Przyczyny wojny trojańskiej
Sąd Parysa - obraz Rubensa
Wybuch tej wojny jest bardzo ciekawy, a trwała ona aż 10 lat. Zgodnie z grecką mitologią na rozprzestrzeniającą się ludność skarżyła się sama Gaja, dlatego Zeus znalazł intrygujący sposób na zainicjowanie wydarzeń wojennych. Pod postacią łabędzia ukazał się Ledzie i spłodził Helenę - najpiękniejszą greczynkę. Właśnie Helena - jako żona Menelaosa, króla Sparty - stała się kością niezgody i doprowadziła do wojny. By jednak dokładnie wyjaśnić okoliczności poprzedzające wybuch konfliktu, należy wprowadzić na arenę wydarzenia Parysa. Młodzieniec ów był synem Hekabe i Priama, króla Troi, wychowanym jednak nie na królewskim dworze, ale wśród pasterzy. W historii Parysowi przypadła wszakże rola szczególna: został arbitrem w sporze bogiń - Hery, Ateny i Afrodyty - o jabłko rzucone przez boginię niezgody Eros/Eris na którym było napisane "Dla najpiękniejszej". Parys wybrał Afrodytę w zamian za rękę najbardziej urodziwej kobiety, Heleny. I chociaż Helena miała już męża, Afrodyta pomogła Parysowi porwać piękną kobietę ze Sparty i zawieźć ją do Troi. W wyniku tego zuchwałego i bezprawnego czynu nad miastem zawisła groźba wojny, realna zwłaszcza po odprawieniu posłów greckich domagających się oddania Heleny.
Przebieg wojny
Po stronie greckiej w wojnie przeciwko Troi wzięło udział wielu dzielnych wojowników: Agamemnon, Odyseusz, Achilles, Nestor, Diomedes. Wyprawie towarzyszyły różnorodne przeciwności losu i gniew bogów, którzy spowalniali wyprawę i zsyłali niesprzyjające wiatry czy zarazę. Przez wiele lat nie dochodziło do żadnego starcia, które mogłoby zadecydować o losach konfliktu i ostatecznie go rozwiązać. Był to okres wojny podjazdowej, mniejszych bitew, toczonych pod dowództwem Achillesa. Dochodziło wówczas do słynnych indywidualnych pojedynków, np. do walki Parysa i Menelaosa o Helenę, bezpośrednią przyczynę wojny, ale i ona nie przyśpieszyła finału. Jednak najsłynniejszym pojedynkiem pozostanie walka, jaką stoczyli wielcy wojownicy i wrogowie Achilles i Hektor, starszy brat Parysa. Czekał on pod bramami miasta na Achillesa, zaopatrzonego w nową, piękną tarczę, której opis stanowi jedną z piękniejszych kart Iliady Homera. Chcąc zmęczyć wroga, Hektor rzucił się do ucieczki, ale o wyniku pojedynku zadecydował Zeus i życie Hektora zgasło. Achillesowi nie dane było jednak doczekać zburzenia Troi. Zgodnie z przepowiednią, okrył się sławą, ale zmarł młodo. Zadanie mu śmiertelnego ciosu przypisuje się zwykle Parysowi, który trafił strzałą z łuku w jedyne ?czułe miejsce? Achillesa - piętę. Losy wojny nie zostały rozstrzygnięte nawet po śmierci Parysa, ponieważ Priam nadal upierał się przy zatrzymaniu Heleny. Grecy musieli uciekać się do wielu forteli, by osłabić siły nieprzyjaciół. Jednym ze sposobów była kradzież Palladiony, czyli rzeźby Ateny w zbroi, która zapewniała miastu bezpieczeństwo.
Fragment obrazu "Procesja z koniem trojańskim do Troi" autorstwa Giovanni Domenico Tiepolo (1727-1804)
Koń trojański
Najsłynniejszy podstęp Greków wiązał się z budową tzw. "konia trojańskiego". Podobno na ten pomysł wpadł Odyseusz. Był to drewniany, pusty w środku koń, ofiarowany w darze Atenie. Trojanie przyjęli dar, przenieśli go do miasta, mimo ostrzeżeń wieszczki Kasandry i wróżbity Laokoona. Do wnętrza konia weszli wcześniej greccy wojownicy i pod osłoną nocy wyszli z niego, otworzyli bramy troi swoim towarzyszom, pokonali i spalili Troję. Fortel ten ostatecznie przyczynił się do zdobycia miasta i zakończenia wojny.