Bankowość i finanse WSTiH 2008

BANKOWOŚĆ I FINANSE

LITERATURA (podręczniki)
* J. Kukulski, J. Pluta - karty płatnicze-teoria i praktyka, 1988
* L. Stecki - karty kredytowe, 1988
* A. Bursy ? karty płatnicze- przewodniki finansowe
* J. Głudowski, J. Szmbelańczyk ? bankowość (podręcznik dla studentów), 1999 r.
* L. Oręziak, B. Pietrzak ? bankowość na świecie i w Polsce, 2001
* E. Pietrzak, M. Markiewicz ? finanse, bankowość i rynki finansowe
* W. L. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński ? banki, rynek, operacje, polityka
* S. Owsiak ? finanse publiczne, teoria i praktyka
CZASOPISMA

? Banki i Kredyty, NBP ? miesięcznik
? Bank ? miesięcznik
? Gazeta Bankowa ? tygodnik

I. HISTORIA POWSTANIA KART PŁATNICZYCH ? KARTY PŁATNICZE

1894 ? USA Hotel Credit Letter Company
1917 ? USA Metalowe karty firmowe Smart& Roebuck
1959 ? USA Rozliczeniowe karty Diners Club
1951 ? USA Karty o charakterze rozliczeniowym ? Franklin National Bank
1958 ? USA American EXpress
1958 ? USA Karty kredytowe - Bank Americard emitowane przez Bank of America
60-te ? JAPONIA Japaneese Credit Bureau - JCB
60-te ? UK Barday Card emitowane przez Barday Bank
70-te Utworzenie sieci akceptacji kart VISA
80-te USA Zmiana ? Master Charge na Master Card

W POLSCE:
70-te, 80-te Akceptacja kart cudzoziemców Orbis, PLL Lot, Pewer, Baltona
90-te Akceptacja kart sieci lokalnych i międzynarodowych EC/MC, Visa, Diners Club, JCB, AmEx, Polcard, Bisiners

Główne systemy kart płatniczych:
- Diners Club
- VISA International
- EuroCard /MasterCard
- American Express
- JCB

System Diners Club
? system powstał w 1950 r.
? wejście na rynek wschodnioeuropejski ? 1969
? system stanowi własności Citibank od 1990
? w systemie emitowane są głównie karty typu ?charge?
? system funkcjonuje w wersji lokalnej i międzynarodowe
? karta DC jest kartą elitarną dla bogatych klientów

VISA International
? 1958 - Americard wydana przez Bank of America
? 1960 - liczba wydanych kart przekracza 1 mln
? 1966 - powstanie BSC (Bank Americard Service Corporation)
? 1970 - przyłączenie do system znacznej liczby banków amerykańskich
? 1974 - powstanie IBANCO
? 1977 - przekształcenie IBANCO w VISA International
? 1996 - wydanie 500 mln kart (54% kart na świecie)

System EuroCard/MasterCard
? 60-te ? utworzenie przez kalifornijskie banki CBCA, w celu wydania własnej larty
? 1974 ? wchłonięcie brytyjskiego systemu Access
? 1979 ? zmiana nazwy MasterCharge na MasterCard
? 1979 - wejście na rynki europejskie- połączenie ze szwedzkim systemem Eurocard
? 1988 ? wprowadzenie

Eurocard/Mastercard
? 1985 ? powstanie pierwszej karty typu business
? 1988 ? ekspansja systemu BC/MC w Chinach
? 1989 ? podbój rynku rosyjskiego
? 1992 ? powstanie organizacj Europay International
? 1996 ? BC

American Express
? jest to karta tyou klubowego wyemitowana przez biuro podróży
? 1958 ? emisja zielonej karty AmEx funkcjonującej jako karta T&F
? lata 60-te emisja kart na większą skalę

Rodzaje kart American Express:
? Zielona karta AmEx- typ podstawowy dla nowych członków
? Złata karta AmEx ? dla stałych klientów posiadających nienaganną opinie
? Platynowa ? dla wybitnych osobistości
? Optima ? wydawana w 3 powyższych kolorach
? Corporate ? w kolorze zielonym dla pracowników firm jako klientów służbowych
? Karta AmEx ? dla ludzi zamożnych

System JCB
? jest to jeden z najmłodszych globalnych systemów kart płatniczych funkcjonujący na rynku
? karta system JCV jest kartą T&F
? system ten zaczął być rozpowszechniany w innych krajach świata od roku 198

Podział kart według kryterium funkcji:
? Karty płatnicze:
? karty bankowe
? karty niebankowe ? karty sieci handlowych, stacji benzynowych, linii lotniczych, itp.
? Karty niepłatni cze:
? identyfikacyjne (id Cards)
? bankomatowe (ATM Cards)
? rabatowe


