Konflikt pokoleń – mit czy rzeczywistość? Rozważ problem, odwołując się do wybranych lektur, własnych doświadczeń i przemyśleń

Zjawiskiem naturalnym, znanym człowiekowi od zawsze i jednocześnie zupełnie od niego uniezależnionym, jest upływ czasu, który niesie ze sobą z każdą mijającą chwilą zmiany. Dla ludzi upływ czasu jest oznaką mijającego życia, jednak w pewnych jego etapach człowiek przyjmuje dwie zupełnie skrajne postawy. Wynika to z ilości przeżytych dni, nabywania wraz z ich mijaniem coraz to nowych doświadczeń i w ich wyniku kształtowania swojej koncepcji życia.
Te dwa etapy, o których mowa, to młodość i starość. Niczym czerń i biel odpychają się, starają się wzajemnie zwalczać, to największy z kontrastów, z którymi ma do czynienia za życia miażdżąca większość populacji ludzkiej. Jednak istnieje między tymi dwoma skrajnościami coś, co nie pozwala im trwać bez siebie. Buntownicza młodość musi być okiełznana przez starość, zrzędliwa starość musi być zagrzewana przez młodość ? cóż z tego może wynikać? Wszechogarniająca zgoda i szacunek, czy może bezustanny konflikt i hegemonia?
Ludzkie życie, a właściwie jego uważna obserwacja pod kątem tego dylematu, dały odpowiedź jednoznaczną, którą utrwalono poprzez ukształtowanie na ten temat światopoglądu, a ten z kolei wielcy i ci całkiem malutcy twórcy przelewali na papier, często nieświadomie, stwarzając dogodny grunt pod budowanie powieści, kończących się gorzkim morałem, w którym skrywa się dobitne i niezmienne prawo natury: młodość i starość zjednać się nie mogą.
Konflikty, które dzielą pokolenia, łączy pewna cecha: punktem zapalnym są różnice w prawach, którymi rządzi się młodość, nie znająca granic, wyniosła, buntownicza, ambitna, szalona i ryzykowna, a prawami starości, kierującej się rozsądkiem, stawiającej na trzeźwy umysł, umiarkowanie, bezpieczeństwo i własne interesy. Różne bywa natomiast podłoże konfliktu: często poważnej rangi, w której dominacja którejś ze stron przesądza o losie jakiegoś ważnego podmiotu i jego dalszej przyszłości; bywa podstawą do konfliktów w rodzinie, czasem mające znaczenie czysto symboliczne, uciekające się jedynie do wyszukania argumentów, która strona jest tak naprawdę bardziej wartościowa, czyli zwyczajnie przybierająca postać bitwy na argumenty. Czy wszystkie wyżej wymienione podłoża znajdują gdzieś swoje uzasadnienie? Czy rzeczywiście istnieją, czy są tylko mitem? Postaram się to uzasadnić.
Polska ma bardzo bogatą historię. Znajdowała się pod wieloma zaborami, zajmowana była wiele razy, na jej terenie toczyło się wiele wojen? Często w ich trakcie ambitna i złośliwa młodzież, ryzykując utratę zdrowia i życia, w najlepszym przypadku wolność, podejmowała działania partyzanckie na szeroką skalę, o różnym stopniu szkodliwości dla wroga: od spontanicznych i mało szkodliwych dywersji, mających na celu podburzanie wroga, do długo opracowywanych i niezwykle ważnych dla interesów kraju akcji, w których wróg miał zostać ostatecznie zwyciężony. Dlaczego nie słyszy się nigdzie o ludziach starych, dokonujących takich działań? Dlaczego starsze pokolenie tak naprawdę wolało pozostać w cieniu, godząc się na warunki stawiane przez oprawców? W tym przypadku wynika to z naturalnej chęci młodych, mających całe życie przed sobą ludzi, do walki o lepszą przyszłość dla siebie i swoich potomków. Młodzież pragnie lepszego życia dla siebie i jeszcze lepszego dla swoich następców. Starsze pokolenie natomiast, kierujące się rozsądkiem i spokojem, woli nie narażać się i przeżyć spokojnie swoje ostatnie lata, stanowczo sprzeciwiając się działaniom młodzieży, szczególnie wtedy, gdy dobro interesów starego pokolenia, ma być zachwiane przez działania młodego pokolenia.
Takie podłoże konfliktu zostało zawarte i zobrazowane w ?Kordianie? Juliusza Słowackiego, w którym to młodzi spiskowali przeciw carowi Mikołajowi I, pełni nadziei, że uda się im oswobodzić państwo polskie spod jego reżimu, co da Polsce szansę na wybicie się z kryzysu i okupacji. Akcja, zakładająca zabicie cara, opracowana przez młodego tytułowego bohatera, zyskała poparcie jedynie młodej części zgromadzenia w tej sprawie, które zwołano dzień przed planowanym wydarzeniem.
