawo szkole (prawo oświatowe), obejmuje kontrole kuratorium, sprawdzające m.in. realizację programu ?Zero tolerancji dla przemocy w szkole?, diagnozowanie działań dyrektorów, poszczególnych szkół i placówek (na rzecz spełnienia obowiązku szkolnego), kontrolujące realizację programów naprawczych, które mają na celu poprawienie wyników, przed wewnętrznymi sprawdzianami i egzaminami, a także analizowanie, realizowanego przez szkołę projektu kształcenia uczniów, szczególnie uzdolnionych. Prawo oświatowe (prawo w szkole), to także priorytety MEN, obejmujące kontrolę dostosowania prawa wewnątrzszkolnego, do aktualnych przepisów, kontrolę dokumentacji szkolnej oraz kontrolę, dotyczącą organizacji turystyki szkolnej, a także pozalekcyjnych zajęć. Na prawo w szkole, składa się również podjęcie niezbędnych działań, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa nauczycielom i uczniom (wdrożenie mundurków, reagowanie na wagary, czy bójki uczniów). Specjalnie dla wszystkich, odwiedzających nasz portal dla nauczycieli, przygotowaliśmy odpowiednie akty prawne, do pobrania. Są to poszczególne rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, dotyczące programu kształcenia, dla liceów ogólnokształcących, liceów profilowanych oraz techników, stanu bezpieczeństwa, w szkołach i placówkach oraz zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego.
Środowisko oświatowe jest szczególnie zainteresowane prawidłowym przebiegiem procesu reform edukacyjnych. W ich powodzeniu tkwi bowiem szansa na zmianę jakości życia i pracy, na cywilizacyjny rozwój społeczeństwa. Na powodzenie reform mają wpływ różnorodne czynniki: finanse publiczne, kwalifikacje nauczycieli, efektywne zarządzanie oświatą, adekwatne do rzeczywistych potrzeb edukacyjnych rozwiązania systemowe i instytucjonalne, a także znajomość i umiejętność operowania nowoczesną wiedzą z zakresu różnych dyscyplin naukowych, m.in. ekonomii i prawa.
Szczególne znaczenie dla reform oświatowych ma ich "obudowa prawna". Prawo w systemie oświaty Rzeczypospolitej Polskiej, jak nigdy dotąd, zaczęło odgrywać niezwykle ważną rolę. Stało się instrumentem rozwiązywania problemów edukacyjnych, regulatorem stosunków międzyludzkich, wartością determinującą trwałe zmiany w systemie oświaty.
Nowa rola prawa przyczynia się do wzrostu zainteresowania środowiska oświatowego szeroko pojętą edukacją prawną. Cykl wykładów poświęconych problematyce prawnej, opublikowanych na łamach Gimnazjum ma na celu przybliżenie podstawowej wiedzy prawniczej. Jego autorce, Elżbiecie Walkiewicz, zależy, by łacińska paremia Ignoratia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi - nie znajdowała zastosowania w działalności edukacyjnej, a tym samym proces reform oświatowych miał jak największe szanse powodzenia.

Prawo oświatowe należy do prawa administracyjnego, a zasadnicza większość norm ma charakter publiczny. Występują w nim także liczne elementy prywatno-prawne.
P. oświatowe obejmuje przepisy prawne regulujące działalność organów państwa i organów innych podmiotów prowadzących szkoły i placówki oświatowe.
Zadaniem szkoły jest kształcenie oraz wychowywanie dzieci i młodzieży; do podstawowych form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły zalicza się:
- obowiązkowe i dodatkowe zajęcia edukacyjne
- zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne
-nieobowiązkowe zajęcia pozalekcyjne
W myśl zapisów Konstytucji RP każdy ma prawo do nauki. Nauka jest obowiązkowa od 7 do 18 roku życia, ale status instytucji obowiązkowych mają jedynie szkoła podstawowa i gimnazjum. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna.
System oświaty tworzą:
1. System szkolny obejmujący szkoły ogólnokształcące, zawodowe i wyższe.
2. System wychowania w okresie przedszkolnym.
3. System kształcenia i wychowania równoległego lub pozaszkolnego.
4. System kształcenia i wychowania poszkolnego.
System oświaty w Polsce obejmuje przedszkola.szkoły podstawowe,gimnazja,szkoły pogimnazjalne,policealne,artystyczne i inne.Do zyztemu oświaty nie zalicza się szkolnictwa wyższego,który zajmuje odrębny dział administracji rządowej i ma zagwarantowana konstytucyjnie autonomie.

