Zjednoczenie Włoch

ZJEDNOCZENIE WLOCH
Wlochy po kongresie wiedenskim:
Rozbicie na 6 odrebnych panstw: panstwo Lombardzko-Weneckie → Lombardia, Wenecja (cesarz austriacki) ; Parma (austria) ; Toskania (austria) ; Panstwo Koscielne (wraz z Rzymem) ; Krolestwo Obojga Sycylii = Neapol → Krolestwo Neapolitanskie + Sycylia (Ferdynand I); Krolestwo Sardynii → wyspa Sardynia, Piemont, Liguria z miastem Geuna, Hrabstwo Nicejskie, Sabaudia (sklanianie w strone Francji) ; Reakcje wladz: odrzucenie Kodeksu Napoleona ; przywrocenie feudalnego ustawodastwa (np. przywilejow stanowych, dziesieciny) ; likwidowanie sladow rzadow napoleonskich (uniewaznianie decyzji sadowych sprzed 1815r, zniesienie ustawy o obowiazkowym szczepieniu przeciwko ospie i oswietleniu ulic, wycinanie drzew zasadzonych w czasach napoleona ; w Panstwie koscielnym dzialanie inkwizycji ; Rozbicie polityczne: odmienne prawodastwa ; liczne granice celne ; rozne systemy monetarne ; odmienne rodzaje miar i wag → zacofanie gospodarcze ; panstwa poludniowowloskie zwiazane z gospodarka austriacka, Lombardia i Wenecja ; Piemont i Toskania pod wplywem Francji → narodziny wloskiego ruchu zjednoczeniowego ; Ruch zjednoczeniowy: wystapienia inicjowaly tajne organizacje karbonariuszy (dazenie do obalenia absolutyzmu i struktur feudalnych, uchwalenie libelarnej konstytucji → powstanie zbrojne, popierani przez mieszczanstwo i bogatsza burzyazje ; 1820r- karbonariusze-oficerowie zainicjowali rewolucje opanowujac Neapol. Objecie wladzy przez liberalow, uchwalenie konstytucji i proklamowanie Neapolu monarchia konstytucyjna (Ferdynand I zaakceptowal przemiany spoleczne) → naruszenie porzadku powiedenskiego, Swiete Przymierze skierowalo przeciwko Neapolowi interwencyjne wojska austriacki → przywrocenie rzadow absolutnycy (1821r) ; 1821r- rewolucja w Piemoncie, interwencja austrii ; 1831 - ponowny zryw karbonariuszy. Opanowanie Modeny, Parmy i polnocnej czesci Panstwa Koscielnego (Bolonii), interwencja Austrii.
Powstanie wloskiego rychu narodowego:
Zmiana formy i tresci wloskiego ruchu rewolucyjnego → kleska idei karbonarskiej ; Mlode Wlochy:1831 ; zalozyciel - Giuseppe Mazzini (były karbonariusz, 1805-1872) ; program - rewolucyjne hasla antyabsolutystyczne ; postulat zjednoczenia Wloch w formie republiki ; idee utopijne i romantyczne ; odrodzenie moralno-religijne ; wspolpraca podobnych organizacji na terenie calej Europy, pomijajac koniecznosc poparcia wśród spoleczenstwa ; popierani przez inteligencje i drobnomieszczanstwo ; utworzone Mlode Niemcy i Mloda Polske = Mloda Europa → „zwiazek ludow” osiagniety droga „rewolucji narodow” ; 1834r - Mazzini probuje wzniecic powstanie w Sabaudii z udzialem polskich i niemieckich rewolucjonistow ; Zjednoczenie: wskazywano na tradycje historyczne starozytnego Rzymu i siegano do pism Machiavellego (nawolywal do polaczenia slabych panstewek w jedno silne panstwo) ; opracowano wspolny dla wszystkich regionow wloski jezyk literacki ; brakowalo zgody co do ostatecznego ksztaltu ustrojowego przeyszlego panstwa: - republika z silnym rzadem centralnym (republikanscy rewolucjonisci), - federacja pod kierunkiem Panstwa Koscielnego i papierza (zwolennicy monarchi), - monarchia konstytucyjna ; dynastie na tron → dynastia Sabaudzka z Sardynii
Rewolucja 1848r:
