1) Racje Baryki:
a) wyeksponowanie zła dotychczasowego porządku (perspektywa komunistów)
b) bieda warstw najniższych
c) nieposzanowanie mniejszości narodowych i religijnych
d) prześladowania polityczne
e) system policyjny
f) ojczyzna jako zaprzeczenie marzeń z okresu niewoli
g) powielanie przez rządzżcych dawnych błędów
h) przekonanie o konieczności znalezienia "wielkiej ideii"
i) zmiana dotychczasowego porządku społecznego
j) reforma agrarna i przemysłowa
k) postulat odwagi, bezkompromisowości działań
2) Racje Gajowca:
a) reformy wymagają wyrzeczeń, zło to stan przejściowy
b) ojczyzna - najważniejsza wartość, uzasadniająca doznanej krzywdy
c) konieczność liczenia się z realiami
d) obrona niepodległości jako pierwsze zadanie
e) ustalenie granic
f) wzmocnienie armii
g) stopniowa odbudowa potęgi państwa
h) ferorma walutowa (podstawy ekonomiczne państwa)
i) budowa nowego ładu społecznego
j) pro-rządowy punkt widzenia (perspektywa antykomunistyczna)
3)Wnioski:
a) skrajna, rewolucyjna postawa Cezarego
b) rozmówców łączyły troska o losy ojczyzny
c) reformatorska, ewolucyjna postawa Gajowca
d) brak możliwości kompromisu
e) podkreślenie dyskusyjnego charakteru powieści:
- zderzenie racji różnych stron, ich cząstkowość
- brak ostatecznego roztrzygnięcia (otwarte zakończenie powieści)
- wezwanie do znalezienia zadowalających rozwiązań
*(nota szkolna) - nie jestem autorem tego tekstu, dodaję go by pomóc innym, którzy podobnie do mnie mają (mieli) problem z tym tematem.