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania:
- Sprawuje nadzór pedagogiczny nad szkołami oraz placówkami doskonalenia nauczycieli,
- Nadzoruje i koordynuje wykonywanie nadzoru pedagogicznego na terenie kraju,
- Ustala podstawowe kierunki realizacji przez kuratorów oświaty polityki oświatowej państwa,
- Kontroluje sprawność i efektywność nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez kuratorów oświaty,
- Może żądać od kuratorów oświaty informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących określonej sprawy albo rodzaju spraw,
- Może organizować szkolenia, narady i konferencje kuratorów oświaty.
Kuratorem oświaty może być nauczyciel mianowany lub dyplomowany, mający wykształcenie wyższe magisterskie co najmniej 7 lat stażu pracy w zawodzie i min.3 lata stażu na stanowisku wymagającym sprawowanie nadzoru pedagogicznego.
Kurator wybierany jest na drodze konkursu, gdzie jest specjalna komisja kuratorska.
Zadania kuratora:
- nadzór pedagogiczny n ad publicznymi i niepublicznymi szkołami i placówkami,
- prowadzenie pomiaru jakości pracy we wszystkich szkołach i placówkach w województwie,
- sporządzanie raportu o stanie oświaty w województwie,
- wspomaganie dyrektorów szkoły i placówek w tworzeniu i wdrażaniu wewntątrzszkolnych systemów zapewnienia jakości,
- wydawanie decyzji administracyjnych w zakresie określonym w u.s.o.
- współdziałanie z radami oświatowymi,
- realizacja polityki oświatowej państwa,
- organizacja olimpiad, konkursów, turniejów,
- podejmowanie działań w zakresie doskonalenia nauczycieli
- koordynowanie wypoczynku dzieci i młodzieży na terenie województwa w okresie ferii i wakacji
Dyrektor:
-Kieruje bieżącą działalnością dydaktyczno - wychowawczą oraz reprezentuje ją na zewnątrz.
-Sprawuje nadzór pedagogiczny.
-Kieruje pracą rady pedagogicznej jako jej przewodniczący.
-Dysponuje środkami określonymi w planie finansowym szkoły, zaopiniowanym przez radę pedagogiczną i ponosi odpowiedzialność za ich prawidłowe wykorzystanie.
-Podejmuje, po zasięgnięciu opinii poradni psychologiczno - pedagogicznej, decyzję o wcześniejszym przyjęciu dziecka do szkoły.
-Wydaje na wniosek rodziców, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i poradni psychologiczno - pedagogicznej zezwolenia uczniom na indywidualny program lub tok nauki wyznaczając nauczyciela opiekuna.
-Dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole nauczycieli i pracowników nie będących nauczycielami.
Dyrektor szkoły w wykonaniu swoich zadań współpracuje z radą pedagogiczną, radą rodziców, samorządem uczniowskim i związkami zawodowymi.
Dyrektor w szczególności decyduje w sprawach:
1) zatrudniania i zwalniania nauczycieli oraz innych pracowników szkoły,
2) przyznawania nagród oraz wymierzania kar porządkowych nauczycielom i innym pracownikom szkoły,
Nadzór pedagogiczny - to badanie i pomiar jakościowego rozwoju szkół i placówek oświatowych, a także ich wspomaganie.
N.pedag. zajmuje się tylko stroną pedagogiczną, wychowawczą, dydaktyczną i opiekuńczą.
N.pedag podlegają: zatrudnienie nauczycieli zgodnie z wymagającymi kwalifikacjami, realizacja ramowych programów nauczania, przestrzeganie statusu szkoły lub placówki, przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia.
Nadzór sprawują kuratorzy i właściwe organy , przy pomocy nauczycieli, którzy są zatrudnieni w kuratoriach oświaty oraz w urzędach tych organów.

Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do 18 roku życia.
W związku z obowiązującym systemem oświaty, obowiązek taki realizuje się przez uczęszczanie na naukę do szkoły podstawowej i gimnazjum. Ponieważ nauka w prawidłowym toku (bez powtarzania klasy) kończy się w gimnazjum w wieku 16 lat, musi być kontynuowana w jednej ze szkół ponadgimnazjalnych, przynajmniej do ukończenia 18 lat.
Obowiązek nauki (po skończeniu gimnazjum przed ukończeniem 18. roku życia) spełnia się przez uczęszczanie do szkoły ponadgimnazjalnej, na zajęcia realizowane w ramach działalności oświatowej prowadzonej przez osoby prawne lub fizyczne lub w placówkach lub przez realizowanie, zgodnie z odrębnymi przepisami, przygotowania zawodowego u pracodawcy.
Obowiązek szkolny jest pierwszym etapem realizowania obowiązku nauki

W konstytucji RP wymienione kryterium: prawo i wolność w dziedzinie oświaty można podzielić na:
- prawo do nauki
- organizacja opieki przedszkolnej
- prawo do nauki osób niepełnosprawnych
- prawo do nauki mniejszości narodowych

Do przedszkola uczęszczają dzieci w wieku od 3 do 6 roku życia. Obowiązkowa jest "zerówka" dla dzieci 6-letnich. "Zerówki" organizowane są w przedszkolach, ale również szkoły mają prawo do utworzenia takiego oddziałuPrzedszkole to instytucja opiekuńczo-wychowawcza dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat.
Przedszkola maja za zadanie zapewnienia dzieciom właściwych warunków rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego, społecznego oraz przygotowanie dziecka do nauki w szkole.
Wychowanie przedszkolne może mieć charakter:
- fakultatywny - zależne od woli rodziców
- obligatoryjny - obejmuje dzieci w wieku 6 lat, jako roczne przygotowanie przedszkolne.


Sześcioletnia szkoła podstawowa podzielona jest na dwa trzyletnie etapy. Pierwszy etap obejmuje klasy od I do III; zasadniczą część stanowi blok zajęć zwanych "kształceniem zintegrowanym" ? zajęcia te prowadzone są przez jednego nauczyciela pełniącego również funkcję wychowawcy. Nauczyciel nie musi przestrzegać lekcyjnego czasu pracy, tj. dzielić czasu pracy uczniów na 45 minutowe jednostki lekcyjne, tak jak to się robi w klasach wyższych. Uczniowie uczestniczą również w zajęciach religii lub etyki (na skutek małej liczby chętnych praktycznie nierealizowany rodzaj zajęć w polskich szkołach). O uczestnictwie dziecka w zajęciach religii decydują ich rodzice. Na tym etapie edukacyjnym mogą zostać wprowadzone do szkolnego planu nauczania dodatkowe zajęcia edukacyjne, takie jak np. język obcy. Część uczniów uczestniczy również w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych oraz zajęciach gimnastyki korekcyjnej. Możliwe jest również wprowadzenie innych dodatkowych zajęć dla wszystkich lub grupy uczniów. Decyzję o tym podejmuje dyrektor szkoły, przeznaczając na ten cel tzw. godziny do dyspozycji dyrektora. Limit godzin do dyspozycji dyrektora jest przyznawany szkole na każdy oddział klasowy do wykorzystania w ciągu trzech lat.
W klasach IV-VI przedmiotów uczą różni nauczyciele, z czego jeden (wychowawca) odpowiedzialny jest za swoją klasę. Naucza się:

* języka polskiego
* języka obcego nowożytnego
* matematyki
* przyrody
* historii i społeczeństwa
* muzyki
* plastyki
* techniki
* informatyki
* wychowania fizycznego
Roczne (semestralne) oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych, począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, ustala się w stopniach według następującej skali:
* celujący - 6
* bardzo dobry - 5
* dobry - 4
* dostateczny - 3
* dopuszczający - 2
* niedostateczny - 1
Roczne oceny klasyfikacyjne z zachowania:
* wzorowe
* bardzo dobre
* dobre
* poprawne
* nieodpowiednie
* naganne
W tych klasach również dyrektor szkoły, dysponujący limitem tzw. godzin do dyspozycji dyrektora, może wprowadzić dodatkowe zajęcia edukacyjne dla wszystkich lub dla grupy uczniów, w tym m.in. dodatkowy język obcy i zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze. Od klasy V uczniowie za zgodą rodziców uczestniczą w zajęciach z wychowania do życia w rodzinie. W klasie VI uczniowie przystępują do sprawdzianu poziomu wiedzy i umiejętności, który jest jednakowy dla wszystkich uczniów. Uczniowie o specjalnych potrzebach edukacyjnych otrzymują dostosowane arkusze. Mogą oni także zdawać egzamin w indywidualnie przystosowanych warunkach Sprawdzian organizowany jest przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Sprawdzian ten nie ma wpływu na ukończenie szkoły podstawowej jak i na przyjęcie do gimnazjum.
Reforma systemu oświaty z 1999 r. wprowadziła gimnazjum. Uczniowie uczęszczający do gimnazjum to młodzież w wieku 13-16 lat. Kształcenie na tym etapie ma charakter ogólny, naucza się następujących przedmiotów:
* języka polskiego
* historii
* wiedzy o społeczeństwie
* plastyki
* muzyki
* języka obcego nowożytnego
* matematyki
* fizyki z astronomią
* chemii
* biologii
* geografii
* informatyki
* techniki
* wychowania fizycznego
Jeśli rodzice wyrażą taką wolę, również religii. Dla uczniów, którzy nie uczęszczają na religię, dyrektor gimnazjum winien zorganizować zajęcia etyki. Uczniowie uczęszczają również na zajęcia z wychowania do życia w rodzinie, które nie są jednak obowiązkowe.
Nauka w gimnazjum kończy się egzaminem gimnazjalnym, pisanym przez uczniów klas III w kwietniu. Termin corocznie ustala dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Egzamin składa się z dwóch części pisemnych: humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej (a od roku szkolnego 2008/2009 również z języka obcego). Wynik egzaminu nie ma wpływu na ukończenie gimnazjum, ale ma znaczenie przy rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych (liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego, technikum i szkoły zawodowej).
SZKOŁY POGIMNAZJALNE
a) zasadnicze szkoły zawodowe o okresie nauczania nie krótszym niż 2 lata i nie dłuższym niż 3 lata, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także dalsze kształcenie w szkołach wymienionych w lit. e) i f),
b) trzyletnie licea ogólnokształcące, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
c) trzyletnie licea profilowane kształcące w profilach kształcenia ogólnozawodowego, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
d) czteroletnie technika, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
e) dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące dla absolwentów szkół wymienionych w lit. a), których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
f) trzyletnie technika uzupełniające dla absolwentów szkół wymienionych w lit. a), których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwiające uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
g) szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, których ukończenie umożliwia osobom posiadającym wykształcenie średnie uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu,
h) trzyletnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy.

STATUT SZKOŁY- (tzw. Konstytucja szkolna) powinien zawierać:
1) organ prowadzący szkołę lub placówkę,
2) organy szkoły lub placówki oraz ich kompetencje,
3) organizację szkoły lub placówki,
4) zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników szkoły lub placówki,
5) zasady rekrutacji uczniów,
6) prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły.

Szkoła powinna posiadać:
1) arkusz organizacyjny szkoły
2) regulamin placówki
3) kalendarz szkoły
4) tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych
5) programy: program nauczania, program wychowawczy, program rozwoju szkoły


Formą kształcenia i wychowania dostępną dla uczniów niepełnosprawnych są szkoły specjalne i szkoły i oddziały integracyjne.