Podział kart według kryterium emitenta
? VISA International
? EC/MC
? American Express
? Diners Club
? JCB

Podział kart według zasięgu działania karty
? karty krajowe
? karty międzynarodowe

Podział kart =>
? wg. sposobu rozliczenia karty
- karty debetowe (debit cards)
- karty kredytowe (credit cards)
- karty z odroczonym terminem płatności (charge cards)
- karty wstępnie opłacone, przepłacone

? wg. technologi przechowywania danych
- z informacją na pasku
- mikroprocesowe
- hybrydowe
- optyczne
- wirtualne
- bezstykowe

KARTY DEBETOWE
? możliwość realizowania transakcji do wys. Salda- zasada ?Pay now?
? opcja ? występowanie kwoty gwarancyjnej
? karta wydawana klientom o niewielkim stażu, z którymi związane jest wyższe ryzyko
? w przypadku przekroczenia salda naliczane są odsetki jak od kredytu przedterminowego (tzw. karne)

Karty z odroczonym terminem płatności => Karty transakcyjne, typu ?charge?

- funkcjonują na zasadzie ?Pay leter?
- związane są z rachunkiem ROR
- bank stawia do dyspozycji klienta środki do wys. limitu
- klient korzystając z tych środków musi zapewnić ich zwrot na wyznaczoną przez bank datę
- środki nie są zazwyczaj oprocentowane

KARTY KREDYTOWE

- karty te funkcjonują na zasadzie ?Pay later?
-posiadacz może realizować transakcje powyżej salda środków na ROR
- posiadacz karty musi mieć zdolność kredytową rozumiana jako zdolność do spłaty kredytu wraz z odsetkami w wyznaczonym terminie.

Karty wstępnie -opłacone (przedpłacone)

- funkcjonują na zasadzie ?Pay before?
- klient kupuje kartę o określonej wartości i realizuje nią transakcje
- podczas zakupu kwota transakcji odejmowana jest od limitu na karcie
- nie ma potrzeby autoryzacji, ponieważ karta już została opłacona
- karty te przeznaczone są głównie do regulowania małych transakcji

Karty wstępnie ?płacone (przedpłacone)
- Visa Cash
- Mondex (Master Card)
- Clip
-Proton

Klasyfikacja kart według kryterium technologii

? karty z paskiem magnetycznym
? mało odporne na zakłócenia elektrostatyczne I magnetyczne
? łatwe do podrobienia
? mała pojemność informacji

? karty mikroprocesorowe
? odporne na zakłócenia pól elektromagnetycznych i temperatury
? średnia pojemność informacji
? wysoki standard zabezpieczeń
? uniwersalność

? karty wirtualne
? nie istnieją fizycznie
? umożliwiają przeprowadzenie transakcji przez Internet

? karty bezstykowe (mikroprocesowe)
? duża odporność za za zakłócenia
? realizacja transakcji na niewielkie kwoty ( 50 zł, bez podawania PIN-u)
? wielofunkcyjne

Inne kategorie kart:
- karty wypukłe oraz płaskie
- karty lojalnościowe (loyality cards)- umożliwiają zbieranie punktów wymuszonych na nagrody
- karty co - bradowe (co - branded cards)- wydawane we współpracy z firmami komercyjnymi (sieci sklepów czy supermarketów). Na karcie znajduję się logo banku i logo formy.
- karty wydawane we współpracy z organizacjami klubowymi (Afinity cards)- są oznaką prestiżu i podkreślenia związków z organizacją klubową
- kary wydawane ze współpracy z organizacjami społecznymi ( charity cards)- mają za zadanie wspierać określone cele charytatywne. Część z dochodu związanego z obrotem kartowym przeznaczony jest na cel charytatywny

Zalety stosowania kart płatniczych:
- wygoda
- prostota
- bezpieczeństwo
- łatwy dostęp do pieniędzy dla posiadacza karty
- wiarygodność
- wyższa jakość usług
- ubezpieczenie OC i NW
- możliwość zakupu na kredyt
- racjonalne zarządzanie budżetem

Organizacje opiniotwórcze
? Krajowa Rada Wydawców Kart (rok powstania 1994)
- jednym z jej zadań było wyłonienie organizacji naliczającej transakcje w POS i bankomatach
? VISA Forum Polska
? Europay Forum Polska

Korzyści wynikające ze stosowania kart płatniczych:
1. dla posiadacza karty
2. dla banku
3. dla akceptantów

