Wybuch Powstania Kościuszkowskiego - 1794

II rozbiór polski był dla Polaków katastrofą w sensie politycznym i gospodarczym. Rosły ceny żywności. Warszawa – skarb państwa był pusty. Podatki nie docierały. Nie można było opłacać urzędów i wojska. Ludność była niezadowolona. W 1793 były wystąpienia chłopskie na Śląsku. Doszło do wykształcenia się organizacji spiskowej i do podziału na 2 grupy: radykalną i liberalną. Radykalną było skupienie wokół dawnej Kuźnicy Kołłątajskiej, a grupa liberalna była skupiona wokół gen. Ignacego Działyńskiego i bankiera Andrzeja Kapostasa. Zamierzali oni przywrócić konstytucję 3 maja. W tym czasie powstała siatka spiskowców. Na jej czele stał I. Kiliński. Na temat powstania rozmyślało dawne stronnictwo narodowe. Opublikowali oni (Potocki, Dmowowski, Kołłątaj) dzieło o ustanowieniu i upadku konstytucji 3 maja. W niej winą oskarżono króla Poniat. Chodziło o wyłączenie króla na bieg wypadków politycznych. Na lidera powst. Wysuwano kandydaturę T. Kościuszki. Próbowali uzyskać pomoc zagranicy, chciała ją przynieść Francja. Władzę sprawowali tam jakobini i oni głosili wolę Francji. W 1793 sytuacja stała się niekorzystna dla Polski. Francja walczyła z kontrrewolucją i I Koalicją Antyfrancuską. Francja im nie pomogła, bo uważała, że powst. W Polsce ma charakter szlachecki. Kościuszko, który był w Paryżu w 1793 przybywa do Polski z niczym. Stwierdza, że Polska nie jest przygotowana do powst. Więc zarządził odroczenie powst. Do wiosny nast. Roku. Gen. Igelsztrom (Rosja) wykrył siatkę sprzysiężenia i polecił, aby zredukowano liczbę wojska do 15tys. Dla Kościuszki była to tragedia. Tym planom przeciwstawił się I. Madaliński. Przeprowadził się do Krakowa i wtedy gen. Igelstorm wyruszył w pościg za Madalińskim. Kraków był wolny i Kościuszko wkroczył tam, by na rynku w Krakowie 24 marca 1793 zaprzysiąc Akt Powst. (Insurekcji). Zobowiązał się, że władzy użyje do wolności Polski. Na początku kwietnia dysponował 2-tys. armią polskich Kosynierzy i 4-tys. żołnierzy w tym. Oddziały Madalińskiego. Kierują się do Warszawy. Celem było przenieść insurekcję do stolicy. Kościuszko musiał iść do Warszawy bocznymi drogami.

4.04.1794 doszło do spotkania armii pod Racławicami. Bitwę wygrała Polska dzięki (?). Kościuszko nie kontynuował marszu pod Warszawę i pod Racławicami zaszła go Rosja i wrócił do Krakowa.

17.04.1794 doszło do wybuchu insurekcji w Warszawie. Powstańcy polscy uciekli małą armią. Ona skończyła się po kilku dniach. Powst. Rozniosło się na Mazowsze i Podlasie.

22.04.1794 dochodzi do wybuchu insurekcji w Wilnie. Wojskami Polskimi dowodził Jakub Jasiński i tak terytorium po II rozb. Polski znalazło się w terytorium powst. Kościuszkowskiego. Polska wiedziała, że musi powiększyć armię i musiała do tego zachęcić chłopów. Sprzeciwiali się szlacheccy przywódcy powst.

7.05.1794 wydano uniwersał połaniecki (Połanice). Uniwersał połaniecki oznacza zwiększenie swobód dla chłopów. Umierając przywrócił wolność osobistą chłopom, nieusuwalności ziemi i obniżenie pańszczyzny. Chłopi służący w armii, ich rodziny miały być zwolnione z pańszczyzny. Umierając Połaniecki był posł. Reform chłopów. Udział chłopów w powstaniu był bardzo znaczny. Służyło co tys. Chłopów.