Filozofia - teoria dwóch gł. działów filozofii

Problematyka glów. Dział. Filoz.
-Teoria Bytu: ontologia (nauka o bycie) metafizyka (zajmuje się rzeczami poza fizycznymi)
Byt: to jest to, co jest. Problemy:
Problem metafizyki:
? natura rzeczywistości : -materializm ? idealizm
? ilość składników rzeczywistości: -monizm ?pluralizm
? zagadnienia związane z rozwojem rzeczy: -determinizm ? indeterminizm ?finalizm
? filozofia boga (np. dowody na jego istnienie)
- Teoria poznania- gnoseologia zajmuje się poznaniem rozumianym jako aktywność.
Epistemologia- teoria wiedzy zajmująca się efektem tego poznania.
Poznanie ? aktywność służąca w zdobyciu informacji lub jako efekt tej czynności
Problemy:
I. źródła poznania (skąd pochodzi wiedza?)-z wiary(irracjonalizm) ?z doś.(empiryzm) ?z rozumu(racjonalizm)
II. metody poznania: -racjonalizm metodologiczny (empiryzm), -sensualizm (zmysły), - empiryzm metodologiczny
III. przedmiot poznania: -rzeczywistość idealna (idealizm) ?rzeczywistość realna (racjonalizm) zagadnienia związane z prawdą :
a) def. Prawdy : -klasyczna św. Tomasz ?nieklasyczna (pragmatyzm, utylitaryzm) kryterium prawdy: reguły logiczne
b) b) natura prawdy: -względna (relatywizm) ?bezwzględna (absolutyzm) granice poznania: optymizm, pesymizm, sceptycyzm, egocentryzm.
- Antropologia ?nauka o człow. pojmowanym jako całość. Przedmiotem jej zainteresowania jest człow. we wszelkich wytworach jego istnienia. Pyta , o to jaki jest człow. , czym wyróżnia się spośród innych bytów. 3 teorie antropologii, (czyli miejsce człow. w świecie):
? Teocentryzm (Bóg nadał cel i miejsce człow.)
? Naturalizm [Tomasz Hojs] (człow. jest częścią przyrody)
? Aktywizm [pitagoras] (złow. sam kreuje swoje własne istnienie)
- Etyka ?nauka o moralności. Zgodnie z regułami określonej etyki. Moralność- zgodnie z własnym sumieniem. Główne instrumenty etyki: -normy etyczne i moralne ?oceny etyczne i moralne. 2 wartości moralne: dobro i zło.
Działy etyki:
? opisowa,
? normatywna,
? meta etyka
Etyka ? stara się odpowiedzieć na pytanie jak żyć? Jaki jest sens i wartości życia , czym jest szczęście i jak je osiągnąć.
Źródła myślenia filozof.
a) Mit ? wymaga wiary, toleruje brak jawności, opiera się na tezach przyjętych ez dowodu na gruncie zaufania do autorytetu. Wystarczy wierzyć w mity.
b) Religia ? powstała z poczucia niemocy i z potrzeby pomocy w zjawiskach , które były niezrozumiałe i tajemnicze. Dawni grecy uwierzyli w potęgę wyższą niż człow. m, który jest bezsilny i bezradny. Religia dała ówczesnemu człowiekowi pomoc w jego potrzebie zrozumienia i poznania świata.
c) Nauka ? umiejętności praktyczne były rozwinięte w Grecji. Te umiejętności były materiałem dla nauki; dokonał tego Tales. Jego teoria brzmiała, że wszystko pochodzi z wody.
d) myślenie potoczne.
Funkcje nauki w Pozytywizmie Augusta Conte`a
Pozytywizm to 1-szy kierunek filoz. Współ. Odwołuje się do empiryzmu. Refleksja naukowa odejścia od metafizyki. Wiedza naukowa ma być wiedza użytkową , przydatną. Conte`a twierdził że ludzkość dopiero w 3-ej fazie swego rozwoju doszła do pozyt. ; nauki klasyfikował wedle ogólności i zależności, wyparł się nie tylko metafizyki ale też teorii poznania, logiki, metodologii, psychologii. Etyka jego była etyką altruizmu i hasłami jej buły ludzkość, porządek i ład.
Na czym polegał dylemat Abrahama.
W egzystencji człow. ma wolny wybór. Jednak wybór jest dla niego ciężarem, bo nie wie nigdy , czy dobrze zrobi, wybierze właściwą drogę. Bóg każe Abrahamowi złożyć w ofierze swojego syna Jzaka. Zaufał Bogu. Postąpił wbrew sobie , przekroczył również panujące prawo i moralność. Stał się jednostką samotną , bez żadnego oparcia, bez pewności. Dylemat polegał na tym, że może wybrać i tylko on będzie odpowiedzialny za ten wybór. Wolność jest więc wartością tragiczną , wiąże się z odpowiedzialnością za własne wybory, czyny i los.
Kim jest ?byt dla siebie? i ?byt w sobie? wg. Sartra
?Byt w sobie?- wszystko to co istnieje czyli np. planety, zwierzęta, rośliny, przedmioty. Rzeczy ?których byt? jest nieświadomy istnienia.
?Byt dal siebie?- jednostka ludzka jest bytem dla siebie, zdolna analizować własne istnienie. Byt może tylko poprzez człow. zajrzeć w siebie, zobaczyć własne bycie. Mogę o sobie powiedzieć ?ja jestem?.

