Wojna z Rosją 1831 i upadek powstania listopadowego.

W lutym 1831 do polski wkroczyła armia Rosyjska Dybicza, licząca 15.000 żołnierzy. Polska wystawiła tylko 54.000 żołnierzy. Liczebność Polaków była efektem Chłopickiego. Generałowie Rosyjscy pamiętali losy Napoleona i stracili zdolność militarną. Walczyli na wrogim terenie, poza tym nie byli zainteresowani walką, walczyli ponieważ im kazano. U Polaków wojna była wszystkim, traktowali ją jako obronę niepodległości , co dawało im przewagę, byli lepiej wyposażeni i wyszkoleni, górowali technicznie. Oddziały pod komendą Konstantego były najlepiej wyszkolone i wyposażone i umundurowane, Dybicz chciał wziąć szturmem Warszawę. 3 bitwy pod Dobrem, Stoczkiem, Kałuszynem, zwyciężyli Polacy, walczyły tylko niektóre armie, nie hamowały one pochodu Rosjan na Warszawę. Dla Polaków oznaczały przewagę moralną są w stanie rozbić Rosję, która zgładziła Napoleona. 19-29. 02.1831- pod Wawrem, Grochowem, Białołęką wygrali Polacy, bitwa o olszynkę Grochowską przechodziła z rak do rak, Polacy wycofali się za Pragę warszawską ,a Rosja za Wisłę. Miesięczna przerwa w walkach, męstwo i bohaterstwo szeregowego żołnierza, rekompensowało nieudolność Michała Radziwiłła, który uważał, że wystarczy przeprowadzić dwie bitwy by potem poddać się honorowo, co odbiło się na powstaniu. Chłopicki wydawał rozkazy ubrany po cywilnemu, dlatego niektórzy go lekceważyli a niektórzy nie, nowym wodzem został gen. Jan Skrzynecki. Działania wojenne wznowiono w końcu marca. Prądzyński opracował Polskę ofensywę. W dwa tygodnie Polacy rozbili armie rosyjską. 31.03- wojna pod Wawrem, dembem wielkim. 10.4- pod Igami, Prądzyński chciał kontynuował atak, ale Skrzynecki zatrzymał kampanie wojenna i cofnął się na przedpola Warszawy, kwiecień 1831- wyszło jego niedołęstwo, bo chciano okrążyć Rosjan i eliminować ich, a Skrzynecki sprawił, że Rosja uciekła, dochodzi do bitwy pod Ostrołęka- klęska Polaków. miesięczna przerwa, bo Rosję dziesiątkuje cholera, a Polacy musieli się regenerować po bitwie. Miejsce Dybicza zajął Iwan Paskiewicz, który uzyskał współdziałanie Prus, Rosja mogła przekraczać granicę Pruską kiedy tylko chce.

(Paskiewicz przeprowadził swe wojska przez Mazowsze okrążając Warszawę. Skrzynecki chciał rozpocząć pertraktacje. Warszawa była nękana epidemiami, drożyzną, strachem przed Rosjanami. Winnych szukano wszędzie. Skrzynecki oskarżył podlegających mu dowódców o zdradę i ich aresztował. 29.6.- odbyła się demonstracja plebejskich tłumów, którzy żądali sadu nadgenerałami, zdrajcami, których wspierali członkowie Towarzystwa Patriotycznego. 07- Rosjanie przekroczyli Wisłę i zbliżali się do Warszawy- Skrzynecki rozkazał polskiej armii wycofanie się bez walki. Sejm odebrał wodzostwo Skrzyneckiemu, a na jego miejsce wszedł Henryk Dembiński.) 15.03- ludność Warszawy wyszła na ulice i domagała się ukarania zdrajców. Towarzystwo Patriotyczne bezskutecznie chciało opanować sytuację. Wieczorem, tłum (rzemieślnicy, robotnicy, oficerowie, żołnierze frontowi ) dokonał samosądu (powieszeń) na aresztowanych oficerach. Przerażony sejm mianował kierownikiem rządu Jana Krukowieckiego, którego poparły stronnictwa liberalne i konserwatywne, i część Towarzystwa Patriotycznego. Krukowieckie, rozwiązał Towarzystwo patriotyczne, (oskarżane o podbudzanie opinii publicznej) rozebrał barykady i rozpoczął rozmowy z Paskiewiczem. Spodziewał się, że Rosja pozwoli Polakom utrzymać autonomie i konstytucję. Sond odrzucił projekt kapitulacji, a rozmowy zerwano. 6.9- Rosjanie zaczęli szturm na Warszawę. Dowództwo nie kontrolowało obrony Stolicy, -odmówiono dawania broni cywilom. Żołnierze się bronili. Zginął Sowiński, a do niewoli wzięto Wysockiego, zesłanego następnie na Syberię. Dowództwo polskie chciało podpisać kapitulację. 8.9- sejm znów odrzucił kapitulację powstania wysuniętą przez Krukowieckiego, zdymisjonował prezesa Rządu Narodowego i przyjąć dymisję naczelnego wodza, przyjął tylko kapitulację Warszawy. Dzięki temu polskie odziały mogły przekroczyć granice Austriacką i Pruską i opuścić Warszawę. Wraz z armia miasto opuścili, przywódcy powstania, posłowie, publicyści, studenci, Towarzystwo Patriotyczne. Ostatnia twierdza, która skapitulowała to Zamość- 21.10.1831.