POCZĄTKI
Jednoczenie się państw europejskich miało miejsce na długo przed II wojną i było stosunkowo powszechną tendencją. Można tu wspomnieć o jednoczeniu się Chorwatów i Serbów w obliczu zagrożenia ze strony Włoch, o politycznych związkach Francji ze swoimi satelitami czy integracji w krajach Beneluksu. Kraje te połączyły się w ramach Beluksu (Belgia - Luksemburg), następnie zaś w ramach Beneluksu (z dodaniem Holandii). Powołanie Beluksu dokonało się jeszcze w 1921 r., zaś Beneluks jako wspólnota wykształcił się na przełomie lat 1952 - 1954. Przyłączenie się pozostałych trzech krajów 0 Francji, Niemiec i Włoch było kontynuacją tego procesu.
Powojenne procesy zjednoczeniowe wynikały z wykształcenia się nowego ładu politycznego, osłabienia niegdysiejszych potęg i powstania nowych, oraz wykształcenia się nowych podziałów politycznych. Właściwe początki Unii Europejskiej sięgają roku 1946, kiedy to Winston Churchill nawoływał do stworzenia . Stanów Zjednoczonych Europy. - organizacji na wzór USA, która dzięki swojej potędze gospodarczej i wielokulturowości określiłaby własną drogę krajów europejskich. Wcześnie dostrzeżono wartość zjednoczenia się dużych krajów na wzór amerykański, co w konsekwencji miałoby stanowić przeciwwagę dla Ameryki z jednej i ZSRR z drugiej strony. Tendencje zjednoczeniowe miały podtekst polityczny, chociaż na ogół dotyczyły kwestii ekonomicznych. Przykładanie wagi do założeń ekonomicznych wynikało z dwóch założeń głoszących, że nierówności ekonomiczne są przyczyną ksenofobii narodowych i zarzewiem konfliktów, oraz, że wspólnie kontrolowany potencjał produkcyjny najważniejszych krajów (Francji i Niemiec) łatwiej będzie skierować w kierunku innym, niż tylko rozwój militarny.
U podstaw zjednoczeniowych leżało dążenie do wypracowanie wspólnego stanowiska względem USA i wzmożenie własnego potencjału przemysłowego krajów europejskich. W tym celu 17 marca 1948 roku Belgia, Francja, Luksemburg, Holandia i Wielka Brytania podpisały Traktat Unii Zachodniej (Traktat Brukselski), a 16 kwietnia powstała Organizacja Europejskiej Współpracy Ekonomicznej (OEWG) w celu koordynowania Planu Marshalla (odbudowa ekonomiczna krajów europejskich).
W 1950 roku w przemowie Roberta Schumana, francuskiego Ministra Spraw Zagranicznych padła propozycja, aby Francja i Niemcy oraz wszelkie inne kraje europejskie pragnące przyłączyć się do nich połączyły swoje zasoby węgla i stali (. Deklaracja Schumana. ). W następstwie tego 18 kwietnia 1951 roku - sześć krajów europejskich - Belgia, Francja, Niemcy, Włochy, Luksemburg, Holandia podpisało Traktat Paryski ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS), zaś 25 marca w Rzymie zawarto traktaty ustanawiające Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom) pomiędzy sześcioma krajami - od tej pory umowy te określało się jako . Traktaty Rzymskie. .
Powstałe w ten sposób Wspólnoty były organizacjami koordynującymi politykę krajów członkowskich w wybranych tematach, jednocześnie stanowiły przygotowanie do pełnej integracji obejmującej wspólny rynek ekonomiczny, wspólną politykę ekonomiczną wobec państw trzecich, wspólną walutę i inne instytucje. Etapem na drodze do tego celu było zawarcie 19 czerwca 1990 roku tzw. Układu z Schengen w sprawie zniesienia kontroli granicznych (z wyłączeniem Wielkiej Brytanii i Irlandii). Następnie 7 lutego 1992 roku w Maastricht został ustanowiony przez ministrów Spraw Zagranicznych i Finansów państw członkowskich Traktat o Unii europejskiej. Od tej pory Unia Europejska zaistniała jako podmiot odrębny względem Wspólnoty Europejskiej i trzech Wspólnot, ogłoszono trzy filary jej działania, wprowadzono instytucję obywatelstwa europejskiego oraz główne organy wykonawcze.
Należy podkreślić, że w trakcie przyłączania się kolejnych krajów do UE wypracowano dla niej nowe formy działania i cele. Unia nie miała już na celu ochrony interesów bliskich sobie krajów Europy Zachodniej, a zaczęła kształtować obraz całej Europy. Jej zasadniczym celem stało się wzmożenie dobrobytu w Europie i zwiększenia jej konkurencyjności produkcyjnej i ekonomicznej na świecie. Ważnym elementem Unii stało się wspomaganie pewnych procesów kulturowych i propagowanie pokojowego współistnienia różnych kultur. Ostatnie stowarzyszenie z nowymi krajami w roku 2004 pokazało, że celem Unii jest wyrównywanie różnic ekonomicznych i wspomaganie krajów niezamożnych, wreszcie wypracowanie stanowiska politycznego wobec Rosji.