Mieszczanstwo: swobody konstytucyjne ; likwidacje feudalnych struktur spolecznych i ekonomicznych ; zjednoczenie wloch ; Chlopi: wystepowali przeciw wlascicielom ziemskim → styczeń 1848r - powstanie ludowe na Sycylii ; Przebieg: srodowiska liberalne zmusily ferdynanda II do ogloszenia konstytucji w Neapolu ; uchwalenie konstytucji w Toskanii, Panstwie Koscielnym i Krolestwie sardynii, powolanie tam rzadow liberalnych ; antyaustriackie demonstracje narodowe ; koniec marca 1848r - narodowe powstanie w Lombardii i Wenecji (proklamowano Republike Sw. Marka, odwolywali się do tradycji sredniowieznej republiki Weneckiej) ; krol sardynie - Karol Albert pod naciskiem opinii wypowiedzial austrii wojne ; 25.07.1848r - kleska pod Custoza ; kompromisowe stanowisko liberalow wobec morachow ulatwialo im ograniczenie wprowadzonych wolnosci konstytucyjnych → w ich obronie wystapily sily republikanskie popierane przez drobnomieszczanstwo, inteligencje i robotnikow ; demonstracje uliczne w Rzymie zmusily papieza do jego opuszczenia ; 02.1849r - utworzono w Rzymie republike ; utworzono republike we Florencji ; na apel papieza przeciwko republice Rzymskiej podjely interwencje sily francuskie wyslane przez Ludwika Napoleona ; poczatek lipca - zdobycie Rzymu, kapitulacja republik weneckiej i florenckiej ; 23.03.1849r - kleska pod Novara → abdykacja Karola Alberta, krolem zostal jego syn Emanuel II ; Skutki: kleska pod kazdym względem, Wlochy zostaly jedynie „pojeciem geograficznym”, Austria utrzymala swój stan posiadania i odzyskala utracone wplywy ;
Krolestwo sardyni monarchia konstytucyjna:
Dzieki kompromisowi zawartemu przez Wiktora Emanuela II z liberalna burzuazjaudali się zachowac wprowadzona w 1848r konstytucje ; Sardynia wkroczyla na droge waznych przemian i reform wewnetrznych oraz industrializacji ; rozwijal się przemysl i rolnictwo, powstawala silna burzuazja, przeksztalcala się w rozwiniete, sprawniej fiunkcjonujace panstwo dazace do ekspansji i likwidacji barier celnych i politycznych ;
Cavour:
Camil Cavour (1810-1861) - arystokrata, polityk, zwolennik liberalizmu i monarchii konstytucyjnej. Z obszarnika zmienil się w finansiste i udzialowca wielu pzedsiewziec. Podrozowal po Wielkiej Brytanii i Francji. 1852r - stanal na czele rzadu sardynskiego i jako premier kontynuowal polityke reform. Przeksztalcil kraj w nowoczesne panstwo o sprawnej administracji panstwowej i mocnym systemie finansowym. Zniosl wszelkie roznice pomiedzy poszczegolnymi prowincjami sardynskimi, rozwinal handel i komunikacje. Cele: umocnienie Krolestwa Sardynii i podniesienie jego znaczenia w Europie. Utworzenie federacji panstw wloskich pod rzadami dynastii sabaudzkiej.
Sojusz z Francja i wojna z Austria w 1859r.
1853-1856r - z inicjatywy Wiktora Emanuela II Sardynia wlaczyla się do koalicji antyrosyjskiej.1856r - Paryz - konferencja pokojowa, Cavour zblizyl się do Francji. Francja - Napoleon III dazyl do restauracji mocarstwowej pozycji w Europie, zdobycia hegemonii we Wloszech, usuniecia z panstw wloskich Habsburgow i hiszpanskich burbonow. 1859r- sardynia zawarla sojusz obronny z Francja: utworzenie krolestwa polnocnowloskiego (sardynia, Lombardia, Wenecja) pod rzadami dynastii sabaudzkiej oraz powstanie federacji panstw wloskich - przewodzilby formalnie papiez, ale wladze mialby krol polnocnych Wloch. Francja miala otrzymac francuskojezyczna Sabaudie i Hranstwo Nicejskie. Wiosna 1859r - Sardynia sprowokowala Austrie do wypowiedzenia wojny. 06.1859r - bitwa pod Magenta i Solferino - zwyciestwo wojsk francusko-sardynskich. 07.1859r - Napoleon III zawarl z austriackim cesarzem Franciszkiem Jozefem pokoj w Villafranca: Austria odstepowala Francji Lombardie przekazana nastepnie Sardynii. Francja zyskala Sabaudie i Nicee. Premier Cavour na znak protestu podal się do dymisji → po wydareniach w srodkowych wloszech Cavour ponownie objal rzady, a Francja musiala definitywnie rozstac się z mocarstwowymi planami wobec wloch.