?bycie ku śmierci? tyle co świadomość kresu swego życia. J ta świadomość może rodzić ?lęk paraliżujący? ? pozostaje wegetacja i czekanie na śmierć.
?kierowanie się ?SIĘ? ?odżucenie odpowiedzialności za swoje własne czyny.
Dlaczego ?ludzie skazani są na wolność? wg. Sartra
Poza sobą człow. nie znajduje nic. Sartr mówi, że człow. jest pozostawiony samemu sobie, nie znajdując Boga. Przyjmowano jego istnienie jako rację bytu, tymczasem byt nie potrzebuje racji jest i koniec. Człow. nie znajduje poza sobą żadnych prawd, wartości, nakazów, które mogły by kierować jego postępowaniem. Człow. dokonuje wyborów, rzadko ma do czynienia z dylematem dobro lub zło. Każda decyzja choć dramatyczna jest zawsze wolna i związana z pewną odpowiedzialnością. Egzystencjalizm wyrażał tezę, że człow. stale stoi przed wyborami ?albo ?albo? jest w tym wyborze zawsze wolny. Jest wolny bo ma możliwości wyboru. Żadne nakazy, polecenia ani kodeksy moralne nie wpływają na nasze wybory i czyny, lecz wiążą się z pełną odpowiedzialnością , za własny los, czyny, wybory. Człow. dokonujący wyboru rzadko ma do czynienia z dylematem dobro i zło, bo każda decyzja ma swoje racje. Żadna nie jest w pełni dobra ani w pełni zła. Kategorie wolności i odpowiedzialności wiążą się z człow. jako istotą , samotną , żyjącą w sytuacji narzucającej konieczność stałego wyboru. Wolność w personalizmie polega na wyborze trafnym, zgodnym z ruchem personalizacji.
Czym charakteryzuje się życie autentyczne i nieautentyczne wg. Heideggera.
Życie nieautentyczne- człow. żyje jako bycie ku śmierci i bycie w śmierci. Człow. ma świadomość skończoności życia i tu powstaje lęk przed śmiercią, cierpieniem, utratą sensu istnienia. Nic nie możemy zrobić. Człow. ma przełamywać nieautentyczność życia codziennego, odrzucając egoistyczne dążenie do pożądania i przedmiotowego traktowania innych.
Życie autentyczne- to życie w śmierci ? człow. żuje z innymi bytami i ma wpływ, komunikuje się z innymi, przełamując pozorność pozorność kontaktów z innymi ludźmi. Zrozumienie ludzkiej wolności i tragizmu wyborów życiowych, obudzenie niepokoju, krytycyzmu wobec tego, jak spędzamy życie , co wybieramy.
Sytuacja graniczna Karla Jaspersa
Sytuacja Graniczna- albo początek, albo koniec.
-lęk przed śmiercią , człow. pozostawiony jest w rękach śmierci, zdaje sobie sprawę o skończoności swego życia
-cierpienie, zaburzenie ciała i ducha, uwidacznia słabość kondycji człow.
-wiara pojawia się, gdy człow. zdaje sobie sprawę , że jest odpowiedzialny za wybory i my jesteśmy wolni w wyborach i odpowiedzialni za konsekwencje.
-walka- byt ludzki jako byt problematyczny i musi troszczyć się o swoje życie
-problem Boga
Na czym polega i co podlega ewolucji wg. Tejharda de Chardę
Ewolucja próbuje odpowiedzieć w jaki sposób świat się rozwija. Koncepcje ewolucji:
1 etap ? Litogeneza: podczas której tworzy się litosfera (pierwiastek duchowy) 2 etap ? Biogeneza (biosfera): rośliny i zwierzęta 3 etap- Antropogeneza: rozwój człow. , umysłu 4 etap- neogeneza (neosfera): wspólnota ludzkości, globalizacja. Ten rozwój podąża ku punktowi omega= Bóg istnieje.
Co to jest Humanizm antropocentryczny i czym różni się od ...
Humanizm antropocentryczny- jest surowo oceniany, za to że czyni człow. ?centrum siebie i wszystkiego?. Źródeł jego możemy poszukiwać w refleksjach sofistów. Założenie Pitagorasa, który stwierdził , że człow. jest naturą wszechrzeczy.
Humanizm teocentryczny ? Bóg ?decyduje o istnieniu człow.?.
Pojęcie ?osoby? i ?jednostki? w koncepcji Mouniera i Maritena:

