Szkodliwość hałasu i ochrona przed hałasem

Już kilkaset lat temu wiedziano o szkodliwości hałasu na słuch człowieka.
Świadczą o tym teksty Paracelsusa z 1597 roku i Ramaziniego z 1700 roku.

W ostatnich latach na skutek zwiększenia się liczby źródeł hałasu i ich aktywności, powstał wokół nas niekorzystny klimat akustyczny, przekraczający już swoją dokuczliwością granice wytrzymałości psychofizycznej człowieka. Toteż coraz powszechniej zaczyna się rozumieć potrzebę zwalczania hałasu jako naszego niebezpiecznego wroga. Fakt, że ucho ludzkie odbiera bodźce nie tylko w dzień, ale także w nocy, powoduje, że u mieszkańców miast wrażenia słuchowe dominują nad innymi.

Hałas oddziałuje ujemnie na organ słuchu człowieka i ośrodkowy układ nerwowy; może nawet spowodować ostry lub przewlekły uraz akustyczny, któremu towarzyszy szereg reakcji obronnych o charakterze odruchowym.

Z punktu widzenia szkodliwości dla zdrowia hałasy można podzielić na następujące grupy:

1. Hałasy o poziomie poniżej 35 dB są dla zdrowia nieszkodliwe, ale mogą być denerwujące.

2. Hałasy o poziomie 35-70 dB wywierają ujemny wpływ na organizm człowieka, poprzez oddziaływanie na jego układ nerwowy. Pociąga to za sobą zmęczenie i spadek wydajności pracy. Ponadto ten zakres hałasu obniża zrozumiałość mowy i poważnie utrudnia wypoczynek i sen.

3.Hałas o poziomie 70-85 dB trwający stale w miejscu pracy powoduje trwałe osłabienie słuchu.

4. Hałas o poziomie 85-120 dB powoduje liczne uszkodzenia słuchu oraz różne schorzenia organizmu ludzkiego, takie jak zaburzenia układu krążenia, układu nerwowego, równowagi oraz uniemożliwiają zrozumienie mowy nawet z odległości 0,5m.

5. Hałasy o poziomie powyżej 150 dB już po pięciu minutach całkowicie paraliżują działanie organizmu, powodują mdłości, zaburzenia równowagi, uniemożliwiają wykonywanie skoordynowanych ruchów kończyn, zmieniają proporcje zawartości różnych składników.

Długotrwałe przebywanie w hałasie o dużym poziomie powoduje powstanie trwałego upośledzenia (ubytku) słuchu. Trwałą wartość podwyższenia progu słyszalności nazywa się trwałym ubytkiem słuchu, a krzywą przedstawiającą takie ubytki - autodiagramem.

Szkodliwy wpływ hałasu zależy od różnych czynników:

1. Stopień uszkodzenia słuchu jest proporcjonalny do poziomu ciśnienia akustycznego hałasu oraz do czasu ekspozycji.

2. Wartość krytyczna poziomu ciśnienia akustycznego ulega zmianie zależnie od częstotliwości i jest równa np.:
100-200 Hz - 95 dB
200-3200 Hz - 90 dB
3200-6400 Hz - 85 dB

3.Najbardziej szkodliwe dla słuchu są częstotliwości średnie i wysokie, a bezpieczniejsze - niskie.

4. Hałas wąskopasmowy jest bardziej szkodliwy od szerokopasmowego.

5. Hałas o stałym natężeniu jest znacznie mniej szkodliwy od hałasu impulsywnego, w którym występują nagłe skoki poziomu ciśnienia aż do 150 dB. Te skoki w natężeniu są szczególnie niebezpieczne, gdyż narząd słuchu jest wówczas pozbawiony mechanizmów obronnych.

6. Czas trwania hałasu wpływa w sposób zasadniczy na stopień uszkodzenia słuchu. Hałas trwający bez przerwy jest bardziej szkodliwy aniżeli ta sama ilość energii akustycznej rozdzielona przerwami.

7. Ryzyko uszkodzenia słuchu zależy w pewnej mierze od wrażliwości osobniczej. Najbardziej cierpią osobnicy z nadwrażliwością.

8. Ludzie młodzi są mniej wrażliwi na hałas niż starsi. Proces starzenia się narządu słuchu jest przyśpieszony przez rozwój zmian powodowanych hałasem.

9. Przy jednakowym poziomie dźwięku kobiety są nieco odporniejsze niż mężczyźni.

10. Schorzenia uszu są przeciwwskazaniem do pracy w hałasie.

Najbardziej szkodliwy dla słuchu jest hałas o częstotliwościach od 3000-5000 Hz. Hałas słyszalny od 16-16000 Hz oprócz oddziaływania na narząd słuchu działa również i na wiele innych układów w organizmie człowieka.

Niebezpieczeństwo wpływu intensywnego hałasu na człowieka dotyczy przede wszystkim ludzi mieszkających w miastach, przy szlakach komunikacyjnych, przebywających na terenie większych lotnisk, zakładów przemysłu ciężkiego, w przemyśle lekkim, dzielnicach handlowych itp.

Hałas jest wrogiem człowieka nie tylko groźnym ale i podstępnym. Przyczynę tego stanu rzeczy należy upatrywać głównie w nieświadomości ogółu społeczeństwa co do ujemnych zdrowotnych skutków hałasu, którego jest mimowolnym sprawcą i równocześnie - pierwsza ofiarą. Dlatego też wyłania się konieczność intensywnej akcji oświatowo- wychowawczej, jak również ustawodawczej, aby społeczeństwo zrozumiało, że przestrzeganie ciszy i zwalczanie hałasu jest podstawowym wymogiem kultury współżycia.

Problem hałasu w naszym środowisku, zwłaszcza zurbanizowanym, stale wzrasta Nowoczesny człowiek nie może już uciec przed hałasem, gdyż jest otoczony przez rozliczne źródła dźwięków w swoim domu, biurze czy też w innym miejscu pracy, na ulicy, w sklepie.

W związku z tym społeczeństwo staje się coraz bardziej wrażliwe na ten problem. Powstają organizacje zajmujące się zwalczaniem hałasu, np. Liga Walki z Hałasem z siedzibą w Warszawie (l971r.) oraz akty ustawodawczo - prawne (1980r.).

Ochrona środowiska i człowieka przed hałasem powinna być jednym z głównych zadań współczesnego świata. Ograniczanie uciążliwego wpływu hałasu na środowisko i ludzi to:
- zmniejszanie hałaśliwości środków transportu, komunikacji i przemysłu,
- stosowanie odpowiednich zabezpieczeń przeciw hałasowych w zakładach pracy,
- używanie indywidualnych ochronników słuchu przez osoby narażone na hałas,
- rozwiązania urbanistyczne.

Hałas jest jednym z zagrożeń cywilizacji, które należy ograniczyć do minimum, a nawet eliminować z naszego otoczenia.