Korzyści dla posiadacza karty

- wiarygodność
- prestiż (zwłaszcza dla posiadacza karty GOLD)
- bezpieczeństwo (możliwość zastrzegania)
- dostęp do kredytu
- możliwość realizowania transakcji na całym świecie
- płatność w walucie

Korzyści dla banku
? prowizja od:
? akceptantów
? za używanie karty (od posiadacza)
? od wypłat gotówkowych
? z tytułu wymiany walut
? odsetki od kredytów
? odsetki przeterminowane

Korzyści dla akceptantów

? pozyskanie nowych klientów
? wzrost prestiżu placówki
? wzrost liczby kupowanych towarów i usług
? ograniczenie ryzyka fałszerstw i napadów
? szybszy obrót pieniądza, niż w przypadku czeków
Mankamenty: wysokość prowizji może być porównywalna z marżą sprzedawcy

Uczestnicy transakcji :
- Posiadacz karty
- Emitent karty
- Akceptant
- Bank obsługujący placówki usługowo- handlowe
- Centrum VISA (Mastercard, itp.)

Przyjmowanie zapłaty kartą :
? odbywa się przy pomocy:
- Imprintera ( posiadacz mechaniczny )- dokonanie autoryzacji transakcji
- Terminal elektroniczny POS ? kartę przesuwa się przez czytnik terminala i następuje połączenie z centrum autoryzacyjno- rozliczeniowym.
- Terminal elektroniczny POS z PIW-padem

Elementy bezpieczeństwa przy realizacji transakcji
1. sprawdzenie całości karty ? czy nie jest uszkodzona, sklejana
2. sprawdzenie, czy karta jest podpisana ? gdy jest to możliwe- porównanie podpisu z wzorem na karcie z wzorami podpisów
3. sprawdzenie, czy pasek na karcie nie został zaklejony lub nie nastąpiła próba jego wytarcia
4. sprawdzenie, czy numer karty nie został zastrzeżony
5. autoryzacja transakcji dla wyższych kwot
6. autoryzacja transakcji, gdy klient zachowuje się podejrzanie
7. limitowanie transakcji
8. system nagród dla pracowników, którzy kartę skradzioną lub sfałszowaną zatrzymali
9. PIN- kod na karcie

Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych (12.09.2002)

Obowiązki stron
? EMITENT
- wydanie karty
- umożliwienie korzystania z niej
- zobowiązanie się do zapłaty akceptantowi ceny sprzedaży towaru bez względu na pokrycie transakcji na rachunku ? w sytuacji, gdy akceptant dochował procedury
- zapewnia bezpieczne procedury realizacji transakcji
? AKCEPTANT
- nie wolno mu odmówić przyjęcia zapłaty kartą, gdy nie zachodzi podejrzanie, że karta jest fałszywa

? POSIADACZ KARTY
- używa karty zgodnie z jej przeznaczeniem
- starannie przechowuje kartę dla zabezpieczenia przed utratą lub zniszczeniem
- nie ujawnia osobom trzecim PIN-u
Obowiązki stron:
- utrzymuje środki na rachunku, bądź zapewnia je wymaganym przez emitenta terminie
- ponosi odpowiedzialność za dokonane operacje
- ponosi opłaty za użytkowanie karty

BANKOMATY
? Rodzaje (kryterium funkcji):
- Typy ATM (Automted Teller Machine) ? bardzo wielofunkcyjne
-Typu CD

? Według kryterium dostępności:
- Stand alone- pracuje poza siecią- brak możliwych weryfikacji i transakcji
- Off ? line ? podłączone do lokalnego komputera oddziału bankowego
- on-line ? bezpośredni dostęp do sieci informatycznej banku

? Kryterium dostępności bankomatu
- wewnętrzne
- zewnętrzne:
? lobby (wejście przy wyjściu karty)
? przez ścianę (dostęp do ulicy)
? poza bankiem

Funkcje realizowane w bankomatach ATM
- sprawdzanie bieżącego stanu rachunku właściciela
- wydruk historii rachunku
- zmiana numeru PIN Karty
- dystrybucja reklamy i ogłoszeń
- przyjmowanie wpłat gotówkowych
- wydruk i wydawania czeków
- realizacja czeków
- polecenia przelewu
- wymiana walut
- obsługa czeków podróżniczych
- zamawianie dodatkowych produktów bankowych