Mounier ?OSOBA?
Nie jest przedmiotem, każda osoba posiada subtelną różnice i to właśnie trzeba zauważać. Jest jedyną rzeczywistością , którą poznajemy i zarazem tworzymy od wewnątrz.
Osoba to całość złożona z duszy i ciała. Człowiek jako osoba jest obdarzona wolną wolą.
osoba wg. Mouniera nie jest definiowana, nie można jej zdefiniować. Człow. obdarzony jest wolną wolą. Wiedzę o człow. poznajemy poprzez siebie i 2-go człow. Następuje ruch personalizacji, polega na komunikacji z 2-im człow. i otwartość. Nie ma def. Człow. ? tysiące zestawionych fotografii nie stanowi człow. , który myśli i chce?. Osoba jest utożsamiana z życiem duchowym, z duszą. Jest posiadaczem wolnej woli,
?JEDNOSTKA?
Człowiek. jako jednostka cielesna bytuje w świecie fizykalnym, odrzuca materialne potrzeby i zależności. Jednostka nie ma wolnej woli

Mariten ?OSOBA?
To pełna indywidualna substancja natury intelektualnej, rządząca swoimi czynami.
Człowiek jako osoba jest otwarty na innych , komunikuje się , uczestniczy i współtworzy wspólnotę. Dzięki czemu unika alienacji narcyza i herkulesa.
Mariten ?pojęcie człow. jako jednostka i człow. jako osobę. Krytykował on dążenie do ingerencji kościoła w sprawy polityczne i ekonomiczne. Kościół powinien stawiać na porządek duchowy, związany z istnieniem człow. , a nie na sprawy materialne. Indywidualizm poświęca osobę jednostce, zapomina o życiu duszy, koncentruje się na materialno? konsumpcyjnym modelu życia.

?JEDNOSTKA?
Jesteśmy uzależnieni i zdeterminowani w odróżnieniu od osoby, która jest wolna.