OCENA PAŃSTW PRZYŁĄCZAJĄCYCH SIĘ
Wspólnoty Europejskie od samego początku nastawione były na integrację z innym krajami Europy Zachodniej. W szczególności chodziło tu o Wielką Brytanię, która z różnych przyczyn przyłączyła się wraz z Dani i Irlandią w roku 1972. Było to przyłączenie się kraju silnego ekonomicznie, znaczącego politycznie i wnoszącego wiele do wspólnego budżetu, polityki i obronności. Dania i Irlandia wskutek silnego powiązania ekonomicznego z Wielką Brytanią przyłączyły się do wspólnot niemal automatycznie (z różnymi ograniczeniami). Za wyjątkiem Irlandii były to kraje zamożne, które wzmagały znacząco potencjał Wspólnot. Ich akcesja była pożądana i stanowiła naturalny proces jednoczenia się narodów pokrewnych językowo i kulturowo.
Inaczej rzecz się miała z Grecją przyłączoną do Wspólnot w roku 1981. Grecja była pierwszym krajem przyjętym wbrew większości założeń co do poziomu gospodarczego i politycznego kraju kandydującego. w efekcie stała się beneficjentem ogromnych środków służących wspieraniu jej kruchej demokracji. Wykorzystując swoją pozycję pomiędzy Wschodem i Zachodem prowadziła niezależną i kontrowersyjną politykę zagraniczną, uporczywie łamała narzucone jej zasady ekonomiczne i w sposób rażący łamała postanowienia w zakresie wspólnej polityki gospodarczej względem państw trzecich. Przyjęcie Grecji motywowane było min. założeniami ambicjonalnymi - dążeniem do wzmocnienia prestiżu międzynarodowego nowo powstałych Wspólnot. Stosunek państw unijnych wobec Grecji był wypadkową dążeń do podniesienia standardów demokratycznych w tym kraju i uspokajającej polityki względem wojowniczych socjalistów rządzących w kraju z krótszymi przerwami od roku 1980. Jako jeden z pierwszych krajów kandydujących do WE Grecja . wygrała. wiele na niezdecydowaniu jej członków, skłonności do szukania kosztownych kompromisów i na swojej roszczeniowej postawie.
Akcesja Hiszpanii i Portugalii w roku 1986 przebiegała już według innych przesłanek. Sytuacja związana z przyłączeniem się Grecji do Wspólnot znacząco wpłynęła na zmianę ich stanowiska wobec kolejnych kandydatów. Stanowisko to uległo zaostrzeniu, położono nacisk na dostosowanie ekonomiczne i polityczne kandydatów. Wspólnoty okrzepłe jako podmiot gospodarczy powróciły znowu do swoich korzeni - kolejna akcesja służyć miała integracji ekonomicznej a nie tylko politycznej. Przyjęcie tych krajów obniżyło potencjał gospodarczy Wspólnot i zwiększyło jej wydatki na rozwój ubogich regionów, przyniosło zaś duże korzyści kandydatom w postaci obniżenia bezrobocia, wzrostu stopy życiowej, rozwoju przemysłu, infrastruktury i wdrażania nowych technologii.
Czwarte poszerzenie Unii w 1995 roku o Austrię, Finlandię i Szwecję wynikało z ich wieloletnich związków gospodarczych - akcesja była przedłużeniem wcześniejszego procesu integracji ekonomicznej. Przyłączyły się kraje zamożne, które podniosły zasobność Unii i przyczyniły się do ogólnego zwiększenia dobrobytu i wymiany doświadczeń. Kraje FAS - szczególnie Austria i Szwecja - od dawna też postrzegane były jako silnie związane z głównym nurtem europejskim. Chociaż Szwecja nie wpływała znacząco na politykę europejską wskutek swojej izolacjonistycznej postawy, to jednak kształtowała stosunki gospodarcze dzięki swojej zamożności. W przeciwieństwie do czterech ubogich członków (Irlandia, Grecja, Portugalia, Hiszpania) należały do czołówki europejskiej i korzystnie wpływały na rozwój ekonomicznych. Nie istniało zagrożenie napływu taniej siły roboczej czy taniej żywności (we wszystkich tych krajach żywność była droższa niż w państwach Wspólnot), nie zachodziła obawa przed zacofaniem technologicznym nowych członków. Nowi członkowie nie przynosili poważniejszych problemów politycznych (w rodzaju tych, których przysparzała Grecja albo stosunki hiszpańsko - brytyjskie). W efekcie postrzegane były jako pożądani partnerzy i korzystne rynki zbytu (np. dla unijnej produkcji rolnej).
1 maja 2004 Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry stały się pełnoprawnymi członkami UE. Kraje te stały się beneficjentami budżetu unijnego, w zamian za otwarcie swoich rynków zbytu i dostosowanie się do wysokich wymagań unijnych miały otrzymać wsparcie na rozwój infrastruktury i przekształcenia struktury rolnictwa i przemysłu. Chociaż nie uzyskały one takiej jak pomocy jak Hiszpania, Portugalia i Grecja to otrzymały znaczne wsparcie materialne i zostały zmuszone do szybkiego inicjowania konkretnych procesów prawnych, społecznych i politycznych. Należy podkreślić, że kraje te były odrębne kulturowo wobec dotychczasowych członków, były postrzegane jako zagrożenie wskutek istnienia kruchej demokracji i słabej gospodarki. W wyniku tych obaw proces akcesyjny był stosunkowo długi i wymusił znaczne zmiany już na etapie przed zjednoczeniem.
1 stycznia 2007 - Piąte rozszerzenie część druga – Bułgaria i Rumunia dołączyły do Unii Europejskiej
1 lipca 2013 - Szóste rozszerzenie – Chorwacja weszła do Unii Europejskiej