Nadużycia związane z katami płatniczymi
? wykorzystanie karty skradzionej lub zagubionej przed jej zastrzeżeniem
? podrobienie karty
? dwu(wielokrotne) zrealizowanie transakcji
? wystawienie fałszywych dowodów zawarcia transakcji
? wymuszenie oddania karty oraz ujawnienia PIN- kodu
? zmuszenie posiadacza karty do wybrania gotówki przy pomocy karty, a następnie oddanie gotówki
? nadużywanie kart przez dzieci (np. gdy karty wysyłane są do domów pocztą)

Karty płatnicze ? oszustwa
- Podszycie się pod autentycznego posiadacza karty
- Przerobienie karty ? zmienione dane na awersie karty
- Fałszerstwo elektroniczne ? przekodowanie zawartości paska magnetycznego
- Posługiwanie się kartami niedoręczonymi
- Nielegalne wykorzystanie numeru karty

? skimming- klonowanie pasków magnetycznych np.. przez nieuczciwych sprzedawców
? manipulowanie bankomatami- instalowanie urządzeń na bankomatach
? phishing- przesyłanie informacji nakłaniających do odwiedzenia spreparowanych stron internetowych w celu pozyskania login-u i hasła dostępu
? pharming- przekierowanie do spreparowanych stron internetowych, przypominających autentyczne strony


III. ARYTMETYKA BANKOWA

Oprocentowanie- jest narzędziem ustalania przyszłej wartości kapitału na podstawie jego wartości początkowej:

Kn= Ko O
Kn- wartość kapitału końcowego
Ko- wartość kapitału początkowego
O- wartość odsetek

Proces odwrotny względem oprocentowania nazywamy dyskontowaniem

Ko= Kn - O

Dyskontowanie- polega on na ustalaniu bieżącej wartości kapitału na podstawie jego wartości końcowej
Stopa procentowa- jest ceną czasowego kapitału (pieniądza)

Zgodnie ze standardem światowym stopę procentową podaje się w odniesieniu do podstawowego okresu oprocentowania, którym jest weksel.

Roczna stopa procentowa określa względny przyrost początkowego kapitału w ciągu roku

P= K1 - Ko
Ko
? realną stopę zysku ( marżę użyczającego kapitał )
? przewidywaną inflację
? ryzyko, które jest uzależnione od:
- czasu, na jaki udzielono pożyczki/kredytu
- wypłacalności i stabilności finansowej kredytobiorcy
- ryzyka powodzenia przedsięwzięcia ekonomicznego

Stosunek wartości kapitału po roku do kapitału początkowego, określany jest mianem rocznego współczynnika
procentowego ??r??

r= K1
Ko
Stąd :
r= 1 p

Wartość stopy procentowej określane jest zasadniczo przez trzy elementy

Arytmetyka bankowa- procent złożony

Po każdym okresie odsetkowym następuje kapitalizacja odsetek, tj. dopisanie odsetek do kapitału

Kn= Ko r
n- liczba okresów kapitalizacji



PRZYKŁADY:
1) Klient dysponuje kartą płatniczą typu ?charge?. Karta ta umożliwia zaciągnięcie długu bez oprocentowania. Jedynym kosztem, jaki klient płaci jest prowizja w wysokości 3% kwoty transakcji.
? Co bardziej się opłaca kredyt w ROR oprocentowane 19,5% czy pożyczka przy pomocy karty

Założenia:
kwota pożyczki ? 100zł
odsetki 0= 0,195/12 *1000 = 16zł 25 gr
prowizja 3% * 1000zł = 30zł

2) Obliczyć odsetki od pożyczonego kapitału w kwocie 2 mln zł za 72 dni. Przy oprocentowaniu rocznym w wysokości 45%
Rozwiązanie:

0=?
K= 2.000.000 zł 0= kdp
d= 72 dni 100*365
p= 45%
i= 0,45 0= 2.000.000*72*0,45
365

Arytmetyka ? przykłady dyskonto

K1 ? kapitał końcowy
Ko ? kapitał początkowy
D ? dyskonto

3) O jaką kwotę umniejszyć nominalną kwotę weksla płatnego za 38 dni, przy stopie dyskontowej w skali roku 40 % ?
Weksel opiewa na kwotę 20.000.000 zł

D= 20.000.000*0,4*38 Ko= 19.167.123 zł

Arytmetyka ? procent złożony

4) Porównać oferty banków w zakresie warunków prowadzenia rachunku ROR, uwzględniając następujące kryteria:
Oprocentowanie wkładu Kapitalizacja

Bank 1 7% 3 miesiące
Bank 2 5% 1 miesiąc
Bank 3 9% 3 miesiące

Kwota wkładu 100 zł, okres przechowywania 1 rok

Rozwiązanie:
0 = Ko(rn ? 1)

