Filozofia: Rene Des Cartes (Kartezjusz)

KARTEZJUSZ
(Rene Des Cartes lub Rene Descartes, łac. Cartesius)

I.Trochę o nim:
+ był uczonym lecz nie miał ambicji osobistych, nie chciał nauczać, zależało mu tylko na poważaniu autorytetów naukowych
+ twierdził, że swą filozofie buduje od początku, choć jego tezy przypominały poglądy scholastyków

II.Poglądy:
1.Metafizyka

a)Metoda
odpowiednia metoda to klucz do sukcesu
wiedza musi być prosta i wyrazista „co jasne i wyraźne to pewne, a jasne i wyraźne tylko to co proste”
stosował metodę analityczną (głównie w geometrii, był matem.)
wszystkie nauki powinny być tak ścisłe jak matematyka
przyroda i świat winny być wyrażone geometrycznie i mechanicznie
chciał stworzyć uniwersalną naukę: racjonalną, analityczną, matematyczną

b)Sceptycyzm metodyczny (lub idealizm metodyczny)
zwątpienie punktem wyjścia do osiągnięcia prawdy (obalanie kolejnych fałszywych tez – pozostanie tylko prawdziwa)
posługiwał się takimi argumentami jak:
+ złudzenie zmysłów
+ brak wyraźnej granicy między jawą a snem
+ możliwość, że jesteśmy wprowadzeni w błąd przez jakąś potężniejszą od nas istotę
+ istnienie wymaga konkretnego dowodu

c)Cogito ergo sum
w wątpieniu ostoja pewności, bo jeśli wątpię to myślę
myśl istnieje nawet jeślibym śnił, lub demon mnie wprowadzał w błąd (patrz: argumenty w ppkt. b)
wywyższył myśl nad materię
istota myśląca to dusza (istnieje niezależnie od ciała, jest niezależną substancją)

d)Istnienie Boga i ciał:
istnienie boga:
+ jaźń jest niedoskonała, musi mieć przyczynę – jest nią Bóg
+ ostateczna przyczyna (Bóg) jest doskonała
+ nasza idea o Bogu jest doskonała
+ nie człowiek wymyślił Boga lecz idea Boga została wytworzona w umyśle człowieka przez istotę doskonałą
(niezła schiza, co? :) jeśli więc posiadamy idee boga to znaczy, że istnieje bo ją w nas wytworzył
istnienie ciał:
+ posiadamy ideę uznawania istnienia ciał. Stworzył ją w nas doskonały bóg, więc nie mógł nas oszukać

e)Przymioty boga, duszy i ciał:
Boga:
+ nieskończoność
+ nieograniczoność
Duszy:
+ świadomość czyli myślenie (i tylko to)
Ciała:
+ rozciągłość (i tylko ona) – dowód – rozgrzany kawałek wosku
+ właściwości ciała:
Właściwości geometryczne
Podlegają zmianom mechanicznym (mechanistyczna koncepcja przyrody) – życie to proces czysto mechaniczny, powodowany przez materialne impulsy wytwarzane we krwi, a zwierzęta to maszyny
ciała nie mogą się poruszać, a nadany im z zewnątrz przez boga ruch nie może być przez nich ani spowalniany ani przyspieszany

f)Dualizm duszy (substancja myśląca) i ciała (substancja rozciągła):
Substancje te mają następujące własności:
+ są odrębne i na ogół nie stykają się ze sobą. Wyjątek to człowiek, gdzie choć się nie stykają, to dusza może wpływać na działanie ciała i odwrotnie). Zwierzęta to maszyny i nie myślą. Ciało ludzkie to też automat, ale mieszka w nim dusza
+ nie mogą w sobie wzajemnie nic zmienić, ale mogą na siebie czasami wpływać np. poprzez zmodyfikowanie kierunku tego co się w nich dzieje (ta teoria wg następców Kartezjusza była raczej głupia)

2.Teoria poznania i psychologia:

a)Rozum a zmysły
zmysły nie są równorzędne z rozumem (zmysły są gorsze), zm. przydatne do życia ale do poznania się nadaje tylko rozum
to rozum więc spełnia funkcje poznawcze

b)Idee:
Wrodzone:
proste, a więc jasne i wyraźne
nie zależne od woli
nie są wynikiem działania na umysł czynników zewn
stałe, nie ulegające zmianom
niezawodne (bo wpojone przez Boga)
Nabyte
Skonstruowane przez nas

c)Prawda i błąd, rozum i wola:
Prawda i Błąd (wiążą się z przeżyciami)
przeżycia:
+ bierne – gdy mamy idee, nie popełniamy błędu
+ czynne – gdy zaprzeczamy lub twierdzimy, możemy popełnić błąd. Błąd pojawia się gdy o ideach (których nie możemy rozumem pojąć) wydajemy sądy
Rozum i wola
rozum zdolność do przedstawiania
wola – wydaje sądy (twierdzi i zaprzecza)
Pochodzenie błędu – wola ludzka jest nie ograniczona, a rozum jest ograniczony. Jeżeli sąd wybiega poza granice osiągalne przez rozum to popełniamy błąd. Bóg dał człowiekowi wolną wolę ale uczynił go omylnym

d)Afekty (teoria afektu). Są dwa rodzaje przedstawień:
takie które odnoszą się do przyczyn zewnętrznych
afekty (coś a la instynkty), czyli takie, które dusza wywodzi z samej siebie przez siły życiowe rezydujące we krwi. Afekty pobudzają duszę do działania. Przykład: popęd do ucieczki jest podstawowym czynnikiem afektu strachu). Wg Kartezjusza ważne jest panowanie nad afektami i utrzymywać je w granicach użyteczności.

3.Podstawowe tezy kartezjanizmu – podsumowanie:

a)w metodologii:
zbadanie poprawności metody przed badaniem rzeczy
jasność i wyrazistość w poznaniu
metoda analityczna w matematyce
wiedza powszechna zbudowana na podstawie matematyki
fikcyjny sceptycyzm jako droga do prawdy

b)w metafizyce:
dualizm Boga i stworzenia (substancji skończonej i nieskończonej)
dualizm substancji rozciągłej i myślącej
wolność woli ludzkiej i Boga

c)w filozofii przygody:
mechanistyczne pojmowanie materii, również organizmów

d)w teorii poznania:
znalezienie pewności w samowiedzy
relatywistyczna teoria idei
woluntarystyczna teoria sądu

e)Najbardziej znane poglądy Kartezjusza:
jasność i wyraźność idej to kryterium ich pewności
sprowadzenie wszelkiej wiedzy do wiedzy typu matematycznego
zdobywanie wiedzy przez sceptycyzm
dualizm myśli i materii
mechanistyczne traktowanie ciał