Francja X-XIV wieku

Władza ostatnich królów karolińskich była bardzo słaba. Wybrany królem w 987 r. Hugo Kapet miał w chwili objęcia tronu francuskiego niewielkie dobra własne, czyli domeny w okolicach Paryża i Orleanu. Domeny innych wielkich feudałów były znacznie większe. Kapetyngowie cieszyli się jednak poparciem duchowieństwa. Stosując praktykę wyboru następcy za życia poprzedniego króla, doprowadzili do dziedziczności tronu. Stopniowo do dóbr własnych przyłączali coraz więcej ziem. W drugiej połowie VII wieku zostali zagrożeni przez Plantagenetów, którzy z lokalnych rywali stali się królami Anglii, władającymi połową ziem królestwa Francji. Dzięki polityce Filipa II Augusta (1180-1223) udało się odebrać część ziem, bądź ustanowić zależność lenną posiadłości angielskich we Francji. Król francuski wezwał króla angielskiego, Jana bez Ziemi jako swego wasala przed swój sąd, a gdy ten się nie stawił, ogłoszono konfiskatę jego dóbr. Pod Bouvines w 1214 r. wojska francuskie pokonały siły angielskie i cesarskie. Za panowania tegoż króla rycerstwo francuskie wzięło udział w krucjacie przeciwko oskarżonym o herezję albigensom, niszcząc ogniem i mieczem niezależną dotąd Langwedocję.
Ludwik IX Święty (1226-1270), wspierając się na miastach, które chciały uwolnić się od panów feudalnych, ograniczył władzę tzw. wielkich wasali. Przy zmianie dziedzica dóbr żądał dużej opłaty bądź oddania mu części ziem. Zakazał wojen prywatnych i tzw. sądów bożych, czyli pojedynków w celu udowodnienia swych racji. Ujednolicił administrację, w której dużą rolę poczęli odgrywać odpowiednio wykształceni urzędnicy królewscy. Powołał też sądy królewskie, nazywane parlamentami. Rozporządzenia królewskie, tzw. Ordonanse, obowiązywały już w całej Francji. Ludwik zakończył wojny z Aragonią i Anglią, której pozostawił jako lenno Guyennę (1259). Był organizatorem dwu wypraw krzyżowych, dzięki czemu Francja zyskała duży autorytet w świecie chrześcijańskim. W ciągu XIII wieku wyodrębniły się pod względem prawnym trzy stany duchowieństwo, rycerstwo (szlachta) i mieszczanie.
Filip IV Piękny (1285-1314), dążąc do uwolnienia swej władzy od zależności kościelnych, wdał się w walkę z papiestwem. Chciał też sobie podporządkować biskupów francuskich. Obłożył kler podatkami, przeciw czemu w specjalnej bulli zaprotestował papież Bonifacy VIII. Wówczas król zakazał wywozu kruszców z Francji i do Rzymu przestały wpływać opłaty. Ponadto wezwał przed swój sąd jednego z biskupów. Papież wezwał go na synod do Rzymu. W odpowiedzi Filip, mając poparcie społeczeństwa, zwołał w 1302 r. do Paryża przedstawicieli kleru, rycerstwa i mieszczaństwa. Ta reprezentacja nazwana Stanami Generalnymi, potępiła pretensje kurii rzymskiej do zwierzchnictwa nad Francją i jej żądania podatkowe. Bonifacy VIII, przedstawiając w nowej bulli ideę zwierzchnictwa papieży nad światem zagroził, Filipowi klątwą. Niebawem sam padł ofiarą zamachu swych oponentów inspirowanych przez dwór francuski. Wybrany na papieża Klemens V od 1309 r. rezydował w Awinionie, dając początek ?niewoli awiniońskiej? papieży.
We Flandrii wybuchło powstanie przeciw narzuconej zależności od Francji. Rycerstwo Filipa Pięknego poniosło klęskę pod Courtrai w 1302 r., a finanse królewskie mimo dużych podatków były w opłakanym stanie. Skonfiskowano majątki żydowskie, a następnie król postanowił sięgnąć po bogactwa zakonu rycerskiego templariuszy. Posłuszny mu papież ogłosił rozwiązanie zakonu. W 1314 r. spalono na stosie wielkiego mistrza. W tym że roku ofiarą epidemii padli Filip IV i papież Klemens V. Niebawem we Francji powstały kłopoty związane ze sukcesją tronu. Była to jedna z przyczyn wojny stuletniej