Ko = 100zł
I = 0,07/4 oraz 0,05/12 oraz 0,09/4
n = 12 okresów kapitalizacji lub 4 okresy kapitalizacji


r = 1 i

Bank 1, 0=100 zł (1,0175) - 1) = 7zł 19 gr
Bank 2, 0=100 zł (1,0042) - 1) = 5zł 12 gr
Bank 3 0= 100zł (1,0225) -1) = 9zł 31 gr


Zabezpieczenia
? mają na celu jednoznaczne identyfikacje nadawcy
? mają na celu ochronę transmisji przed
? najpowszechniejsze stosowane metody zabezpieczeń to:
- firewall?e
- token?y
- szyfrowanie

Metody szyfrowania
? szyfry symetryczne
- DES (Data Encryption Standard)
? szyfry asymetryczne
- RISA (Rivest- Shamir ? Adleman)

Strony przekazania informacji

- Klucz prywatny nadawcy
- klucz publiczny odbiorcy

- klucz prywatny odbiorcy
- klucz publiczny nadawcy


Transmisja zaszyfrowanej informacji
Zaszyfrowanie Odszyfrowanie
klucz publiczny odbiorcy klucz prywatny odbiorcy


Informacja Informacja
Nadawca Odbiorca

Podpis składany przy pomocy Weryfikacja podpisu elektronicznego nadawcy
Klucza prywatnego nadawcy Klucz publiczny nadawcy


Definicja certyfikatu
? certyfikat umożliwia wprowadzenie bezpiecznego podpisu elektronicznego, który jest
- przyporządkowany wyłącznie osobie składającej ten podpis
- sporządzony za pomocą urządzeń i danych podlegających wyłącznie kontrolo osoby składającej podpis elektroniczny
- powiązany z dokumentem, którego dotyczy, w taki sposób, że jakakolwiek późniejsza zmiana tego dokumentu
jest rozpoznawalna

IV.
Instytucje

? SET- Secure Electronic Transaction
Organizacja utworzona przez czołowe firmy obsługujące karty płatnicze
? KIR- Krajowa Izba Rozliczeniowa
? E-Telbank- spółka certyfikująca

PIENIĄDZ
- wymiana barterowa (towarowa)- prymitywna forma rozliczeń stosowana obecnie w obliczu trudności gospodarczej rzutujących na siłę lokalnej waluty
- pieniądz pojawił się w gospodarce samoistnie i spontanicznie wraz z osiąganiem przez społeczeństwa odpowiedniego stopnia rozwoju. Pieniądz wyodrębnił się ze świata towarów, jako towar szczególny ułatwiające wymianę różnych dóbr i usług

Pieniądz ? dawniej, cd?
? Rolę pieniądza pełniły początkowo muszle ,bydło, skóry, sól
? Następnie pojawiły się pieniądze wykonane z metali nieszlachetnych (żelazo, miedz, brąz)
? Ostatecznie pieniądze zaczęły być produkowane z metali szlachetnych (złoto, srebro), zaś nominał był uzależniony od wagi (płatność kruszcem odważnym)
? Moneta kruszcowa poraz pierwszy wprowadzona została przez Lidyjczyków (VII w. p.n. e)
? System, w którym jednocześnie w obiegu funkcjonują monety złote i srebrne nosi nazwę bimetalizmu
? Prawo Greshama- Kopernika: w warunkach bimetalizmu pieniądz gorszy wspiera pieniądz lepszy

? W wyniku ewolucji dwuwalutowych system przekształcił się ,w drugiej połowie XIX w., w system waluty opartej wyłącznie na złocie ? w którym bank gwarantował wymianę na złoto wszystkich form tego pieniądza.

1. wymiana na złoto w 100% - David Ricardo (1772-1823)
2. lub w części na złoto oraz weksle handlowe

Pieniądz ? obecnie
? współcześnie mamy do czynienia z systemem waluty kierowanej (waluty, wolnej albo papierowej) ? nie pozostającej w związku z zasobami złota lub innych metali szlachetnych, czy nawet określonych towarów.
? Istoty pieniądza upatruje się w jego abstrakcyjnych wartościach

Cechy pieniądza:
- podzielność
- trwałość
- rzadkość występowania w przyrodzie
- jednorodność
Funkcje pieniądza
- miernik wartości
- środek wymiany (cyrkulacji)
- powszechny środek płatniczy
- środek tezauryzacji
- pieniądz światowy (w odniesieniu do poprzednich funkcji)