Większość ludzi, żyjąc w rodzinach, zauważa na codzień, że praktycznie zawsze, szczególnie w okresie dojrzewania, młodzież buntuje się przeciwko starszym od siebie rodzicom, a podstawą do tego jest różnica w światopoglądzie u ludzi młodych i u ludzi starszych. Rodzice znają prawa młodości, bowiem sami kiedyś byli młodzi, jednak ciężar odpowiedzialności, jakim jest prowadzenie rodziny, troszczenie się o nią i o szereg wielu innych rzeczy związanych zarówno z nią, jak i samą dorosłością, zmusza ich do porzucenia młodzieńczych fantazji i planów na rzecz pokonania tych codziennych wyzwań. Tym niemniej czują się poirytowani faktem, że dorastające dziecko, mocą swojego zapału i nieokiełznanej ambicji, chce zmieniać wszystko wokół siebie, usiłując zrobić to wszystko na raz, co skutkuje prawie zawsze tym, że rodzic musi porzucone przez dziecko rzeczy i zajęcia ostatecznie kończyć lub za nie odpowiadać. I tu właśnie rodzą się konflikty rodzinne ? pomiędzy zatroskanymi i rozważnymi rodzicami, a nieokiełznanymi i nie zawsze odpowiedzialnymi dziećmi. W literaturze, takie podłoże tematycznego konfliktu, występuje w ?Antygonie? Sofoklesa. Córka Kreona, tytułowa Antygona, sprzeciwia się woli ojca, który stanowczo zakazuje pochowania ciała poległego w bitwie syna Polinejkesa, uznanego przez Kreona za zdrajcę kraju (dlatego, że walczył on przeciw Tebom, a jednocześnie bratu, który z honorami ich bronił), ponieważ według ideologii Kreona, interesy państwa są najważniejsze, a dobro rodziny schodzi na drugi plan. Antygona, a później dodatkowo jej siostra Ismena, buntują się przeciwko ojcu i ostatecznie wzniecają konflikt, skutkujący ostatecznie śmiercią sióstr, oraz potępieniem ojca przez lud.
W codziennym życiu pokolenia wzajemnie się przenikają ? starsi widują się z młodszymi na ulicy, w szkole, w domu, w pracy ? praktycznie w każdym publicznym miejscu. Skutkuje to powstawaniem wielu skrajności, wynikających z naturalnych praw młodości i starości, które tworzą mieszaninę wybuchową: między przedstawicielami dwóch pokoleń, często z byle powodu, dochodzi do bitwy na argumenty, mającej rozstrzygnąć, która ze stron ostatecznie jest lepsza, zarówno w ogólnym aspekcie, jak i w jakimś konkretnym. Starsze pokolenie atakuje młodzież za często nieprzemyślane decyzje, za porywanie się z motyką na słońce, krytykuje i wyśmiewa śmiałe pobudki i rewolucje, które często kończą się tylko słomianym zapałem. Młodzi zaś krytykują starsze pokolenie za brak zrozumienia z ich strony, często z politowaniem kręcąc głową i mówiąc ?stary, a głupi? na wieść o ich wpadkach, nie mogąc zdzierżyć faktu, że starsi sprawują nad nimi kontrolę i że wynikają z tego tylko tak naprawdę same zakazy i nakazy, co dla młodej duszy jest niczym wyrok więzienia dla niewinnego. Młode pokolenie chce nowych rewolucji, stare przed tym przestrzega, opisując błędy z przeszłości i ich konsekwencje, skutecznie utrudnia młodym działanie zachęcając, by ci wyciągnęli z historii wnioski. Jak więc widać, podłoże to ściśle wiąże się z historią całej ludzkości, a póki ta trwa, problem ten nie zniknie; wniosek: ta forma konfliktu miała swój początek, odkąd ludzie potrafili się porozumiewać i trwać będzie, aż rodzaj ludzki nie wyginie. W twórczości literackiej problem ten został poruszony na przykład w słynnym wierszu Adama Mickiewicza ?Oda do Młodości?. Młody wówczas Adam, pisząc ten wiersz, stanowczo stanął po stronie młodości, przez co utwór jest niezwykle stronniczy, jednak nie przeszkodzi to w żaden sposób w przedstawieniu jego intencji, które w prostych słowach opisują wszystkie cechy młodego pokolenia, cechując jednocześnie stare. Utwór, wnioskując po jego stronniczości, rzuca rękawicę starszemu pokoleniu, niejako prowokuje go do konfliktu, jednocześnie chce zachęcić obydwie strony do wspólnego działania, które w tamtych czasach polegało na walce przeciwko okupantowi, o czym może świadczyć intencja wiersza, która ogólnie mówi o sile młodości, po cichu sugerując, że działając jednomyślnie i grupowo przeciw wrogowi, można go zwyciężyć.
Konflikt pokoleń jest zjawiskiem znanym człowiekowi praktycznie od początku jego istnienia. Towarzyszy mu praktycznie zawsze wtedy, gdy nie jest sam, gdy przebywa w towarzystwie innych osób, a bardziej odczuwa to wtedy, gdy różnica wieku jest bardziej znaczna. Właśnie dlatego zjawisko to jest esencją człowieczeństwa, przed którą nie ma ucieczki, a która jednocześnie mimo, iż jest zjawiskiem powszechnym, to wraz z upływem czasu nie powszednieje i nie ginie, nie popada w skrajności, choć na takowych się opiera.