Immanuel Kant

Immanuel Kant urodził się 22 kwietnia 1724 roku w Królewcu, a zmarł 12 lutego 1804 roku także w Królewcu. Był filozofem niemieckim oraz twórcą idealizmu transcendentalnego (krytycyzmu teoriopoznawczego). Pochodził z rzemieślniczej rodziny o tradycjach pietystycznych. W 1745 roku ukończył wydział teologiczny na uniwersytecie w Królewcu. W latach 1755-1770 było prywatnym docentem, zaś w latach 1770-1796 profesorem logiki i matematyki. W roku 1768 i 1788 został rektorem tegoż uniwersytetu.
Rozwój poglądów filozoficznych Kanta dzieli się na dwa okresy: ?przedkrytyczny? i ?krytyczny?.

Do okresu przedkrytycznego należy dzieło Ogólna historia przyrody (wydane anonimowo w 1755), gdzie Kant przedstawił teorię powstania wszechświata z pierwotnego chaosu jako efekt skupiania się cząsteczek pod wpływem przyciągania, zaś w okresie krytycznym Kant stworzył dzieła takie jak: Krytyka czystego rozumu, Krytyka praktycznego rozumu i Krytyka władzy sądzenia. Kant z pierwszego okresu interesował się przede wszystkim , czym jest świat, a z drugiego okresu ? sprawą, jak jest świat poznaje i jakie są granice tego poznania.
Zgodnie z koncepcją Kanta myślenie to ? po pierwsze ? zdolność tworzenia pojęć oraz ? po drugie ? zdolność wyciągania wniosków. Władzę poznawczą odpowiedzialną za pierwsze nazwał rozsądkiem, a za drugie ? rozumem. Według niego nie tylko zmysłowość, ale też rozsądek ma swe aprioryczne formy. Aby przyobleczone w czasoprzestrzenną formę wrażenia stały się dostępne dla naszego umysłu, muszą zostać pojęciowo zorganizowane. Zmysły dostarczają nam różnorodnych wyobrażeń ? rozsądek je zespala.
Rozsądek to zdolność łączenia a priori. Służą mu do tego specyficzne narzędzia ? czyste pojęcia rozsądku, czyli kategorie. Kant wyszczególnił stosunkowo skomplikowaną ich typologię. Dzielą się one u niego na cztery główne grupy:
? ilość
? jakości
? stosunku
? modalności
Istotne role pełnią należące do grupy kategorii stosunku kategorie przyczyny oraz substancji. To dzięki nim możliwe jest scalanie oderwanych od siebie wyobrażeń w kompleksy zwane fenomenami.. W sumie wszystkich kategorii było według Kanta dwanaście ? po trzy w każdej grupie ? i odpowiadało im dwanaście rodzajów sądów.
System Kanta podważał wszystkie dotychczasowe systemy. Najistotniejsze było w nim dokonanie rozdziału między niepoznawalnymi "rzeczami samymi w sobie" a poznawanymi fenomenami, rozróżnienie w poznaniu czynnika podmiotowego i przedmiotowego, teoria form apriorycznych i głoszenie uwarunkowania przedmiotu poznania przez podmiot.

Podstawową tezą Kanta jest, że poznanie nie jest przyswajaniem sobie treści istniejących w rzeczach, ale tworzeniem tych treści przez poznający umysł (transcendentalny idealizm). W swojej etyce Kant dokonał krytyki eudajmonizmu, twierdząc, że moralne jest tylko postępowanie motywowane wolą spełniania obowiązku (imperatywem kategorycznym). Gł. dzieła okresu krytycznego: Krytyka czystego rozumu, Krytyka praktycznego rozumu i Krytyka władzy sądzenia.



Filozofia Kanta miała wiele rozmaitych interpretacji i dała początek różnym szkołom kantowskim i neokantowskim. Zapoczątkowała ona okres klasycznej filozofii niemieckiej i wywarła znaczący wpływ na rozwój filozofii europejskiej zwany kantyzmem.

W dorobku twórczym Kanta należy jeszcze wymienić: Prologomena do wszelkiej przyszłej metafizyki... (1783, wydanie polskie 1901) i Uzasadnienie metafizyki moralności (1785, wydanie polskie 1906)


Żródła:
? www.wikipedia.pl
? www.portalwiedzy.onet.pl
? www.encyklopedia.interia.pl
? Encyklopedia PWN