BANK CENTRALNY
? Funkcje Banku Centralnego
- Bank emisyjny
? emisja bankomatów i marek (bilon),emisja bonów skarbowych i obligacji (operacje otwartego rynku) w celu regulacji wartości i stopy procentowe, sprzedaż i skup waluty w celu regulacji kursu walutowego
- Bank banków
- Bank państwa
? działalność operacyjna związana z emisją obligacji w celu pozyskania środków dla budżetu państwa
?
Miary podaży pieniądza
Agregat M
Baza Monetarna 1. Rezerwy obowiązkowe banków komercyjnych
2. Rezerwy nadwyżkowe banków komercyjnych
3. Obieg pieniądza gotówkowego
Agregat M Baza monetarna depozyty na żądanie w bankach komercyjnych
Agregat M M depozyty krótkoterminowe w bankach komercyjnych
Agregat M M depozyty średnio I długoterminowe w bankach komercyjnych
Agregat ogólnej płynności gospodarczej M papiery wartościowe I dokumenty handlowe

Polityka pieniężna
? Cele polityki pieniężnej:
- stabilizacja pieniądza, poprzez
? operacje otwartego rynku
? skup i sprzedaż waluty
? Inne cele
- zapewnienie bankom komercyjnym wystarczającej płynności
- tłumienie amplitudy wartości koniunkturalnych
- zwiększenie podaży pieniądza w związku ze wzrostem gospodarczym
- dostarczenie środków państwu na pokrycie deficytu budżetowego

Cele polityki pieniężnej
? cele strategiczne
? cele pośrednie
? cele operacyjne

Instrumenty polityki pieniężnej
? cele polityki pieniężnej realizowane są z wykorzystaniem określonych instrumentów:
- instrumenty kontroli ogólnej
- instrumenty kontroli selektywnej
- oddziaływanie poprzez perswazje
- politykę kursu walutowego
? Instrumenty kontroli ogólnej to
- operacje otwartego rynku- polegają na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych, co wpływa na bazę monetarną i poprzez to na akcję kredytową banków
- polityka rezerw obowiązkowych- w zależności od rodzaju depozytu. Bank Centralny ustala procentowy udział środków, które należy zdepozytować.
- polityka refinansowania banków :
- kredyt redyskontowy
- kredyt lombardowy

Operacje otwartego rynku
Transakcje REPO
Kupno papierów wartościowych, przy jednoczesnym zobowiązaniu kontrahenta do ich odkupienia w umówionym terminie i po ustalonej cenie
? Zarobek (odsetki) są różnicą pomiędzy ceną sprzedaży, a ceną odkupu
? Pożyczkodawca nie ponosi ryzyka, posiada bowiem papiery, które może odsprzedać

Transakcje sell-buy-back
Zasada taka suma jak w przypadku repo. Odmienny, forma prawna, zasady księgowania i wyliczania ceny odkupu

Stopy procentowe
*Bank Centralny ustala podstawowe stopy procentowe w gospodarstwie:
- stopa redyskontowa
- stopa kredytu lombardowego
- stopy referencyjne
? WIBOR
- średnia stopa procentowa oferowana przy udzielaniu lokaty innemu bankowi
? WIBID
- średnia stopa procentowa, jaką bank jest skłonny zakupić za pozyskany depozyt
? LIBOR
? EURIBOR
- średnie notowania największych Banków sfery euro
*Stopy referencyjne notowane są dla następujących okresów
- ON onenight ? termin jednodniowy
- T/N tom/next ? termin jednodniowy, lecz pieniądze docierają do banku biorącego depozyt następnego dnia, a zwracane kolejnego
- S/N spot/next ? transakcje jednodniowe, lecz pieniądze docierają do banku biorącego depozyt w drugim dniu roboczym, zaś zwracane następnego dnia
- 1W, 2W ? jedno lub dwutygodniowe
- 1M, 2M, 3M, 6M, 1Y ? jedno, dwu lub trzymiesięczne, itd.

V. Wymienialność pieniądza

Waluta jest wymienialna, jeżeli rząd danego kraju zobowiązuje się do zakupu lub sprzedaży, po jednolitym kursie, takiej ilości waluty, jaka zostanie zgłoszona na rynku

Kurs walutowy
? Kursem walutowym masowej jednostki pieniężnej w odniesieniu do jednostek zagranicznych jest stosunek określonych wielkości tych jednostek, według którego podlegają one wymianie
Kursy:
- Deviz
- Pieniędzy
Kursy:
- bezpośrednie
- pośrednie
? Teoria bilansu płatniczego- kurs walutowy jest ceną rynkową dwóch walut wynikająca z podaży i popytu na rynku tych walut
- podaż waluty wynika z przychodów przedsiębiorstw realizowanych podczas eksportu towarów i usług
- popyt na walutę związany jest z zobowiązaniami przedsiębiorstw wobec zagranicy wynikającymi z importu