Na czym polegają ?alienacje narcyza? i Herkulesa wg. Mouniera.
Alienacje narcyza- polega na egocentrycznym skoncentrowaniu się na swoich komplikacjach wewnętrznych. Człow. przez to traci kontakt z żywymi. Wykłóca się z ludzkiej istoty , wzbogaca swoje życie wewn. Kosztem kontaktów ze światem zewn.
Alienacje Herkulesa- np. praco holizm
Czym jest wola mocy i na co ma wpływ wg. Nietschego.
Mola mocy to siła, energia życia , wolność i swoboda. O życiu decyduje wola mocy i siła. Słaba wola mocy charakteryzuje ludzi którzy poddają się emocji, a te powodują osłabienie woli. Silna wola mocy u ludzi, to ci którzy chcą dominować i dominują nad innymi ludźmi. Mówiąc językiem Nietschego jest moralność panów i moralność niewolników. Moralność nasza jest moralnością niewolników. Niewolnicy są podporządkowani ludziom wolnej woli, czyli panom silnym którzy cenią sobie dostojność i godność osobistą. Słabi zaś muszą cenić to co ich słabość przychodzi z pomocą litości , miękkości serca i miłości
Poglądy moralne Nietschego .
1.relatywistyczna teoria poznania: sądził, że umysł nasz fałszuje rzeczywistość, która jest zmiennością, aby ją ująć i zużytkować należy ją zatrzymać i utrwalić. Nasza prawda jest zawsze utrwalona i uporządkowana, ale w rzecz. jest fałszem. Nasze prawdy to złudzenia, , przywykamy do nich i w końcu wierzymy sami w fałszywy obraz rzeczywistości. Obraz ten jest dla nas prawdziwy bo w nim żyjemy.
2.relatywistyczna teoria wartości: każdy z nas ma taką moralność jaką ma naturę. Różnicą wg. Nietschego jest to, że jedni mają słabą , a inni silną. Inna jest moralność silnych, a inna słabych. Mówiąc językiem Nietschego jest moralność panów i niewolników. Silni cenią dostojność, godność osobistą, stanowczość i sprawność. Słabi zaś muszą cenić to co ich słabość przychodzi z pomocą litości , miękkości serca i miłości.
3.przewartościowanie wszystkich wartości: Wartość życie ? ono posiada wartość bezwzględną i z niego rodzi się wszystko inne.
Co oznacza wg. Nietschego ?że Bóg umarł?
Odnosi się ona do historii po wydarzeniach na Golgocie, czyli śmierci Chrystusa. Oznacza przyszły mający się odwołać w naszym XX stuleciu , prowokował Nietsche upadek świadomości religijnej. Bóg umarł dla dzisiejszego człow. , nadchodzi nadczłow. Tzn. nowy, wyższy w stosunku do dzisiejszych ludzi typ człow. Oznacza ona również to, że sami chrześcijanie zabili Boga. Przedstawili go jako słabego, który nie stanął w obronie życia, ale umarł. Bóg umarł człow. zabił Boga, nastąpiło zniszczenie wartości.
Co to jest resentyment i jakie są jego źródła.
Resentyment oznacza że jest to reakcja ujemna tzn. że kryje w sobie odruch wrogości , to odruchowe samozatracenie które ma ściśle określone przyczyny i skutki po trwałe nastawienie psych., które rodzi się kiedy określone odruchy i uczuciowe namiętności same przez się normalnie i zasadniczo wchodzące w skład ludzkiej natury ulegają systematycznie stłumieniu i nie zostają rozładowane , pociągają za sobą pewne trwałe skłonności do określonego rodzaju złudzeń co do wartości i odpowiadających im sądów wartościujących. Jednym z objawów resentymentu jest zazdrość.
Chrześcijanizm 3 kierunki:
? Neotomizm
? Ewolucjonizm chrześcijański
? Personalizm chrześcijański

Neotomizm- zbudowany na filozofii św. Tomasza . 5 sposobów na uzasadnienie istnienia Boga:

a) Dowód z doskonałości: w świecie obserwuje różne stopnie doskonałości z czego wynika że musi być coś najdoskonalszego.

b) Dowód z ruchu: w świecie istnieje ruch zatem musi istnieć przyczyna ruchu [jest to Bóg]

Ewolucjonizm chrześcijański-[Pier Teilhard de Chardin] skonstruował teorie ewolucji chrześcijańskiej wziął pod uwagę świat materialny i duchowy. Stwierdził że te obie sfery ze sobą współistnieją, nie są przeciwieństwem.

Panteizm- pierwiastek duchowy istnieje w każdym bycie. Bóg jest wszędzie.

Personalizm chrześcijański-człowiek to połączenie ciała i duszy. Personalizm próbuje stworzyć nowy model humanizmu personalnego (czyli oparty na człowieku) dostrzega jego rolę w życiu, ale z punktu widzenia teocentrycznego.

Personalizm MOUNIERA- za fakt podstawowy przyjmuje się tylko indywidualną egzystencję, ile raczej- międzyludzką komunikację. Uważając miłość za najpełniejszą jej formę.