Czerwony Krzyz:
1859r - Henri Dunant rozpoczal akcje propagandowa na rzecz ofiar wojny. 1863r - utworzono miedzynarodowa organizacje Czerwonego Krzyza → niesienie pomocy kazdemu rannemu niezaleznie od jego przynaleznosci narodowej lub panstwowej. 1864r - zawarto Konwencje Genewska→ oznaczone czerwonym krzyzem oddzialy medyczne uznawano za neutralne i podlegajace ochronie.
Powstanie srodkowych wloszech:
Wojna z Austria wywolala powstanie w parmie, Modenie,Toskanii i wiekszej czesci panstwa koscielnego ; Habsburscy wladcy zbiegli za granice, papiez rzucil klatwe na sprawcow oderwania od Rzymu czesci Panstwa koscielnego → obszary powstan zostaly zajete przez wojska sardynskie ; 01.1860r - Cavour objal ponownie urzad premiera sardynii, na terenie Parmy, Modeny, Toskanii i panstwa koscielnego( bez Rzymu) zorganizowano plebiscyty → proklamowano przylaczenie tych panstw do krolestwa Sardynii → napoleon III musial zaakceptowac i zrezygnowac ze swych wloskich planow .
Garibaldi w poludniowych Wloszech:
Wiosna 1860r - poludniowe Wlochy - wybuchy lokalnych powstan przeciwko krolowi neapolu i Sycylii, cavour zwlekal i inicjatywe przejal Giuseppe garibaldi ; Garibaldi - (1807-1882), zwolennik Wloch republikanskich, z niechecia patrzyl na akces panstw srodkowowloskich do monarchii sardynskiej, aktywny rzecznik wloskiego ruchu nartodowego i kwestii narodowej, zjednoczonych wloch. 05.1860r - Garibaldi zorganizowal zbrojna wyprawe na poludnie (1200 ludzi, tzw. Czerownych koczul), opanowal Sycylie i wkroczyl do neapolu ; Garibaldi zniosl stanowe przywileje szlachty ; mazzini wystapil z projektem utworzenia republiki poludniowowloskiej ; Garibaldczycy stracili kontrole nad sytuacja i pojawilo się neibezpieczenstwo, ze rewolucja wkroczy do papieskiego Rzymu, co grozilo konfliktem z Napoleonem III ; Cavour - wyslal wojska sardynskie na tereny zajete przez garibaldiego i zapewnil Napoleona o rezygnacji z Rzymu ; Giuseppe garibaldi poparl Wikora Emanuela i podporzadkowal się wladzy sardynskiej ; jesien 1860r - zorganizowano plebiscyty i potwierdzilo się przylaczenie krolestwa Obojga sycylii do krolestwa sardynii.
Krolestwo Wloch i zakonczenie procesu zjednczenia kraju:
1861r - turyn - pierwszy ogolnowloski parlament, proklamowal zjedniczenie Wloch i utworzenie jednolitego krolestwa Wloskiego jako monarchii konstytucyjnej. Wiktor Emanuel zostal krolem ; 1864r - garibaldi podjal oddolna nieudana probe zdobycia Rzymu organizujac ochotnikow. Zostal jednak powstrzymany przez wladze Wloskie ; Wenecja i Rzym zostaly przylaczone do krolestwa Wloskiego dzieki wydarzeniom miedzynarodowym ; 1866r - wojna prusko-austriacka - wlochy zawarly uklad sojuszniczy z Prusami i uzyskaly Wenecje ; 1870r - wojna francusko-pruska, Napoleon III wycofal się z Rzymu a Wlosi zajeli go i przeprowadzili plebiscyt w którym prokllamowali przylaczenie Rzymu do Wloch. Papiez ekskomunikowal najezdzcow i zamknawszy się w palacu watykanskim oglosil się wiezniem ; 1871r - rzad i parlament przeniosly się do Rzymu i dzielo jednoczenia uznano za zakonczone.