System kursu walutowego, Cd? (ze względu na czas trwania)
? Kursy stałe
- kursy o rozszerzonej i związanej marży walutowej
- kursy sztywne- niezmienny o dłuższym okresie czasu
- w Polsce występował administracyjnie ustalony kurs wobec koszyka waluty (stałej)
? Kursy zmienne
- płynne będące wynikiem
? Kurs jednolity
- wszystkie transakcje handlowe i niehandlowe z zagranicą odbywają się według tego samego kursu
? Kurs dualny
- występują dwa różne kursy: dla transakcji handlowych i kapitałowych (jest to najprostsza postać kursu różnicowanego)
? Kurs zróżnicowany
- polega na stosowaniu wielu różnych kursów dla poszczególnych płatności związanych z transakcjami zagranicznymi, z jednoczesnym stosowaniem kursów stałych lub zmiennych

Waluta ? podstawowe pojęcia
? Dewaluacja
- polega na obniżeniu kursu danej waluty aby zrealizować określony cel: utrzymać system kursu stałego, obronić kurs i politykę kursową w systemie kursu zmiennego, itd. Celem podstawowym jest usunięcie zjawiska nad wartościowości
? Rewaluacja
- polega na podwyższeniu kursu danej waluty, aby wyeliminować zjawiska pod wartościowości
? Deprecjacja
- gdy na rynku krajowym pojawia się nadwyżka popytu na walutę obcą w stosunku do jej podaży, wówczas kurs waluty krajowej się obniża
? Aprecjacja
- zjawisko odwrotne do deprecjacji

Narodowy Bank Polski
Bankowość Centralna wiąże się z koniecznością realizacji następujących funkcji :
- emisji pieniądza, kontroli jego podaży
- stabilizacji systemu bankowego w państwie

1829 - w Królestwie Polskim powstał Bank Polski (zorganizowany przez ministra skarbu)
1916 - Polska Krajowa kasa pożyczkowa (PKKP)
1924 - Bank Polski S.A

Narodowy Bank Polski- organa NBP
? Prezes NBP
- powoływany jest przez sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat
? Rada Polityki Pieniężnej
- ustala założenia polityki pieniężnej, składa sejmowi sprawozdanie
- zatwierdza plan finansowy NBP, przyjmuje roczne sprawozdanie
- ustala zasoby operacji otwartego rynku
? Zarząd NBP
- kieruje bieżącą działalność NBP
? Komisja Nadzoru Bankowego (obecnie KNF)
- sprawuje nadzór nad działalnością banków

Pojęcie banku
Pojęcie banku nie było jednoznacznie zdefiniowane
- zarówno przed jak i powojenne regulacje używały tego pojęcia nie definiując go wcześniej
- wadą tej definicji jest ogólnikowość
- definicja banku według ustawy z 1997 r. mówi:
? Jest to osoba prawna, która działa na podstawie zezwolenia uprawniającego ją do świadczenia czynności bankowych, które obciążają ryzykiem powierzone bankowi środki

Rodzaje banków
Banki w Polsce dzielą się na:
? - banki uniwersalne
? - banki specjalistyczne
? Banki hipoteczne- zajmują się udzielaniem kredytów zabezpieczonych hipoteką ustanowioną na nieruchomości
? Nabywaniem wierzytelności innych banków również zabezpieczonych hipoteką
? Emitowaniem hipotetycznych listów zastawnych
? Banki inwestycyjne- specjalizujące się w transakcjach związanych z obrotem papierami wartościowymi, zwłaszcza akcjami będącymi w obrocie publicznym

Czynności bankowe
? Czynności bankowe sensu stricto:
- Mogą być wykonywane wyłącznie przez banki. W odniesieniu do tych czynności banki mają przywilej wystawienia bankowych tytułów egzekucyjnych
? przyjmowanie wkładów pieniężnych
? udzielanie kredytów i gwarancji bankowych
? przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych
? emitowanie bankowych papierów wartościowych
? Czynności bankowe sensu largo:
- Czynności te stają się czynnościami bankowymi, o ile są wykonywane przez banki

Czynności bankowe sensu largo

? Do czynności bankowych sensu largo zaliczyć możemy:
- udzielanie pożyczek pieniężnych
- nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
- operacje czekowe wekslowe
- udzielanie poręczeń
? Podstawowym kryterium kwalifikacyjnym czynności, jako czynność bankową, jest kryterium podmiotu ? jedynym wyjątkiem jest:
- wydawanie kart płatniczych
- wykonywanie operacji przy ich użyciu przez podmioty nie bankowe, ale nie zlecenie banku

Rachunki bankowe
Aktualnie prawo bankowe wyróżnia 4 rodzaje rachunków bankowych:
- rachunki bieżące
- rachunki pomocnicze
- rachunki lokat terminowych
- rachunki oszczędnościowe



Zasady prowadzenia rachunków:
- swobodnego wyboru banku
- prawo do otwierania dowolnej liczby rachunków
- zasada pełnej swobody dysponowania zgromadzonymi środkami
- możliwość oprocentowania środków na rachunku
- zasada ochrony interesów depozytariuszy

Kredyt bankowy ? procentowe informacje
Parametry kredytu bankowego
- Oprocentowanie kredytu (stałe lub zmienne- najczęściej w odniesieniu do W, BOR-u)
- Prowizje kredytowe- za czynności związane z udzieleniem kredytu jego funkcjonowaniem
? prowizja przygotowawcza ? naliczana od kwoty całego kredytu- za czynności związane z rozpatrywaniem wniosku kredytowego
? prowizja od zaangażowania- naliczana od niekorzystnej kwoty kredytu
? prowizja za gotowość- naliczana w ustalonych okresach za finansową gotowość banku do uruchomienia środków
? prowizja od uruchomienia- transzy kredytu odnawialnego

Kredyty ? podstawowe informacje
? Termin kredytowania:
- kredyty krótkoterminowe (do 1 roku)
- kredyty średnioterminowe (1-3 lat)
- kredyty długoterminowe (powyżej 3 lub 5 lat)
? Waluta kredytowania
? Przedmiot kredytowania:
- działalność bieżąca
- działalność inwestycyjna
? Podmiot kredytowania:
- osoba fizyczna
- osoba prawna

Podział kredytu
? Kredyt w rachunku kredytowym
- umożliwia precyzyjne monitorowanie uruchomień i spłat kredytu, rozdzielenie obsługi kredytu od działalności bieżącej
? Kredyt rewolwingowy (odnawialny) w rachunku kredytowym
- daje możliwość wielokrotnego uruchomienia i spłacenia w zależności od potrzeb kredytobiorcy, w ramach przyznanego limitu. Jest to kredyt krótko lub średnioterminowy
? Kredyt w rachunku bieżącym (overdraft)
- to krótkoterminowy kredyt odnawialny, udzielany z reguły najlepszym klientom banku

Rodzaje kredytów i gwarancji
? Kredyt wekslowy (dyskontowy) ? udzielany pod zastaw weksla, który należy wykupić w terminie oznaczonym na wekslu
? Gwarancja bankowa:
- jednostronne zobowiązanie banku, że po spełnieniu przez usprawniony podmiot określonych warunków, bank dokona świadczenia pieniężnego na rzecz tego podmiotu
- gwarancja przetargowa
- gwarancja dobrego wykonania kontraktu
- gwarancja zwrotu zaliczki
- gwarancja celna



AKREDYTYWA DOKUMENTOWA

Czy zawsze ufamy swoim partnerom handlowym:
Jak zabezpieczyć transakcję?

Importer TOWAR eksporter

Pieniądze/ Realizacja / Wypłata
Zabezpieczenia/
Instrukcje

Bank Bank
Importera Eksportera

Rodzaje akredytyw

? Akredytywa krajowa i zagraniczna
? Akredytywa importowa
- zlecenie importera w banku importera na rzecz eksportera
? Akredytywa odwołalna i nieodwołalna
- może być zmieniona lub odwołana przez bank otwierający akredytywę, bez zgody pozostałych uczestników
? Akredytywa przenośna
- może być przeniesiona przez beneficjenta na inny podmiot, który nabywa jego prawa
? Akredytywa potwierdzona i niepotwierdzona
- wypłatę środków gwarantuje beneficjentowi bank pośredniczący

Zleceniodawca ? importer

1. Otwiera akredytywę- przekazanie instrukcji
2. Przekazuje środki na realizację transakcji
3. Lub jest zobowiązany pokazać kwoty wypłacone beneficjentowi
4. Mają prawo dochodzić odszkodowania od banku za błędną realizację jego instrukcji dotyczących sposobu przeprowadzenia akredytywy

Bank otwierający ? bank importera
- podejmuje na podstawie pisemnego zlecenia importera samodzielne zobowiązanie zapłaty za prawidłowe dokumenty jeśli warunki akredytywy zostały spełnione
- bank otwierający nie ma obowiązku analizowania samej transakcji, a jedynie opiera się na dokumentacji, podejmując na ich podstawie decyzje o zapłacie